ΕΝΟΤΗΤΑ 3 ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ (ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ, ΑΦΗΓΗΣΗ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, ΠΕΡΙΛΗΨΗ)
14 Νοεμβρίου 2023 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Είναι η έκθεση των ουσιαστικών χαρακτηριστικών κάποιου αντικειμένου, τόπου, γεγονότος, πράξης, σκέψης ή εντύπωσης.
ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Α) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Ιστορική
Σχετική με τη ζωή
Σχετική με τη φύση
Καλλιτεχνική
Περιγραφή ζώων
Σχετική με παραδόσεις, θρύλους, μύθους
Β) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Προσωπογραφία: η λεπτομερής περιγραφή της προσωπικότητας κάποιου
Ηθογραφία: η περιγραφή του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου ή περιγραφή ηθών και εθίμων ενός τόπου
Χαρακτηρισμός: η περιγραφή προσώπου ή πράγματος με τονισμό των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του
Χρονογραφία: περιγραφή της εποχής ή της στιγμής που λέγεται ή γίνεται κάτι
Τοπογραφία : περιγραφή διάταξης ενός τόπου
Περιγραφή γεγονότων: που συνέβησαν σε ορισμένο τόπο και χρόνο
ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Λογοτεχνία
Επιστήμη
Σχολικά βιβλία
Εφημερίδες
Πρακτικοί οδηγοί
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Τοπίο
Αντικείμενο
Κτήριο
Πρόσωπο κ.λπ.
Η περιγραφή μπορεί να είναι υποκειμενική (π.χ. λογοτεχνία) ή αντικειμενική (π.χ. επιστήμη). Γενικά εξαρτάται από τη θέση στον χώρο, την ιδιαίτερη προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του ατόμου που περιγράφει και από τη σκοπιά που αντιμετωπίζει τα γεγονότα.
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΟΠΙΟΥ
Α) Προχωρά από το γενικό στο ειδικό.
Β) Οργανώνεται με βάση το σημείο περιγραφής, όταν ο συγγραφέας στέκει ακίνητος εκεί και βλέπει τον χώρο ή με βάση την κίνηση προς ένα τέρμα. Για παράδειγμα από μακριά πάμε κοντά, από βόρεια πάμε νότια, από κάτω πάνω και το αντίστροφο.
ΔΟΜΗ ΑΛΛΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ (προσώπου, ζώου , αντικειμένου): η οργάνωση του κειμένου ακολουθεί μια πορεία από τα απλά στα σύνθετα ή από τα δευτερεύοντα στα κύρια.
ΓΛΩΣΣΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ακρίβεια.
Γίνεται χρήση επιθέτων που δίνουν ζωντάνια και παραστατικότητα
Κυριαρχεί ο ενεστώτας και γενικά οι εξακολουθητικοί χρόνοι. Παρελθοντικοί χρόνοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν όταν αυτό που περιγράφεται δεν υπάρχει πια ή όταν η περιγραφή τοποθετείται στο παρελθόν.
Γίνεται συχνά χρήση βοηθητικών ρημάτων (είμαι, έχω)
Υπάρχουν πολλοί προσδιορισμοί του τόπου
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Στη θεία Άννα η φύση φάνηκε σ’ όλα φειδωλή (τσιγκούνα), εκτός απ’ την καρδιά της . Τα σκληρά γηρατειά την είχαν καταντήσει «σωστό σκέλεθρο». Το δέρμα της ήταν λεπτό σαν τσιγαρόχαρτο, έτσι που οι φλέβες της είχες την εντύπωση πως βρίσκονταν όχι κάτω, αλλά έξω απ’ αυτό .Το σώμα της, αδύνατο και ντελικάτο, νόμιζες πως μπορούσε να το διαπεράσει το φως. Τα δάχτυλά της, καθώς σφίγγαν τα μπράτσα της πολυθρόνας, μοιάζανε με σκληρούς ρόζους αναρριχητικού φυτού που τυλίγονται γύρω από τον κορμό δέντρου. Κινείται ελαφρά , με μικρά απότομα τινάγματα, σαν να μην είναι βέβαιη για την κατεύθυνση που πήρε. Κι όμως, διασχίζει το δωμάτιο πιο γρήγορα απ’ τον καθένα μας, με τα πόδια της όλη την ώρα ελάχιστα μετέωρα πάνω απ’ το δάπεδο.
(Ν. Γρηγοριάδη, Το δημιουργικό γράψιμο )
ΑΦΗΓΗΣΗ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΦΗΓΗΣΗ
Με τον όρο αφήγηση εννοούμε την προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων πραγματικών είτε φανταστικών.
ΠΩΣ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ
Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά τα γεγονότα ή οι καταστάσεις που εξιστορούνται συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
α) Αρχικά δίνονται πληροφορίες για τους «πρωταγωνιστές/ήρωες», τον χώρο, τον χρόνο και την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση.
β) Έπειτα δίνεται η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της (δηλαδή η κατάληξή της).
γ) Τέλος δίνεται η λύση δηλαδή το τέλος της ιστορίας και διατυπώνεται η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας. Πολλές φορές υπάρχει δίδαγμα.
ΠΟΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ
Ο κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, που ως συνοπτικός χρόνος είναι κατάλληλος για να δηλωθεί η εξέλιξη, αλλά συχνά χρησιμοποιείται και ο παρατατικός. Επίσης χρησιμοποιείται και ο ιστορικός ενεστώτας στη θέση του αορίστου (δηλαδή παρουσιάζονται τα γεγονότα σαν να συμβαίνουν τη στιγμή που γίνεται η αφήγηση), για να δοθεί ζωντάνια στην αφήγηση.
ΠΟΙΕΣ ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ
Στην αφήγηση χρησιμοποιούνται συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν:
α) τη χρονική σειρά των γεγονότων (π.χ. ύστερα, μετά, στη συνέχεια κ.λπ.)
β) την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους (π.χ. επειδή, καθώς, αφού, ενώ, έτσι κ.λπ.).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
Υπάρχουν τρία είδη αφήγησης:
α) Η μυθοπλαστική αφήγηση, στην οποία κυριαρχεί ο κόσμος της φαντασίας και του μύθου.
β) Η ιστορική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση γεγονότων του παρελθόντος και συναντάται στην ιστορία.
γ) Η ρεαλιστική αφήγηση, με την οποία γίνεται η παρουσίαση γεγονότων του παρόντος στις καθημερινές συζητήσεις με σαφή και πειστικό τρόπο (για παράδειγμα στα ρεπορτάζ των ειδήσεων κ.λπ)
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
Όταν τα γεγονότα είναι τόσα πολλά κι απανωτά μπορεί κανείς να μπερδέψει ημερομηνίες, μα κάποια είναι ξεχωριστά, μένουν θαρρείς, γραμμένα σε κάποια μεριά του νου σου με ανεξίτηλο μελάνι. Θυμάμαι πώς έγραψα το πρώτο μου διήγημα και πώς πήγαινα στην Περράκη να της πω ότι δεν ξαναπάω στο κουκλοθέατρο. Ήτανε καλοκαίρι και στο τραπέζι της κουζίνας έγραψα το πρώτο μου διήγημα .Ο Γιώργος με πίεζε πολύ να γράψω. Μ’ έβαλε βέβαια να το γράψω τρεις φορές. Έτσι, λέει, τους έμαθαν στη Λεόντειο. Άμα έγραφες την έκθεσή σου τρεις φορές, ξαναγράφοντάς την αυθόρμητα διόρθωνες τις εκφράσεις σου κι ακόμα και τις έννοιες. Στην αρχή νευρίασα. Μα πόσο δίκιο είχε, και την τρίτη φορά το πρώτο μου διήγημα «Κοντά στις ράγες» ήτανε για κείνον έτοιμο ν’ ανοίξει τα φτερά του.
Άλκη Ζέη, Με μολύβι φάμπερ νούμερο 2
ΠΗΓΕΣ:
http://www.komvos.edu.gr/
Νεοελληνική Γλώσσα Ελληνοεκδοτική
Νεοελληνική Γλώσσα ΟΕΔΒ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ;
Σε μια συζήτηση ή σε ένα κείμενο, για να υποστηρίξουμε τις θέσεις μας ή για να αντικρούσουμε τις θέσεις άλλων, χρησιμοποιούμε επιχειρήματα.
ΓΙΑΤΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ;
H χρήση επιχειρημάτων μας βοηθάει να κατανοήσουμε ποιες θέσεις είναι ορθότερες ή πιο σημαντικές από άλλες και κυρίως να πείσουμε τους άλλους για την ορθότητα των θέσεών μας.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΠΛΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ;
Πιο συνηθισμένα είναι τα επιχειρήματα που έχουν παραδείγματα και τα επιχειρήματα με αιτίες. Χρησιμοποιούνται τόσο στις καθημερινές συζητήσεις όσο και στα «επίσημα» κείμενα.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ;
α) Η χρήση αιτιολογικών προτάσεων όταν έχουμε επιχειρήματα με αιτίες.
β) Η χρήση ρητορικών ερωτήσεων. Οι ερωτήσεις αυτές διατυπώνονται ως σχήμα λόγου και όχι για να απαντηθούν, γιατί η απάντησή τους είναι αυτονόητη. Δίνουν όμως έμφαση στα λεγόμενα.
γ) Η επανάληψη στοιχείων δομής ή περιεχομένου. Μια ιδέα δηλαδή μπορεί να επαναληφθεί ξανά είτε για να τονιστεί είτε για να αντικρουστεί κ.α.
δ) Η χρήση συνδετικών λέξεων ή φράσεων που δηλώνουν:
- συσχετισμό νοημάτων: π.χ. επίσης, συνεπώς, με αποτέλεσμα, αντίθετα κ.λπ.
- πιθανότητα: π.χ. είναι δυνατόν, είναι πιθανόν κ.λπ.
- κάτι που πρέπει να γίνει: π.χ. πρέπει, χρειάζεται, είναι αναγκαίο, επιβάλλεται κ.λπ.
Παράδειγμα επιχειρηματολογικού κειμένου
«Αυτό το καλοκαίρι διέψευσε το όνομα του. Εκτεταμένες καταστροφές από πρωτοφανείς πλημμύρες στην Πράγα, στη Δρέσδη, στην κεντροανατολική Ευρώπη. Δεκάδες νεκροί και ζημιές δισεκατομμυρίων ευρώ. Τους χίλιους έφτασαν οι νεκροί στην ανατολική Ασία, ενώ δέκα εκατομμύρια άνθρωποι στην Κίνα απειλούνται από πλημμύρες. Νερό καλύπτει ήδη μέρος του Βόρειου Πόλου, στη θέση των αιώνιων πάγων. Την ίδια ώρα, η ξηρασία στεγνώνει εκτεταμένες ζώνες στην Αφρική. Τυχαία όλα αυτά; Όσο κι αν τα καιρικά φαινόμενα εκδηλώνονται με ασύμμετρο τρόπο, δεν μπορεί κανείς να προσπεράσει το γεγονός ότι τα λεγόμενα «ακραία καιρικά φαινόμενα» εκδηλώνονται τέσσερις φορές συχνότερα τα τελευταία χρόνια. Εξάλλου, η συντριπτική πλειοψηφία των επιστημόνων θεωρεί ότι ο «κακός μας ο καιρός» οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, στην άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της Γης, ως αποτέλεσμα κυρίως των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Βιβλία ολόκληρα δεν αρκούν για να χωρέσουν οι προειδοποιήσεις οργανισμών και επιστημόνων. Όλα όμως συνοψίζονται στο «Δεν πάει άλλο!». Τόσο απλό. Κι όμως τόσο δύσκολο. Δύσκολο, γιατί απαιτεί ρήξεις με μεγάλα συμφέροντα. Συμφέροντα που έχουν επιβάλει την πολιτική τους.
Άρθρο εφημερίδας Καθημερινή από: http://slideplayer.gr/slide/2950531/
ΠΗΓΕΣ: Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου (ΙΤΥΕ “ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ”)
Δήμητρα Καλαβρουζιώτου Γλωσσικές Ασκήσεις (Σαββάλας)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
ΠΩΣ ΓΡΑΦΩ ΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΝΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ;
- Προσέχω τον τίτλο και την ταυτότητα του κειμένου(πρόκειται για άρθρο, απόσπασμα, ποιος είναι ο συγγραφέας, ο αρθρογράφος κ.λ.π.)
- Διαβάζω προσεκτικά το κείμενο και υπογραμμίζω τα σημαντικότερα, καθώς και λέξεις συνδετικές που με βοηθούν να καταλάβω τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα.
- Σημειώνω στην αρχή του κειμένου το θέμα του, λαμβάνοντας υπόψη τον τίτλο και το περιεχόμενό του. Αν δεν είμαι βέβαιος-η, σημειώνω το θέμα του κειμένου μετά τη δεύτερη ανάγνωση.
- Διαβάζω δεύτερη φορά το κείμενο, σημειώνοντας δίπλα από κάθε παράγραφο μια πρόταση με το θέμα της.
- Επιβεβαιώνω το θέμα του κειμένου που είχα σημειώσει αρχικά.
- Ελέγχω από τους πλαγιότιτλους τον αριθμό των λέξεων, μειώνοντάς τον αν έχω περάσει το όριο που μου ζητείται.
- Συνθέτω την περίληψή μου :
Αρχίζω:
Ο συγγραφέας στο κείμενο (ή απόσπασμα κ.λπ.) παρουσιάζει , επισημαίνει….+ το θέμα που σημείωσα αρχικά.
ή
Το κείμενο, το άρθρο, το απόσπασμα αναφέρεται, παρουσιάζει…+ το θέμα που σημείωσα
Συνεχίζω:
Αρχικά τονίζει (-εται), επισημαίνει (-εται), αναφέρει (-εται),
Έπειτα προσθέτει (προστίθεται) , απορεί, διαπιστώνει (-εται), διερωτάται, υποστηρίζει (-εται), διευκρινίζει(-εται), δηλώνει (-εται), εξετάζει (-εται), εξηγεί (-είται), προτείνει (-εται), αναγνωρίζει (-εται) κ.λπ…. +το θέμα κάθε παραγράφου.
Τελειώνω:
Στο τέλος συμπεραίνει (-εται), καταλήγει, κ.λπ. + το θέμα της τελευταίας παραγράφου.
- Αποφεύγω:
- να αντιγράφω αυτούσιες φράσεις του κειμένου
- να διατυπώνω ερωτήματα
- να αναφέρω συγκεκριμένα παραδείγματα
- να παραθέτω δευτερεύοντα στοιχεία του κειμένου
- να επαναλαμβάνω τα ίδια πράγματα
- να μιμούμαι το ύφος του συγγραφέα
- να σχολιάζω τον συγγραφέα
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια