ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ENOTHTA 3 ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ, ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

13 Νοεμβρίου 2023 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Ενότητα 3^η   Το χρέος του ιστορικού

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Πολύβιος, Ἱστορίαι 1.14.4-

Γ΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Ημιφωνόληκτα

Τα ημιφωνόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά κατά το χαρακτήρα είναι:

α) ενρινόληκτα (δηλ. με χαρακτήρα ν)

β) υγρόληκτα (δηλ. με χαρακτήρα λ, ρ)

γ) σιγμόληκτα (δηλ. με χαρακτήρα σ).

1. Ενρινόληκτα (χαρακτ. ν)

α) Μονόθεμα: καταληκτικά σε-ις (γεν. -ῖνος) και ακατάληκτα σε -αν (γεν.

-ᾶνος), -ην (γεν. -ηνος) και -ων (γεν. -ωνος)

Τριτόκλιτα με χαρακτήρα μ δεν υπάρχουν.

β) Διπλόθεμα: ακατάληκτα σε -ην (γεν. -ενος) και -ων (γεν. -ονος)

(θ. ποιμην-, ποιμεν-) (θ. ἡγεμων-, ἡγεμον-) (θ. γειτων-, γειτον-)

ΙΙ. Υγρόληκτα (χαρακτ. λ, ρ)

α) Μονόθεμα: ακατάληκτα σε -ηρ (γεν. -ηρος), -ωρ (γεν. -ωρος)

και ουδέτερα σε -αρ (γεν. -αρος)

(θ. κλητηρ-)             (θ. ἰχωρ-)

Ο ἰχώρ = το αίμα που ρέει στις φλέβες των θεών

β) Διπλόθεμα: ακατάληκτα σε -ὴρ (γεν. -έρος) και -ωρ (γεν. -ορος)

(θ. ἀθηρ-, ἀθερ-) (θ. ῥητωρ-, ῥητορ-)

ὁ ἀθὴρ = η λεπτότατη άκρη στα στάχυα, αθέρας

γ) Συγκοπτόμενα διπλόθεμα: ακατάληκτα σε -ηρ (γεν. -ρος)

Από τα υγρόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης τα διπλόθεμα ὁ πατήρ, ἡ μήτηρ, ἡ θυγάτηρ, ἡ γαστὴρ (= κοιλιά), ἡ Δημήτηρ και ὁ ἀνὴρ συγκόπτουν (δηλ. αποβάλλουν) σε ορισμένες πτώσεις το  ε  του αδύνατου θέματος και γι’ αυτό λέγονται συγκοπτόμενα.

Παραδείγματα

(θ. πατήρ-, πάτερ-)     (θ. ἀνηρ-, ἀνερ-) (θ. Δημητηρ-, Δημητερ-)

ΙΙ. Σιγμόληκτα (χαρακτήρας σ)

1α) Αρσενικά ακατάληκτα σε -ης (γεν. -ους)

ή -κλῆς (γεν. -κλέους)

(θ. Σωκρατεσ-, Περικλεεσ)

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ σελίδες74-78, και 82

ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ Ή ΟΡΩΝ

Οι προτάσεις (ή οι όροι των προτάσεων) μπορούν να συνδέονται με τους εξής τρόπους:

Α. ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ Η ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΤΑΞΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Όπως και στη ν.ε., πρόκειται για τη σύνδεση που γίνεται με τους συμπλεκτικούς, αντιθετικούς και διαζευκτικούς (αλλά και με παρατακτικούς αιτιολογικούς και συμπερασματικούς) συνδέσμους. Οι σύνδεσμοι αυτοί συνδέουν όμοιες προτάσεις (κύριες η δευτερεύουσες), όμοιους όρους ή όμοιους προσδιορισμούς.
π.χ. Μανθάνετε καὶ λέγετε.
Εἶτα ἀπέπλευσεν εἰς Αἴγυπτον καὶ εἰς Κύπρον.

Β. ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ Η ΚΑΘ’ ΥΠΟΤΑΞΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Όπως και στη ν.ε., πρόκειται για τη σύνδεση που γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέσμους (π.χ. ειδικούς, χρονικούς, αιτιολογικούς κ.λπ.), καθώς και με αναφορικές και ερωτηματικές αντωνυμίες και με τα αντίστοιχα επιρρήματα.

π.χ. Λέγω ταῦτα, ἵνα ὑμεῖς ἀκούητε.
Ὃταν τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις, ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων.

Με υποτακτικούς συνδέσμους εισάγονται στον λόγο οι δευτερεύουσες προτάσεις· η σύνδεση ονομάζεται «υποτακτική», γιατί η δευτερεύουσα πρόταση δεν μπορεί να σταθεί μόνη της στον λόγο, αλλά υποτάσσεται σε μια άλλη πρόταση.

ΠΡΟΣΟΧΗ:

Σε μία περίοδο ή ημιπερίοδο πρέπει οπωσδηποτε να υπάρχει (ή να εννοείται) τουλάχιστον μία κύρια πρόταση.

Γ. ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ

Σύμφωνα με το σχήμα αυτό οι προτάσεις (ή οι όροι) που συνδέονται μεταξύ τους απλώς παρατίθενται χωρίς συνδετικό μέσο, παρά μόνο με κόμμα. Έτσι επιτυγχάνεται ζωντανό, παραστατικό ύφος.
π.χ. Συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο (= σπρώχνονταν), ἐμάχοντο, ἀπέκτεινον, ἀπέθνησκον.

 ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ

1. Συμπλεκτικοί: τέ, καί, οὔτε, μήτε, οὐδέ, μηδέ
2. Αντιθετικοί: μέν, δέ, ἀλλά, ὅμως, καίτοι, μήν (=όμως), καὶ μὴν, ἀλλά μην
3. Διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί: ἤ, ἤτοι, εἴτε, ἐάντε, ἄντε, ἤντε
4. Συμπερασματικοί: οὖν, ἄρα, δή, γοῦν, τοίνυν, οὔκουν, οὐκοῦν
5. Αιτιολογικοί: γάρ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΤΗΣ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ

1. Ειδικοί: ὅτι, ὡς
2. Ενδοιαστικοί: μἠ, μἠ οὐ
3. Αιτιολογικοί: ὡς, ὅτι, διότι, ἐπεί, ἐπειδή
4. Τελικοί: ἵνα, ὅπως, ὡς
5. Παραχωρητικοί: εἰ καί, ἂν καί, καί εἰ, καὶ ἄν, οὐδ΄ ἐάν, μηδ΄ ἐάν
6. Υποθετικοί: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν
7. Χρονικοί: ὡς, ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἄχρι, μέχρι, ἕως, ἔστε, ἠνίκα, πρίν

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΠΗΓΗ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .