ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Οι πρώτες μέρες σε ένα νέο σχολείο

19 Σεπτεμβρίου 2023 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Ενότητα 1 Β1-Β2 ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝIΑΣ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

 Επικοινωνία: είναι η ανταλλαγή μηνυμάτων ανάμεσα σε δύο ή περισσοτέρους ανθρώπους.

Απαραίτητα συστατικά της επικοινωνίας είναι: ™

• ο πομπός και ο δέκτης, δηλαδή αυτοί που επικοινωνούν: ο πομπός στέλνει το μήνυμα και ο δέκτης το παίρνει, για παράδειγμα ο πομπός στέλνει ένα γράμμα, το οποίο λαμβάνει ο δέκτης, ™
• ο κώδικας, για παράδειγμα η γλώσσα, ο κώδικας των μαθηματικών , της μουσικής, της οδικής κυκλοφορίας, της χημείας, της νοηματικής κ.λπ. ™
• το μήνυμα, δηλαδή, αυτό που λέμε, γράφουμε, ρωτάμε, απαντάμε, κάθε πληροφορία, ερώτηση, απάντηση, σκέψη κτλ. ™
• το μέσο, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο μεταδίδεται το μήνυμα, για παράδειγμα το τηλέφωνο ή ο υπολογιστής ™
• η παραγωγή (κωδικοποίηση, μιλάω, γράφω, φωνάζω) και η κατανόηση (αποκωδικοποίηση, με ακούν, με διαβάζουν) του μηνύματος,
• οι συνθήκες επικοινωνίας, για παράδειγμα η σχέση μεταξύ αυτών που επικοινωνούν(συγγενική, φιλική σχέση, οικείο/γνωστό πρόσωπο), ο χώρος(φιλικό/εργασίας, σπίτι, γραφείο) στον οποίο βρίσκονται κτλ.

Είδη γλωσσικής επικοινωνίας:

Υπάρχουν δύο είδη γλωσσικής επικοινωνίας, η προφορική και η γραπτή. Όταν επικοινωνούμε, χρησιμοποιούμε τα στοιχεία εκείνα, τις λέξεις εκείνες που είναι οι πλέον κατάλληλες ανάλογα με: α) το σκοπό μας (τι θέλουμε να εκφράσουμε, μια επιθυμία, μια παράκληση, μια προσταγή, κ.ά.), β) τις συνθήκες της όλης επικοινωνίας: σε ποιον απευθυνόμαστε(φίλο, γνωστό, συγγενή, γνωστό, ανώτερο), σε τι περιβάλλον βρισκόμαστε (φιλικό, εργασίας) και γ) το δίαυλο, το μέσο της επικοινωνίας (τηλέφωνο, διαδίκτυο, κ.ά.), προκειμένου να επιτύχουμε το σκοπό μας, να γίνουμε, δηλαδή, κατανοητοί από το δέκτη. Η επικοινωνία είναι επιτυχημένη όταν η πληροφορία που προσλαμβάνεται, είναι ίδια με αυτή που στάλθηκε.

   Κώδικας είναι κάθε σύστημα σημείων συμβόλων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μεταδοθεί ένα μήνυμα, για παράδειγμα η φυσική ή η νοηματική γλώσσα.

   Νοηματική είναι η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι κωφάλαλοι και η οποία βασίζεται σε νοήματα. Κάθε γράμμα του αλφαβήτου παριστάνεται με τα αντίστοιχα σήματα. Έτσι μπορούμε να εκφράσουμε με τη νοηματική χωρίς περιορισμό ό,τι θα εκφράζαμε με τη χρήση του γλωσσικού κώδικα επικοινωνίας. Για να δείξουμε το όνομά μας στη νοηματική γλώσσα, αφού το γράψουμε, αντικαθιστούμε τα γράμματα του ονόματός μας με τα αντίστοιχα της νοηματικής γλώσσας.

Πολυτροπικά είναι τα κείμενα που για να μεταδώσουν το μήνυμά τους δε χρησιμοποιούν μόνο τη γλώσσα αλλά και σήματα από άλλους κώδικες.

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Γ΄ ΜΕΡΟΣ: ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ: ονομάζεται ένα σύνολο από λέξεις που έχει μια νοηματική αυτοτέλεια και συνοχή και μπορεί να απαρτίζεται από μια ή πολλές περιόδους. Μπορεί να είναι προφορικό ή γραπτό.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ: ονομάζεται ένα σύνολο από λέξεις που εκφράζει ένα πλήρες νόημα. Μια περίοδος μπορεί να περιέχει μία, δύο ή και περισσότερες προτάσεις. Στον προφορικό λόγο, το σύνολο αυτό βρίσκεται ανάμεσα σε παύσεις της φωνής, ενώ στον γραπτό ανάμεσα σε τελείες. Κάθε περίοδος αποτελείται από τόσες προτάσεις, όσα είναι και τα ρήματα.

ΗΜΙΠΕΡΙΟΔΟΣ: ονομάζεται ένα σύνολο από λέξεις που εκφράζει ένα νόημα, αλλά όχι ολοκληρωμένο. Μπορεί να περιέχει κι αυτή μία ή περισσότερες προτάσεις. Στον γραπτό λόγο μπαίνει στο τέλος της ημιπεριόδου άνω τελεία. Στον προφορικό λόγο, στο τέλος της ημιπεριόδου, γίνεται μια παύση της φωνής μικρότερη από αυτήν που γίνεται στο τέλος της περιόδου.

Παραδείγματα:

• Οι μαθητές συχνά υιοθετούν πρακτικές επίλυσης προβλημάτων παρόμοιες με αυτές που διδάσκονται. (περίοδος)
• Ο Γιώργος βγήκε από την αίθουσα κατάκοπος· τα μαλλιά του ανακατωμένα· τα ρούχα του τσαλακωμένα· όλα επάνω του ήταν σε απελπιστική κατάσταση. (ημιπερίοδοι)

ΠΡΟΤΑΣΗ: Είναι μια ομάδα λέξεων που είναι τοποθετημένες η μια δίπλα στην άλλη σύμφωνα με τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες και  εκφράζει  ένα νόημα. Για να υπάρξει μια πρόταση πρέπει να  υπάρχει ή να εννοείται η βασικότερη μονάδα του λόγου που είναι το ρήμα.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥΣ

(απλή, σύνθετη,  ελλειπτική,  επαυξημένη)

ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Απλή λέγεται η πρόταση που έχει ολοκληρωμένο νόημα  και δεν  μπορούμε να αφαιρέσουμε τίποτα. Αποτελείται από τους κύριους όρους, δηλ. περιλαμβάνει τις απολύτως απαραίτητες πληροφορίες για να δηλωθεί ένα νόημα, για να μεταδοθεί ένα μήνυμα.

Κύριοι όροι της πρότασης θεωρούνται το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο.

Βασικοί όροι της πρότασης θεωρούνται το ρήμα και το υποκείμενο.

Οι μορφές που μπορεί να έχει μια απλή πρόταση είναι οι εξής:

1. Υποκείμενο +Ρήμα :Ο Κώστας κοιμάται.
2. Υποκείμενο + Μεταβατικό Ρήμα +Αντικείμενο (1ή 2 αντ.). Αν υπάρχουν2 αντικείμενα, θα απαντούν σε διαφορετικό ερώτημα:

Ο Κώστας έφαγε τυρόπιτα.(1 αντικ.)

Ο Κώστας μου έδωσε το βιβλίο.(2 αντικ.)

1. Υποκείμενο +Συνδετικό Ρήμα +Κατηγορούμενο: Ο Κώστας είναι καλός.

ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ελλειπτική λέγεται η πρόταση, όταν λείπει κάποιος από τους βασικούς όρους  (το ρήμα ή το υποκείμενο), γιατί εννοείται εύκολα. Στον καθημερινό μας λόγο χρησιμοποιούμε κυρίως ελλειπτικές προτάσεις.

-Τι κάνεις; (Λείπει το υποκείμενο εσύ)

-Καλά. (Λείπει και το υποκείμενο εγώ και το ρήμα είμαι)

-Εσύ; (Λείπει το ρήμα τι κάνεις)

ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Επαυξημένη λέγεται η πρόταση, όταν, εκτός από τους κύριους όρους,  περιλαμβάνει και προσδιορισμούς.

Το όμορφο μωρό κοιμάται ήσυχα στο κρεβάτι του. Προσδιορισμοί είναι  οι λέξεις όμορφο, ήσυχα, στο κρεβάτι του.

ΣΥΝΘΕΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Σύνθετη λέγεται η πρόταση που περιλαμβάνει κάποιο κύριο  όρο δύο φορές ή περισσότερες (εκτός, βέβαια, από το ρήμα), π.χ.

Ο Κώστας και ο Δημήτρης κοιμούνται. Αποτελείται από 2 υποκείμενα + ρήμα.

Ο Κώστας έφαγε τυρόπιτα και κουλούρι. Αποτελείται υποκείμενο +μεταβατικό  ρήμα + 2 αντικείμενα

Ο Κώστας είναι καλός και γλυκός. Αποτελείται υποκείμενο +  συνδετικό ρήμα + 2 κατηγορούμενα.

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΕΙΔΩΝ

Είναι προφανές ότι στο λόγο δε συναντάμε πάντα αυτά τα τέσσερα είδη, έτσι όπως τα εξετάσαμε. Πολύ συχνά οι προτάσεις που χρησιμοποιούμε είναι ταυτόχρονα παραπάνω από ένα είδος.

Τι κάνεις σήμερα; Είναι ελλειπτική γιατί λείπει το υποκείμενο εσύ και επαυξημένη γιατί υπάρχει ο προσδιορισμός σήμερα.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

                              αποφαντικές, ερωτηματικές, προστακτικές, επιφωνηματικές                                                                                         

ΑΠΟΦΑΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Τις χρησιμοποιούμε για να δώσουμε μία πληροφορία (αποφαίνομαι=εκφράζω τη γνώμη μου). Το σημείο στίξης είναι η τελεία. Π.χ. Το μάθημα αρχίζει στις 8.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ  ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Τις  χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε μια πληροφορία. Το σημείο στίξης είναι το ερωτηματικό. Π.χ. Τι ώρα αρχίζει το μάθημα;

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Τις χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε από κάποιον να κάνει κάτι ή για να παρακαλέσουμε. Το σημείο στίξης είναι η τελεία ή το θαυμαστικό. Π.χ. Μπείτε στην τάξη.

ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Εκφράζουν έντονο συναίσθημα. Το σημείο στίξης είναι το θαυμαστικό. Π.χ. Τι ωραία μέρα!

ΠΡΟΣΟΧΗ:

Η επιλογή των προτάσεων που χρησιμοποιούμε για την  επικοινωνία μας εξαρτάται από τον ίδιο τον σκοπό για τον οποίο επικοινωνούμε. Ρόλο σε αυτό παίζουν:

α) ο ακροατής (ποιος είναι, τι σχέση έχουμε μαζί του) και

β) ο τρόπος με τον οποίο μεταδίδεται το μήνυμα (μιλάμε στο τηλέφωνο, πρόσωπο με πρόσωπο, μόνοι ή μπροστά σε άλλους;).

Η ίδια ακριβώς πρόταση μπορεί  να χρησιμοποιηθεί για να δηλώσουμε ή να ρωτήσουμε κάτι, για να εκφράσουμε απορία, θαυμασμό, έκπληξη κτλ.

Θα έρθουν οι φίλοι μας.

Θα έρθουν οι φίλοι μας;

Θα έρθουν οι φίλοι μας!

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ

ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΕΣ: Δεν έχουν άρνηση.

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ: Έχουν άρνηση (δεν, μην).

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .