ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ (ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ)

21 Νοεμβρίου 2022 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Α. ΟΡΙΣΜΟΣ, ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Τι ήταν η εικονομαχία και ποια περίοδο εξελίχθηκε;

Εικονομαχία ονομάζουμε τη διαμάχη που ξέσπασε στο Βυζάντιο από τις αρχές του 8^ου ως τα μέσα του 9^ουαιώνα σχετικά με το αν η λατρεία των εικόνων είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας ή όχι.

Ποιοι αυτοκράτορες ήταν πρωτεργάτες της εικονομαχίας;

Πρωτεργάτες της εικονομαχικής κίνησης υπήρξαν οι (Ίσαυροι)   αυτοκράτορες Λέων Γ΄ (717-741) και Κωνσταντίνος Ε΄ (741-775).

Ποιες ήταν οι αιτίες της εικονομαχίας; Πώς ερμηνεύονται οι ανεικονικές αντιλήψεις* των πρωτεργατών αυτοκρατόρων;

α) Ο Λέων, ο οποίος καταγόταν από την Γερμανίκεια της Β. Συρίας, και ο γιος του φαίνεται ότι είχαν επηρεαστεί από τις ανεικονικές (αντίθετες στη λατρεία των εικόνων) αντιλήψεις της ιουδαϊκής και της ισλαμικής θρησκείας και γι’ αυτό απέρριπταν τη λατρεία των εικόνων ως εκδήλωση ειδωλολατρική.

β) Οι ανεικονικές αντιλήψεις ήταν πολύ διαδεδομένες στους αγρότες της γειτονικής με το Ισλάμ Μ. Ασίας, που σήκωναν το κύριο βάρος της άμυνας κατά των Αράβων. Οι Ίσαυροι είχαν κάθε λόγο να ευνοήσουν (υποστηρίξουν) τους πληθυσμούς αυτούς.

γ) Άλλοι παράγοντες που οδήγησαν στην απαγόρευση των εικόνων ήταν πιθανώς:

• οι δεισιδαιμονίες και οι υπερβολές, που είχαν εκδηλωθεί γύρω από τη λατρεία των εικόνων,
• η επιθυμία των Ισαύρων να περιορίσουν την επιρροή των μοναχών
• και η ιδέα ότι οι επιτυχίες των εχθρών του Βυζαντίου, προέρχονταν από τη δίκαιη οργή του Θεού για ό,τι συνέβαινε στο χώρο της λατρείας.

Β. ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ

 Α΄ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ (726-787)

Ποια γεγονότα συνδέονται με την α΄φάση της εικονομαχίας (726-787)

• Η πρώτη φάση της Εικονομαχίας (726-787) άρχισε με την απομάκρυνση της εικόνας του Χριστού από την Χαλκή Πύλη της Πόλης, πράξη που προκάλεσε τις διαμαρτυρίες του λαού της πρωτεύουσας.
• Το πρώτο αυτοκρατορικό διάταγμα κατά της λατρείας των εικόνων δημοσιεύτηκε το 730. Οι εικονόφιλοι, όπως ονομάστηκαν οι οπαδοί των εικόνων, τιμωρήθηκαν με εξορίες, φυλακίσεις και δημεύσεις περιουσιών.
• Η ένταση της διαμάχης των δύο παρατάξεων κορυφώθηκε επί Κωνσταντίνου Ε΄, που εξαπέλυσε εκστρατεία τρομοκράτησης των μοναχών και καταστροφής των μονών που ήταν προπύργια εικονολατρίας.

Πώς τελειώνει η α΄φάση της εικονομαχίας (726-787) ;

Η πρώτη φάση τερματίστηκε με την Ζ’ Οικουμενική Σύνοδο (787). Η σύνοδος αυτή, η οποία συγκλήθηκε με πρωτοβουλία της αυτοκράτειρας Ειρήνης της Αθηναίας, αποκατέστησε πανηγυρικά τις εικόνες, διευκρινίζοντας ότι στις εικόνες απονέμεται μόνο τιμητική προσκύνηση.

Ποιος θεολόγος υπερασπίστηκε με τα συγγράμματά του τις εικόνες;

Την υπόθεση των εικονολατρών υπερασπίστηκε θεωρητικά ο μεγαλύτερος θεολόγος της εποχής του, ο Ιωάννης Δαμασκηνός, που έζησε στην επικράτεια του αραβικού Χαλιφάτου και πέθανε γύρω στα 750.

Β΄ΦΑΣΗ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ (815-843)

Ποια περίοδο εξελίχθηκε η Β΄φάση της εικονομαχίας, πώς ξεκίνησε και πώς τελείωσε;

Η δεύτερη φάση (815-843), η οποία δεν είχε τη διάρκεια ούτε και την ένταση της πρώτης εγκαινιάστηκε από τον Λέοντα Ε΄ τον Αρμένιο. Αυτός απέδωσε στην εικονολατρία τις ήττες των Βυζαντινών στα πεδία των μαχών.

Και αυτή η φάση τερματίστηκε από μια αυτοκράτειρα, αυτή τη φορά από την αυγούστα Θεοδώρα, μητέρα του ανήλικου Μιχαήλ Γ΄.  Η σύνοδος του 843 προχώρησε στην οριστική και πανηγυρική αποκατάσταση και αναστήλωση των εικόνων.

Γ. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΗΤΤΑΣ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΟΚΛΑΣΤΩΝ

Ποιες συνέπειες είχε η αποκατάσταση των εικόνων;

• Η αποκατάσταση των εικόνων θεωρείται ως νίκη της ελληνικής πνευματικής παράδοσηςπου ευνοούσε την απόδοση της θείας μορφής πάνω στην ανεικονική ασιατική παράδοση.
• Η αναστήλωση των εικόνων τερμάτισε τις θρησκευτικές διαμάχες και εγκαινίασε περίοδο γόνιμης συνεργασίας του κράτους με την εκκλησία, που αφοσιώθηκε στο ιεραποστολικό της έργο.
• Τα μοναστήρια άρχισαν να πολλαπλασιάζονται και να πλουτίζουν.
• Παράλληλα όμως περιορίστηκαν και οι υπερβολές στη λατρεία των εικόνων και των λειψάνων.

Δ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ

Ποιες ήταν οι συνέπειες της εικονομαχίας στην εξωτερική πολιτική του Βυζαντίου;

Η Εικονομαχία δίχασε τον βυζαντινό λαό και είχε ολέθριες συνέπειες στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και του πολιτισμού. Η Εκκλησία της Ρώμης δυσαρεστημένη από τους εικονομάχους αυτοκράτορες, “γύρισε την πλάτη” στο Βυζάντιο, απομακρύνθηκε από αυτό και αναζήτησε στήριξη στους ηγεμόνες των Φράγκων, αναδυόμενη τότε πολιτική δύναμη της Δυτικής Ευρώπης.

Ποιες ήταν οι συνέπειες της εικονομαχίας στον πολιτισμό του Βυζαντίου;

Στη διάρκεια της εικονομαχίας απαγορεύτηκε η αναπαράσταση θείων προσώπων στους τοίχους των εκκλησιών και η ανάρτηση εικόνων και διατάχθηκε η καταστροφή τους. Πολλά έργα τέχνης καταστράφηκαν τότε και οι εκκλησίες διακοσμήθηκαν με ζώα, φυτά και διακοσμητικά μοτίβα. Συγχρόνως υποχώρησε η ενασχόληση με τα γράμματα, ενώ, μετά τη νίκη των εικόνων, καταστράφηκαν πολλά σημαντικά κείμενα των εικονομάχων.

ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Εικονοκλάστης είναι  ο εικονομάχος

Η Οικουμενική Σύνοδος είναι μία σύνοδος εκκλησιαστικών αξιωματούχων και θεολόγων που συγκεντρώνονται για να συζητήσουν και να επιλύσουν ζητήματα εκκλησιαστικού δόγματος και πρακτικής, στην οποία αυτοί που έχουν δικαίωμα ψήφου συγκαλούνται απ’ όλο τον κόσμο (οικουμένη).

Ανεικονική αντίληψη: η καλλιτεχνική τάση, σύμφωνα με την οποία στις παραστάσεις δεν παριστάνεται ανθρώπινη μορφή.

Τι θα έλεγες για ένα μικρό τεστ γνώσεων; Πάτα τον σύνδεσμο…

http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9137

ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ.ΠΑΤΗΣΤΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟ

http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/8183

ΕΝΑ ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ

Το απολυτίκιο για την αναστήλωση των εικόνων.Ψάλλεται στην εκκλησία την Κυριακή της Ορθοδοξίας (πρώτη Κυριακή Σαρακοστής).

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6331

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .