ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΕΝΟΤΗΤΑ 8

17 Μαΐου 2022 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Β1 ΟΙ ΜΕΤΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Η μετοχή είναι επίθετο και ρήμα, μετέχει δηλαδή και στα δύο. Ως επίθετο έχει γένος, αριθμό και πτώση. Ως ρήμα έχει φωνή, διάθεση και χρόνους.

ΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

Μετοχή έχουν:

• Ο ενεστώτας στην ενεργητική φωνή με κατάληξη –οντας (π.χ. τρέχοντας) όταν αυτή τονίζεται στην προπαραλήγουσα και –ώντας (π.χ. γεννώντας) όταν τονίζεται στην παραλήγουσα.
• Ο ενεστώτας σπανιότερα στην παθητική φωνή με καταλήξεις -όμενος, -η, -ο (π.χ. αναπτυσσόμενες), αλλά και -ούμενος, -η, -ο (π.χ. μιμούμενος) και -άμενος, -η, -ο (π.χ. τρεμάμενος).
• Ο παρακείμενος οτην παθητική φωνή με κατάληξη -μένος, -η, -ο (π.χ. χαμένοι).

Η ενεργητική μετοχή είναι άκλιτη, ενώ οι παθητικές είναι κλιτές, έχουν τρία γένη και δύο αριθμούς.

B2 ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

Η σημασία της μετοχής:

Η μετοχή χρησιμοποιείται:

• με επιθετική σημασία, δηλαδή όπως κάθε επίθετο, και λέγεται επιθετική μετοχή. Επιθετικές είναι οι μετοχές της παθητικής φωνής.
• με επιρρηματική σημασία, δηλαδή δηλώνει τρόπο, χρόνο, αιτία, υπόθεση και εναντίωση και λέγεται επιρρηματική μετοχή. Επιρρηματική είναι η μετοχή του ενεργητικού ενεστώτα.

Γ ΠΑΡΑΣΥΝΘΕΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΛΕΚΤΙΚΑ ΣΥΝΘΕΤΑ

Μαθαίνω για τα παρασύνθετα:

• Παρασύνθετες είναι οι παράγωγες λέξεις που σχηματίζονται με τη διαδικασία της παραγωγής (δηλαδή παράγονται) όχι από απλές λέξεις, αλλά από σύνθετες.

• Παρασύνθετες είναι και ορισμένες λέξεις που σχηματίζονται από την ένωση δύο λέξεων (που συνήθως λέγονται μαζί, αλλά δε φτιάχνουν σύνθετη λέξη) και την προσθήκη της παραγωγικής κατάληξης:

Μαθαίνω για τη γνήσια και την καταχρηστική σύνθεση

Γ2 Πολυλεκτικά σύνθετα

Μαθαίνω για τα πολυλεκτικά σύνθετα

Τα πολυλεκτικά σύνθετα είναι τριών ειδών:

• σύνθετες λέξεις που αποτελούνται από τρία ή και περισσότερα συνθετικά (λέγονται και πολυσύνθετα)
  μισός + κακόμοιρος (κακή + μοίρα) → μισοκακόμοιρος
• ονοματικά σύνολα (επίθετο + ουσιαστικό ή ουσιαστικό + ουσιαστικό σε γενική), που έχουν παγιωθεί και έχουν αποκτήσει δική τους σημασία (λέγονται και λεξικές φράσεις)
  παιδική χαρά = χώρος με κούνιες, τραμπάλες κτλ., όπου παίζουν τα παιδιά (και όχι η χαρά που δείχνουν ή νιώθουν τα παιδιά)
  φακοί επαφής = διορθωτικοί φακοί που φοριούνται πάνω στα μάτια αντί για γυαλιά.
• δύο λέξεις, συνήθως ουσιαστικά, που συνδέονται χαλαρά μεταξύ τους και γράφονται συχνά με ενωτικό ανάμεσά τους (λέγονται και παραθετικά σύνθετα)
  παιδί-θαύμα
  τιμές-έκπληξη
  λέξη-κλειδί 
  Πολύ συχνά υπάρχει μεταφορική σχέση ανάμεσα στα δύο συνθετικά: συζήτηση-μαραθώνιος = που διάρκεσε πάρα πολύ.

Δ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ

• Με πολύ απλά λόγια το επιχείρημα είναι το «σύνολο των λογικών προτάσεων με τις οποίες υποστηρίζουμε μια πεποίθηση ή μια θέση».
• Για την υποστήριξη μιας πεποίθησης ή μιας θέσης ή την αντίκρουση μιας άλλης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα ή περισσότερα επιχειρήματα. Αυτή η χρήση επιχειρημάτων στην έκφραση των απόψεων μας ονομάζεται επιχειρηματολογία. Σε κάθε επιχείρημα υποστηρίζουμε μια θέση με βάση κάποιους λόγους. Τις προτάσεις με τις οποίες διατυπώνουμε αυτούς τους λόγους τις ονομάζουμε προκείμενες και την πρόταση που υποστηρίζεται από τις προκείμενες την ονομάζουμε συμπέρασμα.
• Είναι καλό να παρουσιάζουμε τις σκέψεις μας με λογική σειρά, ώστε το συμπέρασμα να είναι λογικό επακόλουθο των προκείμενων.
• Είναι σημαντικό να προσέχουμε οι προκείμενες που επιλέγουμε να είναι αξιόπιστες και να ανταποκρίνονται στην αλήθεια.
• Για να υποστηρίξουμε ότι ένα επιχείρημα είναι ορθό, πρέπει πρώτα να δούμε αν είναι σωστά δομημένο και αν το συμπέρασμα είναι λογικό επακόλουθο των προκείμενων. Ύστερα πρέπει να κρίνουμε/ελέγξουμε αν οι προκείμενες είναι αληθείς ή όχι.

Μαθαίνω ότι:

Οι μετοχές του παθητικού παρακειμένου τελειώνουν σε:

• -μμένος
  στα ρήματα που έχουν χαρακτήρα χειλικό (π, β, φ), π.χ. ανάβω – αναμμένος.
• -ωμένος
  α. στα ρήματα που τελειώνουν σε -ώνω, π.χ. κουκουλώνω – κουκουλωμένος 
  β. σε ορισμένα ανώμαλα ρήματα, όπως: βλέπω – ιδωμένος, λέγω –ειπωμένος, γίνομαι – γινωμένος, κάνω – καμωμένος, πίνω – πιωμένος, τρώγω – φαγωμένος. 

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .