ΕΝΟΤΗΤΑ 6 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ, ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ
1 Απριλίου 2022 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
ΜΕΡΟΣ Β1: ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Τι είναι οι αντωνυμίες;
Αντωνυμίες, όπως δείχνει και η ετυμολογία της λέξης, είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε αντί για ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα).
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
| α/α | Είδος | Αντωνυμίες | |||
| 1. | Προσωπικές | εγώ, εσύ, αυτός, -ή, -ό (μου, σου, του/της, τος, τη, το) | |||
| 2. | Κτητικές | 1. μου, σου, του/της | 2. δικός, -ή, -ό μου,σου, του | 3. δικός, -ή, -ό μας,σας, τους | |
| 3. | Αυτοπαθείς | ο εαυτός μου, σου, του | |||
| 4. | Οριστικές | 1. ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο | 2. μόνος, -η, -ο μου, σου, του | ||
| 5. | Δεικτικές | 1. αυτός, -ή, -ό2. (ε)τούτος, -η, -ο | 3. εκείνος, -η, -ο4. τέτοιος, -α, -ο | 5. τόσος, -η, -ο | |
| 6. | Αναφορικές | 1. που2. ο οποίος, η -α, το -ο
3. όποιος, -α, -ο |
4. όσος, -η, -ο5. ό,τι | 6.οποιοσδήποτε,οσοσδήποτε,
οτιδήποτε |
|
| 7. | Ερωτηματικές | 1. τι | 2. ποιος, -α, -ο | 3. πόσος, -η, -ο | |
| 8. | Αόριστες | 1.ένας, μια/μία, ένα2.κανένας/κανείς,
καμιά/καμία, κανένα 3. κάποιος, -α, -ο 4. μερικοί, -ές, -ά 5.κάτι, κατιτί |
6.τίποτε/τίποτα7.κάμποσος, -η, -ο
8.κάθε 9.καθένας, καθεμιά/καθεμία, καθένα |
10.καθετί11.ο, η, το δείνα,
ο, η, το τάδε 12. άλλος, -η, – |
|
Ποιο συντακτικό ρόλο έχουν στην πρόταση;
Οι περισσότερες ανήκουν στα κλιτά μέρη του λόγου και λειτουργούν στην πρόταση όπως και τα ονόματα: είναι υποκείμενα, αντικείμενα, κατηγορούμενα, επιθετικοί προσδιορισμοί, γενικές προσδιοριστικές ή συνοδεύουν προθέσεις. Δηλαδή τις συναντάμε ως:
Υποκείμενο: Εμείς είμαστε μαθητές της Β΄τάξης Γυμνασίου.
Αντικείμενο: Τον κατηγόρησαν ως καταχραστή.
Κατηγορούμενο: Ποιος είσαι εσύ;
Επιθετικός προσδιορισμός: Αυτός ο άνθρωπος είναι επικίνδυνος.
Γενική προσδιοριστική: Η ζωή μου είναι μονότονη.
Συνοδεύουν προθέσεις: Το έμαθα από σένα.
Ποια είναι τα είδη των αντωνυμιών;
Υπάρχουν οχτώ είδη αντωνυμιών:
- προσωπικές (εμείς, το),
- κτητικές (δικά μας, μας),
- αυτοπαθείς (τον εαυτό μου),
- οριστικές (οι ίδιοι),
- δεικτικές (αυτό),
- αναφορικές (τα οποία, που),
- ερωτηματικές (ποιος), α
- αόριστες (κάποιος).
ΜΕΡΟΣ Β2: ΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Πότε χρησιμοποιούνται οι δυνατοί και πότε οι αδύνατοι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών;
Οι δυνατοί τύποι των προσωπικών αντωνυμιών συνηθίζονται:
α. Όταν βρίσκονται μόνοι τους στο λόγο: – Ποιον ρώτησες; – Εσένα.
β. Όταν θέλουμε να τονίσουμε κάτι: Εσείς βλέπετε τηλεόραση;
γ. Όταν θέλουμε να ξεχωρίσουμε κάτι από τα άλλα, να εκφράσουμε αντίθεση: Αυτοί οι καταραμένοι ξέρουν καλά ότι εμείς δεν το ξέρουμε.
δ. Συχνά όταν συνοδεύονται από προθέσεις: …τον Κόσμο έξω και γύρω από εμάς.
Διαφορετικά χρησιμοποιούμε τους αδύνατους τύπους που είναι και συχνότεροι.
Πότε η τριτοπρόσωπη προσωπική αντωνυμία λέγεται επαναληπτική και πότε προληπτική;
Πολλές φορές ένα όνομα που ειπώθηκε ξαναλέγεται με τον αντίστοιχο αδύνατο τύπο της τριτοπρόσωπης προσωπικής αντωνυμίας. Σ’ αυτή την περίπτωση η αντωνυμία λέγεται επαναληπτική: …αυτό το μέσο που οι ειδικοί το αποκαλούν…
Όταν η αντωνυμία προαναγγέλλει κάτι που θα ειπωθεί αμέσως μετά, λέγεται προληπτική: Από τη στιγμή που το γνωρίζει αυτό ένας τηλεθεατής…
ΜΕΡΟΣ Β3 ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Πώς ξεχωρίζουμε τα άρθρα από τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας γ΄ προσώπου;
Δεν πρέπει να συγχέουμε τα άρθρα με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας γ΄ προσώπου ( του, της, τον, τους, την, τις, το, τα). Τα άρθρα μπαίνουν πριν από ονόματα, ενώ οι αντωνυμίες πριν ή ύστερα από ρήμα. ( το πήρα απόφαση: αντωνυμία).
Πώς ξεχωρίζουμε τις κτητικές αντωνυμίες από τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας;
Δεν πρέπει να συγχέουμε τις κτητικές αντωνυμίες μου, σου, του κλπ με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας. Οι προσωπικές αντωνυμίες βρίσκονται πριν ή ύστερα από ρήμα, ενώ οι κτητικές αντωνυμίες μπαίνουν ύστερα από ουσιαστικά.
Π.χ. Φέρε μας το βιβλίο (προσωπική) αλλά Το βιβλίο μας ( κτητική ).
Το Αριθμητικό ένας, μία, ένα αντιδιαστέλλει τη μονάδα με τα πολλά. (στο δωμάτιο ήταν άλλος ένας άνθρωπος).
Πώς ξεχωρίζουμε την αόριστη αντωνυμία από το αριθμητικό ή το αόριστο άρθρο;
Η αόριστη αντωνυμία ένας, μία, ένα αντικαθιστά ουσιαστικά και εμφανίζεται μόνη της στην πρόταση.
π.χ. Ο ένας έπαιρνε τη συνέντευξη και ο άλλος τραβούσε φωτογραφίες.
Ένας κάποτε πήγαινε…
Δεν πρέπει να συγχέεται με το αόριστο άρθρο που συνοδεύει ουσιαστικά (π.χ. ένας άνθρωπος προχωρούσε…) και με το αριθμητικό που αντιδιαστέλλει τη μονάδα με τα πολλά. (π.χ. στο δωμάτιο ήταν άλλος ένας άνθρωπος).
Με τι μπορεί να αντικατασταθεί η αναφορική αντωνυμία ο οποίος, η οποία, το οποίο;
Η αναφορική αντωνυμία ο οποίος, η οποία, το οποίο συχνά αντικαθίσταται από το αναφορικό που. Όταν όμως συνοδεύει πρόθεση, δεν μπορεί να αντικατασταθεί.
Μ
ΜΜΜΜΜΕΡΟΣ Γ: ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ
Οι λέξεις που σχηματίστηκαν από την ίδια απλή λέξη είτε με παραγωγή είτε με σύνθεση ανήκουν στην ίδια οικογένεια λέξεων και λέγονται συγγενικές. Για παράδειγμα θάλασσα, θαλάσσιος, θαλασσινός, θαλασσής, θαλασσογράφος, θαλασσόλυκος, προσθαλάσσωση κλπ..
Όταν μια λέξη είναι σύνθετη, ανήκει στην ετυμολογική οικογένεια και του α΄ και του β΄ συνθετικού.
ΠΗΓΕΣ
http://istografia.blogspot.gr/
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια