Ζ 369-529 Ο ΕΚΤΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΑ (ΣΧΟΛΙΑ)
20 Φεβρουαρίου 2021 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΣΚΗΝΕΣ
- 369-389: Η αναζήτηση της Ανδρομάχης απ’τον Έκτορα.
- 390-494:Η συνάντηση Έκτορα – Ᾱνδρομάχης
- 495-502:Ο θρήνος για τον Έκτορα.
- 503-529:Η συνάντηση του Πάρη με τον Έκτορα.
Ο ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ
Στις Σκαιές Πύλες, στα τείχη της πολιορκημένης Τροίας (την 22η μέρα με βάση το ημερολόγιο της Ιλιάδας ) διαδραματίζεται η κορυφαία σκηνή της συνάντησης. Η συνομιλία και ο αποχωρισμός γίνονται με οπτικό και ηχητικό φόντο τη φονική μάχη. Τη στιγμή που ο Έκτορας φτάνει στις Σκαιές Πύλες, από όπου επρόκειτο να βγει στην πεδιάδα για μάχη, συναντάται με τη γυναίκα του που τρέχει. Παρά λίγο δηλαδή να μη συναντηθούν (στοιχείο αιφνιδιασμού και κορύφωση της αγωνίας). Αν και η σκηνή έχει συναισθηματική ένταση, παρουσιάζεται με λιτότητα, χωρίς μελοδραματισμούς.
Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΣΤΥΑΝΑΚΤΑ
Η γνωριμία με την Ανδρομάχη γίνεται α)με την πληροφόρηση για την καταγωγή της, β) με την τρυφερή εικόνα μητέρας, τροφού και παιδιού, γ) την παρομοίωση του βρέφους με αστέρι, δ)την αναφορά στα ονόματα του παιδιού.
Η γνωριμία με τον Αστυάνακτα γίνεται με τις πληροφορίες για το όνομά του και μέσα από μια τρυφερή οικογενειακή εικόνα.
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ
Η Ανδρομάχη προσπαθεί να πείσει τον Έκτορα να μην πάει στη μάχη, επειδή προβλέπει ότι θα σκοτωθεί. Χρησιμοποιεί διάφορα μέσα πειθούς: α)προβλέψεις και φόβους για το ζοφερό μέλλον (406-413), β)αναδρομή στο τραγικό παρελθόν (414-430), γ) έκκληση και πρόταση να παραμείνει στην πόλη και να οργανώσει την άμυνά της στο πιο ευπαθές σημείο του κάστρου όσον αφορά το παρόν (431-439).
Η ΕΜΜΕΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ (413-427)
Φωτίζει και τονίζει τον ρόλο του Αχιλλέα ως πρωταγωνιστή στις μάχες σε περιοχές γύρω από την Τροία. Τονίζει την τραγικότητα της Ανδρομάχης και κυρίως αναδεικνύει το ήθος του Αχιλλέα ( ευγενής και μεγαλόψυχος σεβάστηκε τον νεκρό γέροντα βασιλιά Ηετίωνα, τον πατέρα της κι ελευθέρωσε την αιχμάλωτη βασίλισσα, μητέρα της).
ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: Η Ανδρομάχη αισθάνεται φόβο, αγωνία, πανικό, απόγνωση, ανασφάλεια, απελπισία και είναι πολύ ταραγμένη. Χαρά κι ελπίδα νιώθει μόνο όταν ο Έκτορας προσεύχεται για το μέλλον του γιου τους.
ΗΘΟΣ: Φαίνεται μια αφοσιωμένη σύζυγος, δεμένη με τον Έκτορα με δεσμό αγάπης και εξάρτησης, συναισθηματική, εκδηλωτική, τρυφερή, επινοητική και εύστροφη (αμυντικό πολεμικό σχέδιο),στοργική και αφοσιωμένη μητέρα.
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΤΟΡΑ
Ο Έκτορας απαντά με νηφάλια λογική και ψυχραιμία αλλά προσθέτει και τον δικό του πόνο και καημό στον πόνο της γυναίκας του. Συγκεκριμένα στα λόγια διακρίνεται : α)η κατανόηση του προς την Ανδρομάχη, β)η άρνηση του στις προτάσεις της Ανδρομάχης και αιτιολόγηση της θέσης του, γ)η πρόβλεψή του για τον αφανισμό της Τροίας, δ)ο πόνος του για το τραγικό μέλλον της Ανδρομάχης, ε)η ντροπή του για τα μελλοντικά δεινά, στ)η πρόβλεψη για τη μελλοντική ταπείνωσή του και ζ) η προτίμησή του για τον θάνατο.
Ο ΕΚΤΟΡΑΣ ΚΑΙ Ο ΑΣΤΥΑΝΑΚΤΑΣ
Η προηγούμενη συζυγική σκηνή τώρα γίνεται οικογενειακή. Το γέλιο των γονιών χαλαρώνει τον ακροατή από την προηγούμενη ένταση, παρά την τραγικότητα των στιγμών (είναι η τελευταίες οικογενειακές στιγμές ευτυχίας). Ο Έκτορας βγάζει την περικεφαλαία κι έτσι συμβολικά τη θέση του πολεμιστή παίρνει ο πατέρας δίνοντας ένα αντιπολεμικό μήνυμα. Πράγματι, το παιδί φοβάται τη πολεμική πλευρά του πατέρα και γι’ αυτό ο Έκτορας αποβάλλει για λίγο την ιδιότητα του πολεμιστή. Η προσευχή του Έκτορα προς τον Δία έρχεται σε αντίθεση με όσα είχε πει στην Ανδρομάχη, αφού δείχνει αισιοδοξία για το μέλλον. Αυτό ερμηνεύεται εύκολα αν σκεφτούμε ότι μιλά ως πατέρας που τον παρασύρει το όραμα της μελλοντικής ευτυχίας του γιου του κι όχι ως πολεμιστής που ξέρει ότι η Τροία θα χαθεί.
ΤΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΤΟΡΑ
Νηφάλιος, λογικός, ψύχραιμος, γενναίος πολεμιστής, αποφασιστικός, διορατικός (προβλέπει την πτώση της Τροίας), αφοσιωμένος και διακριτικά τρυφερός σύζυγος, ηθικός, υπεύθυνος και έντιμος απέναντι στους Τρώες, τοποθετεί την υπόληψη, τη δόξα, την τιμή και τις ηρωικές αρχές πάνω από την ευτυχία και τη σωτηρία της οικογένειάς του, ενσαρκώνει το ιδανικό της υστεροφημίας (της λαμπρής φήμης που παραλαμβάνει ο ήρωας από τον πατέρα του και την κληροδοτεί στους απογόνους του), στοργικός και τρυφερός πατέρας. Γίνεται αισιόδοξος όταν εύχεται για τον γιο του και όταν συναντά τον Πάρη.
Ο ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΣ
Γίνεται με τρόπο φυσικό χωρίς μελοδραματικούς αποχαιρετισμούς. Έχει στόχο να αποκατασταθεί η ψυχική ηρεμία της Ανδρομάχης. Συγκεκριμένα: α) ο Έκτορας παραδίδει το παιδί που τους ενώνει, υπενθυμίζοντας το χρέος της Ανδρομάχης για τη φροντίδα του, β) η Ανδρομάχη, αν και δακρυσμένη, τώρα νιώθει ελπίδα (γελοκλαίοντας), γ) ο Έκτορας τη χαϊδεύει και αναπτύσσει μια ρεαλιστική θεωρία για τη μοίρα του ανθρώπου που είναι ο θάνατος όταν έρθει η ώρα που η μοίρα ορίζει για κάθε άνθρωπο (γνωμικό 488-489), δ) της δίνει οδηγίες για επιστροφή στις καθημερινές ασχολίες διαλύοντας την τραγικότητα του τελευταίου αποχωρισμού, ε) της υπενθυμίζει πως ο πόλεμος είναι δουλειά των ανδρών, πράγμα που αποτελεί την απάντησή του στις προτάσεις της να μείνει μέσα στην πόλη ο Έκτορας και να οργανώσει την άμυνά της , στ) φορά την περικεφαλαία και ξαναγίνεται πολεμιστής, ζ) η σκηνή κλείνει με την εικόνα της Ανδρομάχης που φεύγει για το σπίτι δακρυσμένη, γυρίζοντας κάθε τόσο να δει τον Έκτορα (σχήμα κύκλου).
Ο ΕΚΤΟΡΑΣ ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ (ΤΡΑΓΙΚΟΤΗΤΑ)
Ο θρήνος και το μοιρολόγι στο παλάτι μόλις φτάνει η Ανδρομάχη, παρόλο που ο Έκτορας είναι ακόμα ζωντανός και παρόλο που θα ακολουθήσει η αριστεία του, εξυπηρετεί μια ποιητική σκοπιμότητα: από εδώ και πέρα ο ήρωας θα αγωνίζεται κάτω από τη σκιά του θανάτου του. Βέβαια ο ίδιος έχει ακόμη ελπίδες όπως φάνηκε στην προσευχή του στον Δία και στα λόγια του προς τον Πάρη. Αντίθετα ο Αχιλλέας είναι απολύτως βέβαιος για τον θάνατό του.
Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΚΤΟΡΑ – ΠΑΡΗ ΣΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΑΧΗ
Αποκαθιστά την εικόνα του Πάρη που είχε αποτραβηχθεί ταπεινωμένος μετά την ήττα του στη μονομαχία με τον Μενέλαο (Γ΄ ραψωδία). Στη νέα εικόνα του Πάρη παρατηρούμε: α) τη λαμπρή του εικόνα ως πολεμιστή, β) την ταχύτητά του, γ) την εντυπωσιακή εμφάνισή του με την πλατιά παρομοίωση (506-514), δ) τη λάμψη του με την απλή παρομοίωση (ωσάν ήλιος) ε)την αγωνία του μήπως καθυστέρησε, στ)την αναγνώριση της ανδρείας του από τον Έκτορα (522).
ΡΟΛΟΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ
Στα ομηρικά χρόνια η αξία ενός ανθρώπου υπολογιζόταν με την υπόληψη που του είχαν οι άλλοι. Γι’ αυτό και η κοινή γνώμη κατηύθυνε τις επιλογές των ηρώων. Πρωταρχική αρετή τους ήταν η πολεμική ανδρεία (ήταν όλοι ευγενείς και πολεμιστές). Με πράξεις ανδρείας οι ήρωες αποκτούσαν καταξίωση. Το καλό όνομα οι ήρωες το είχαν όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ζωής τους, αλλά και μετά τον θάνατο (υστεροφημία). Αυτό φαίνεται πολύ στην ενότητά μας: α) οι Τρώες τιμώντας τον Έκτορα για την ανδρεία του ονόμασαν τον γιο του Αστυάνακτα (402-403), β) ο ίδιος ο Έκτορας δηλώνει πως ντρέπεται τους Τρώες (441-443)και γ) ο Έκτορας βλέπει μέσα από τον εξευτελισμό της Ανδρομάχης τη δική του ταπείνωση και τυραννιέται γι’ αυτά που υποθέτει πως θα λέει ο κόσμος εναντίον του.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ
ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ:
α) Ο ακροατής, εκ των προτέρων (372-373), μαθαίνει πού βρίσκεται η Ανδρομάχη από τον ίδιο τον ποιητή, ενώ ο Έκτορας θα το μάθει από την οικονόμο του σπιτιού. Έτσι προετοιμάζεται καλύτερα η κορυφαία συνάντηση καθώς οι ακροατές αγωνιούν μαζί με τον ήρωα για το αν θα συναντήσει τη γυναίκα του τελικά.
β) Η Ανδρομάχη δεν υποψιάζεται ότι ο Αχιλλέας θα της στερήσει το μοναδικό στήριγμα που της έχει απομείνει, δηλαδή τον Έκτορα. Τον θεωρεί υπεύθυνο μόνο για την τραγική τύχη της πατρικής της οικογένειας.
γ) Η προσευχή του Έκτορα για το μέλλον του Αστυάνακτα. Οι ακροατές γνώριζαν από την παράδοση πως μόλις κυριεύτηκε η Τροία, οι Αχαιοί γκρέμισαν τον Αστυάνακτα από τα τείχη.
δ) Η βεβαιότητα που εκφράζει ο Έκτορας στον Πάρη ότι όλα θα διορθωθούν και θα εκδιωχθούν οι Αχαιοί από τη Τροία, καθώς βαδίζουν μαζί στη μάχη.
ΑΣΤΟΧΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Είναι τα ερωτήματα που δε στοχεύουν στη διερεύνηση της αλήθειας με την αναμονή μιας καταφατικής ή αρνητικής απάντησης , αλλά απορρίπτονται ένα – ένα, για να διατυπωθεί στο τέλος έντονα η αλήθεια. Τα συναντάμε στους στίχους 377-380 και αποσκοπούν α)να δώσουν έμφαση στη σωστή απάντηση, β)να λειτουργήσουν ως επιβράδυνση σε ένα κρίσιμο σημείο της αφήγησης και να παρασυρθεί η φαντασία των ακροατών σε εκδοχές που δεν ισχύουν, ώστε η ορθή απάντηση να φέρει ανακούφιση. Στο μεταξύ οι ακροατές χαλαρώνουν και ετοιμάζονται να ακούσουν τη συνέχεια της αφήγησης.
ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ: α) Η πληροφόρηση για την καταγωγή της Ανδρομάχης, η εικόνα της νεαρής μητέρας με την τροφό, η παρομοίωση του βρέφους με αστέρι και η αναφορά στα δύο ονόματα του παιδιού. Όλα αυτά σταματούν την αφήγηση σε μια κρίσιμη στιγμή, κι επιτείνουν την αγωνία για τη συνάντηση που θα ακολουθήσει.
Β) Η εκτενής αναδρομή της Ανδρομάχης στο τραγικό οικογενειακό παρελθόν.
ΠΡΟΣΗΜΑΝΣΗ
α)407-408, 432 η αναφορά της Ανδρομάχης σε όσα θα συμβούν στο μέλλον.
β) Οι προβλέψεις του Έκτορα.
ΣΧΗΜΑ ΚΥΚΛΟΥ: Η εικόνα της δακρυσμένης Ανδρομάχης στην αρχή και στο τέλος της συνάντησης.
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΙΛΙΑΔΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια