6. Η ευθύνη για την παιδεία των νέων (μετάφραση κειμένου και παράλληλου, επίθετα γ΄κλίσης σε -ης -ες, ερωτηματική και αόριστη αντωνυμία)
23 Ιανουαρίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
Ενότητα 6η Η ευθύνη για την παιδεία των νέων
| ΣΩ: Ἀλλ’ ὅμως σύ μὲ φῄς, ὦ Μέλητε, | ΣΩ: Αλλά εσύ όμως ισχυρίζεσαι, ω Μέλητε, |
| τοιαῦτα ἐπιτηδεύοντα τοὺς νέους διαφθείρειν; | ότι ασχολούμενος με τέτοια διαφθείρω τους νέους; |
| Καίτοι ἐπιστάμεθα μὴν δήπου | Ακόμη κι αν γνωρίζουμε βέβαια, |
| τίνες εἰσὶ νέων διαφθοραί· | ποιες είναι οι διαφθορές των νέων· |
| σύ δὲ εἰπὲ εἴ τινα οἶσθα ὑπ’ ἐμοῦ γεγενημένον | και συ πες αν ξέρεις ότι κάποιος έχει γίνει εξαιτίας μου |
| ἢ ἐξ εὐσεβοῦς ἀνόσιον ἢ ἐκ σώφρονος ὑβριστήν. | είτε από ευσεβής ανόσιος είτε από συνετός αλαζόνας. |
| ΜΕΛ. Ἀλλὰ ναί, μὰ Δί’ ἐκείνους οἶδα | ΜΕΛ: Και βέβαια, μα το Δία, ξέρω εκείνους |
| οὓς σὺ πέπεικας σοὶ πείθεσθαι μᾶλλον ἢ τοῖς γονεῦσι. | οι οποίοι υπακούν σε εσένα περισσότερο παρά στους γονείς τους. |
| ΣΩ. Ὁμολογῶ, περί γε παιδείας· | ΣΩ: Το ομολογώ, όσον αφορά τουλάχιστον την παιδεία· |
| τοῦτο γὰρ ἴσασιν ἐμοὶ μεμεληκός. | γιατί το γνωρίζουν ότι γι’ αυτό νοιάζομαι. |
| Περὶ δὲ ὑγιείας τοῖς ἰατροῖς μᾶλλον οἱ ἄνθρωποι πείθονται ἢ τοῖς γονεῦσιν· | Οι άνθρωποι για την υγεία περισσότερο τους ιατρούς υπακούν παρά τους γονείς· |
| καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις γε πάντες δήπου οἱ Ἀθηναῖοι | και στις συνελεύσεις του λαού, βέβαια όλοι οι Αθηναίοι |
| τοῖς φρονιμώτατα λέγουσι πείθονται μᾶλλον ἢ τοῖς προσήκουσιν. | υπακούν σε αυτούς που λένε τα πιο συνετά παρά στους συγγενείς τους. |
| Οὐ γὰρ δὴ καὶ στρατηγοὺς αἱρεῖσθε, | Και στρατηγούς δεν εκλέγετε |
| οὕς ἂν ἡγῆσθε περὶ τῶν πολεμικῶν φρονιμωτάτους εἶναι; | όποιους ενδεχομένως θεωρείτε ότι είναι οι πιο συνετοί στα στρατιωτικά; |
| Οὐκοῦν θαυμαστὸν καὶ τοῦτό σοι δοκεῖ εἶναι, | Λοιπόν, δε σου φαίνεται ότι είναι και τούτο περίεργο |
| ἐμὲ τούτου ἕνεκα θανάτου ὑπό σοῦ διώκεσθαι, | ότι εξαιτίας αυτού εκ μέρους σου να αντιμετωπίζω κατηγορία που επισύρει την ποινή του θανάτου, |
| ὅτι περὶ τοῦ μεγίστου ἀγαθοῦ ἀνθρώποις, περὶ παιδείας, | επειδή δηλαδή για το μεγαλύτερο αγαθό στους ανθρώπους, για την παιδεία, |
| βέλτιστος εἶναι ὑπὸ τινων προκρίνομαι; | θεωρούμαι από μερικούς ότι είμαι ο καλύτερος; |
Ξενοφῶν, Ἀπολογία Σωκράτους 19-21 (διασκευὴ)
Παράλληλα κείμενα
Στον παρακάτω διάλογο ο Λάχης και ο Νικίας εκφράζουν την πεποίθησή τους ότι ο Σωκράτης είναι ο μόνος ειδήμων στα θέματα της εκπαίδευσης των νέων.
| ΚείμενοΛα. Σοφὸς γάρ τοι σὺ εἶ, ὦ Νικία. ἀλλ’ ὅμως ἐγὼ Λυσιμάχῳ τῷδε καὶ Μελησίᾳ συμβουλεύω σὲ μὲν καὶ ἐμὲ περὶ τῆς παιδείας τῶν νεανίσκων χαίρειν ἐᾶν, Σωκράτη δὲ τουτονί, ὅπερ ἐξ ἀρχῆς ἔλεγον, μὴ ἀφιέναι• εἰ δὲ καὶ ἐμοὶ ἐν ἡλικίᾳ ἦσαν οἱ παῖδες, ταὐτὰ ἂν ταῦτ’ ἐποίουν.Νι. Ταῦτα μὲν κἀγὼ συγχωρῶ• ἐάνπερ ἐθέλῃ Σωκράτης τῶν μειρακίων ἐπιμελεῖσθαι, μηδένα ἄλλον ζητεῖν.
Πλάτων, Λάχης 200 e |
ΜετάφρασηΛα. Γιατί βέβαια, Νικία, είσαι σοφός. Αλλά όμως εγώ συμβουλεύω αυτόν εδώ το Λυσίμαχο και τον Μελησία ν’ αφήσουν στην άκρη και σένα και μένα σχετικά με την παιδεία των νέων, αυτόν εδώ όμως, το Σωκράτη να μην αφήσουν, κάτι που έλεγα από την αρχή· κι αν ήταν τα παιδιά μου στην κατάλληλη ηλικία, τα ίδια θα έκανα.Νι. Μ’ αυτά συμφωνώ κι εγώ· αν ακριβώς θέλει ο Σωκράτης να φροντίσει για την παιδεία των νέων, κανέναν άλλο να μην αναζητήσουμε. |
© Ελληνικός Πολιτισμός – Γιάννης Παπαθανασίου
Σιγμόληκτα δικατάληκτα (αρσ. και θηλ. σε -ης, ουδ. σε -ες)
(θ. ἀληθεσ-)
| Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |||||||
| ον. | ὁ ἡ | ἀληθὴς | τὸ | ἀληθὲς | οἱ αἱ | ἀληθεῖς | τὰ | ἀληθῆ |
| γεν. | τοῦ τῆς | ἀληθοῦς | τοῦ | ἀληθοῦς | τῶν | ἀληθῶν | τῶν | ἀληθῶν |
| δοτ. | τῷ τῇ | ἀληθεῖ | τῷ | ἀληθεῖ | τοῖς ταῖς | ἀληθέσι | τοῖς | ἀληθέσι |
| αιτ. | τὸν τὴν | ἀληθῆ | τὸ | ἀληθὲς | τοὺς τὰς | ἀληθεῖς | τὰ | ἀληθῆ |
| κλ. | (ὦ) | ἀληθὲς | (ὦ) | ἀληθὲς | (ὦ) | ἀληθεῖς | (ὦ) | ἀληθῆ |
(θ. πληρεσ-)
| Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |||||||
| ον. | ὁ ἡ | πλήρης | τὸ | πλῆρες | οἱ αἱ | πλήρεις | τὰ | πλήρη |
| γεν. | τοῦ τῆς | πλήρους | τοῦ | πλήρους | τῶν | πλήρων | τῶν | πλήρων |
| δοτ. | τῷ τῇ | πλήρει | τῷ | πλήρει | τοῖς ταῖς | πλήρεσι | τοῖς | πλήρεσι |
| αιτ. | τὸν τὴν | πλήρη | τὸ | πλῆρες | τοὺς τὰς | πλήρεις | τὰ | πλήρη |
| κλ. | (ὦ) | πλῆρες | (ὦ) | πλῆρες | (ὦ) | πλήρεις | (ὦ) | πλήρη |
(θ. συνηθεσ-)
| Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |||||||
| ον. | ὁ ἡ | συνήθης | τὸ | σύνηθες | οἱ αἱ | συνήθεις | τὰ | συνήθη |
| γεν. | τοῦ τῆς | συνήθους | τοῦ | συνήθους | τῶν | συνήθων | τῶν | συνήθων |
| δοτ. | τῷ τῇ | συνήθει | τῷ | συνήθει | τοῖς ταῖς | συνήθεσι | τοῖς | συνήθεσι |
| αιτ. | τὸν τὴν | συνήθη | τὸ | σύνηθες | τοὺς τὰς | συνήθεις | τὰ | συνήθη |
| κλ. | (ὦ) | σύνηθες | (ὦ) | σύνηθες | (ὦ) | συνήθεις | (ὦ) | συνήθη |
Παρατηρήσεις
Τα σιγμόληκτα επίθετα της γ΄ κλίσης σε -ης, -ες έχουν θέμα σε –εσ-.
Στα επίθετα αυτά:
α)η ενική κλητική του αρσενικού και του θηλυκού και η ενική ονομαστική, αιτ. και κλητ. του ουδετέρου είναι όμοιες με το θέμα (χωρίς κατάληξη): ὦ ἐπιμελές, τὸ ἐπιμελές
β)η αιτιατ. του πληθ. στο αρσενικό και το θηλ. είναι όμοια με την ονομαστική του πληθ.: οἱ ἀληθεῖς – τοὺς ἀληθεῖς
Τα βαρύτονα (όσα τονίζονται στην παραλήγουσα) σιγμόληκτα επίθ. της γ΄ κλίσης σε -ης, -ες:
α)στην ενική κλητ. του αρσενικού και του θηλ. και στην ενική ονομαστ., αιτιατική και κλητ. του ουδετέρου ανεβάζουν τον τόνο (αν είναι υπερδισύλλαβα): ὁ, ἡ συνήθης, ὦ σύνηθες – τὸ σύνηθες· ὁ, ἡ αὐθάδης, ὦ αὔθαδες – τὸ αὔθαδες. Εξαιρούνται όσα λήγουν σε -ώδης, -ώλης, -ήρης: ὁ, ἡ εὐώδης, ὦ εὐῶδες – τὸ εὐῶδες· ὁ, ἡ ἐξώλης, ὦ ἐξῶλες – τὸ έξῶλες· ὁ, ἡ ποδήρης, ὦ ποδῆρες – τὸ ποδῆρες·
β) στη γεν. του πληθ. τονίζονται στην παραλήγουσα: τῶν συνήθων (όπως τοῦ συνήθους)· τῶν πλήρων (όπως τοῦ πλήρους)· τῶν εὐώδων (όπως τοῦ εὐώδους).
Αφωνόληκτα
(θ. εὐδαιμον-)
Ενικός αριθμός
| ον. | ὁ | ἡ | εὐδαίμων | τὸ | εὔδαιμον |
| γεν. | τοῦ | τῆς | εὐδαίμον-ος | τοῦ | εὐδαίμον-ος |
| δοτ. | τῷ | τῇ | εὐδαίμον-ι | τῷ | εὐδαίμον-ι |
| αιτ. | τὸν | τὴν | εὐδαίμον-α | τὸ | εὔδαιμον |
| κλ. | (ὦ) | εὔδαιμον | (ὦ) | εὔδαιμον | |
| Πληθυντικός αριθμός | |||||
| ον. | οἱ | αἱ | εὐδαίμον-ες | τὰ | εὐδαίμον-α |
| γεν. | τῶν | εὐδαιμόν-ων | τῶν | εὐδαιμόν-ων | |
| δοτ. | τοῖς | ταῖς | εὐδαίμο-σι | τοῖς | εὐδαίμο-σι |
| αιτ. | τοὺς | τὰς | εὐδαίμον-ας | τὰ | εὐδαίμον-α |
| κλ. | (ὦ) | εὐδαίμον-ες | (ὦ) | εὐδαίμον-α | |
(θ. σωφρον-)
Ενικός αριθμός
| ον. | ὁ | ἡ | σώφρων | τὸ | σῶφρον |
| γεν. | τοῦ | τῆς | σώφρον-ος | τοῦ | σώφρον-ος |
| δοτ. | τῷ | τῇ | σώφρον-ι | τῷ | σώφρον-ι |
| αιτ. | τὸν | τὴν | σώφρον-α | τὸ | σῶφρον |
| κλ. | (ὦ) | σῶφρον | (ὦ) | σῶφρον | |
| Πληθυντικός αριθμός | |||||
| ον. | οἱ | αἱ | σώφρον-ες | τὰ | σώφρον-α |
| γεν. | τῶν | σωφρόν-ων | τῶν | σωφρόν-ων | |
| δοτ. | τοῖς | ταῖς | σώφρο-σι | τοῖς | σώφρο-σι |
| αιτ. | τοὺς | τὰς | σώφρον-ας | τὰ | σώφρον-α |
| κλ. | (ὦ) | σώφρον-ες | (ὦ) | σώφρον-α | |
Παρατηρήσεις
Τα δικατάληκτα ενρινόληκτα και υγρόληκτα επίθετα της γ΄ κλίσης:
α) έχουν αρχικό θέμα σε –ον, αλλά στην ονομ. του ενικού του αρσεν. και θηλ. δεν παίρνουν κατάληξη και το βραχύχρονο φωνήεν που είναι πριν από το χαρακτήρα το εκτείνουν σε μακρόχρονο, το ο σε ω : (εὐδαιμον-) εὐδαίμων.
β) έχουν την κλητ. του ενικού όμοια με το αρχικό θέμα: ὦ ἐλεῆμον, ὦ ἄρρεν, ὦ ἀπάτορ.
γ) όταν είναι σύνθετα σε –ων (γεν. –ονος) κανονικά στην κλητ. του ενικού του αρσεν. και του θηλ. και στην ονομ., αιτιατ. και κλητ. του ενικού του ουδετέρου ανεβάζουν τον τόνο, όχι όμως πιο πάνω από την τελευταία συλλαβή του α΄ συνθετικού: εὐδαίμων, ὦ εὔδαιμον – τὸ εὔδαιμον· εὐγνώμων, ὦ εὔγνωμον – τὸ εὔγνωμον.
Η ερωτηματική αντωνυμία τίς, τί
Η ερωτηματική αντωνυμία τίς, τί είναι δικατάληκτη με τρία γένη και κλίνεται κατά την γ΄ κλίση:
| Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |||
| αρσ. και θηλ. | ουδέτ. | αρσ. και θηλ. | ουδέτ. | |
| ον. | τίς | τί | τίνες | τίνα |
| γεν. | τίνος ή τοῦ | τίνος ή τοῦ | τίνων | τίνων |
| δοτ. | τίνι ή τῷ | τίνι ή τῷ | τίσι(ν) | τίσι(ν) |
| αιτ. | τίνα | τί | τίνας | τίνα |
Η αόριστη αντωνυμία τίς, τί
Η αόριστη αντωνυμία τίς, τὶ είναι δικατάληκτη με τρία γένη και κλίνεται κατά την γ΄ κλίση:
| Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |||
| αρσ. και θηλ. | ουδέτ. | αρσ. και θηλ. | ουδέτ. | |
| ον. | τὶς | τὶ | τινὲς | τινὰ ή ἄττα |
| γεν. | τινὸς ή του | τινὸς ή του | τινῶν | τινῶν |
| δοτ. | τινὶ ή τῳ | τινὶ ή τῳ | τισὶ(ν) | τισὶ(ν) |
| αιτ. | τινὰ | τὶ | τινὰς | τινὰ ή ἄττα |
ΠΗΓΗ
http://ebooks.edu.gr
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια