ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Α 102-188 ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ (ΣΧΟΛΙΑ)

28 Νοεμβρίου 2020 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Α 102-188

• ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ
•  Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

https://youtu.be/RRlABnHYY68?t=1

• ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ
•  Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

 Ο ΠΡΩΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ (106-121)

• Ο Αγαμέμνονας αισθάνεται αγανάκτηση και μίσος για τις κακές μαντείες του Κάλχα. Μεταφέρει την ευθύνη στον μάντη ενώ στην πραγματικότητα η ευθύνη είναι δική του. Ξεσπά στον μάντη γιατί δεν μπορεί να τα βάλει με τον θεό.
• Εκθειάζοντας τις χάρες της Χρυσηίδας (την οποία θεωρεί ανώτερη από τη νόμιμη γυναίκα του), είναι σαν να απολογείται για τη στάση του απέναντι στον Χρύση. Δηλώνει έμμεσα ότι η επιστροφή της θα δείξει τη μεγαλοψυχία του  που θυσιάζει ένα πολύτιμο δώρο για το καλό του λαού του.
• Η περιγραφή της Χρυσηίδας δείχνει την ιδανική γυναίκα της εποχής: όμορφη, έξυπνη, χρυσοχέρα. Ποια ήταν η ιδανική γυναίκα στην Σπάρτη, την κλασική Αθήνα του 5^ου αιώνα και ποια είναι για εσάς σήμερα;
• Το αντάλλαγμα που ζητάει ο Αγαμέμνονας (την Βρισηίδα) για να σώσει το πληγωμένο του κύρος, θα αποτελέσει την αρχή σοβαρών συγκρούσεων και δείχνει τον εγωκεντρισμό του. Εξυπηρετεί την ποιητική οικονομία γιατί προωθεί την πλοκή. Αν δεν συνέβαινε, δεν θα προκαλούνταν  η οργή του Αχιλλέα.
• Ο Αγαμέμνονας υποχωρεί στον θεό, όχι όμως και στους ανθρώπους.

Ο ΑΠΑΝΤΗΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ (122-130)

• Ο Αχιλλέας απαντάει παίρνοντας τη θέση του μάντη, γιατί: α) ο ποιητής δεν εκθέτει το ιερό πρόσωπο του Κάλχα και το προφυλάσσει από φιλονικίες, β)τα τελευταία λόγια του Αγαμέμνονα στρέφουν το θέμα στην απαίτηση για άλλο δώρο, γ) ο Αχιλλέας είχε υποσχεθεί να προστατέψει τον μάντη.
• Στον λόγο του φαίνεται ακόμη: α) το ξάφνιασμα του Αχιλλέα (τι λέγεις;), β)η αγανάκτησή του (αντίθεση « ένδοξε και φιλόπλουτε»), γ)η αντικειμενική πραγματικότητα (δεν υπάρχουν λάφυρα),  δ) η υπόσχεση για μελλοντική αμοιβή αν καταληφθεί η Τροία (προσήμανση), ε)η αντίθεση όλου του στρατεύματος στα λόγια του Αγαμέμνονα ( χρήση α΄ πληθυντικού προσώπου).
• Πολιτιστικά στοιχεία: ο πόλεμος, οι επιδρομές, η λεία στα ομηρικά χρόνια

Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ (131-148)

Σε αυτόν ο Αγαμέμνονας προσπαθεί να είναι  συγκρατημένος, ανταποδίδει στον Αχιλλέα την τιμητική προσφώνηση (γενναίος και θείος), κατηγορεί τον Αχιλλέα για εξαπάτηση (δεν δέχεται να μείνει χωρίς δώρο) και  γίνεται απαιτητικός ζητώντας δώρο άλλου αρχηγού.  Φαίνεται  έτσι την αλαζονεία του και την περιφρόνηση  στους άλλους αρχηγούς. Δείχνει μια υποκριτική ευσέβεια  προετοιμάζοντας τη μεγαλόπρεπη επιστροφή της Χρυσηίδας  (ίσως για να αναιρέσει την προηγούμενη ασέβειά του στον Χρύση και τον Απόλλωνα) και αναθέτει στον Αχιλλέα τη διαδικασία της επιστροφής,  που όμως δεν είναι κολακευτική και τιμητική αλλά προκλητική και ειρωνική και φορτίζει αρνητικά  την ατμόσφαιρα.

Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ (149-172)

• Για την οικονομία του έπους απαντά μόνο αυτός και όχι οι άλλοι αρχηγοί που προσβάλλονται εξίσου.
• Ο Αχιλλέας ξεσπάει με οργή και εκτοξεύει σκληρούς και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς.
• Η ρητορική ερώτηση (151-152) ακούγεται σαν απόλυτη άρνηση που εκπροσωπεί και τους άλλους αρχηγούς.
• Κατηγορεί τον Αγαμέμνονα για αχαριστία και αγνωμοσύνη.
• Εκφράζει αγανάκτηση, όχι μόνο για την αδικία που τώρα ετοιμάζεται να κάνει ο Αγαμέμνονας (να πάρει το γέρας του), αλλά και γενικότερα γιατί ο Αγαμέμνονας, ως αρχιστράτηγος παίρνει πάντα το μεγαλύτερο μερίδιο στα λάφυρα, ενώ ο ίδιος που σηκώνει πάντα το βάρος της μάχης παίρνει  πάντα  μικρότερο δώρο.
• Απειλεί με άμεση αποχώρηση από τον πόλεμο.

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΣΤΟΝ ΤΡΩΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ:

Α) Μυθολογικοί:

Για να πάρουν πίσω την Ελένη, τη γυναίκα του βασιλιά της Σπάρτης Μενελάου (αδερφού του Αγαμέμνονα). Η υποχρέωση αυτή, σύμφωνα με τον Ησίοδο, προέρχονταν από έναν παλιό όρκο που είχαν ορκιστεί παλιότερα όλοι αυτοί οι αρχηγοί, ως μνηστήρες της Ελένης στον πατέρα της, να πάρουν δηλαδή εκδίκηση αν κάποιος την αρπάξει με τη βία από τον σύζυγο που αυτή θα διάλεγε. Ο Αχιλλέας δεν είχε αυτή τη δέσμευση γιατί ήταν πολύ νέος και δεν ήταν υποψήφιος σύζυγος της Ελένης.

Β) Ιστορικοί – πραγματικοί λόγοι:

α) Ο Τρωικός πόλεμος έγινε γιατί οι Έλληνες αγωνίζονταν να βρουν αγορές και να εξασφαλίσουν εμπορικούς δρόμους. Το ελεύθερο πέρασμα των στενών του Ελλησπόντου θα εξασφάλιζε πρώτες ύλες και είδη διατροφής.

β)  Για να κερδίσει ο κάθε πολεμιστής δόξα και πλούτο από τα λάφυρα. Ειδικά στα ομηρικά χρόνια τα λάφυρα έδιναν τιμή στον ήρωα.

Ο ΤΡΙΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ –ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ (173-188)

• Προκλητικά και ταπεινωτικά δείχνει αδιαφορία για την απειλή και περιφρόνηση στον ήρωα.
• Εξυψώνει τους άλλους αρχηγούς.
• Δηλώνει ότι έχει στο πλευρό του τον Δία (για να μην τρομάξουν οι άλλοι αρχηγοί από την αποχώρηση του Αχιλλέα). Αυτό αποτελεί τραγική ειρωνεία για τους ακροατές που ξέρουν ότι στο τέλος θα δικαιωθεί ο Αχιλλέας με τη βοήθεια του Δία.
• Εκφράζει το μίσος του προς τον Αχιλλέα και τον κατηγορεί για εριστικότητα ( εριστικός είναι αυτός που αγαπά τους τσακωμούς).
• Υποτιμά τον Αχιλλέα αποδίδοντας στους θεούς την παλικαριά του, παρόλο που και η δική του εξουσία είναι δώρο των θεών.
• Στην απειλή του Αχιλλέα για αποχώρηση, αντιτάσσει τη δική του απειλή ότι δηλαδή θα του πάρει το δικό του γέρας, τη Βρισηίδα και μάλιστα με τη βία
• Με την αρπαγή της Βρισηίδας, θέλει να αποδείξει ότι αυτός είναι ο πιο ισχυρός και κάνει επίδειξη δύναμης, δίνοντας μάθημα και στους άλλους αρχηγούς .

ΔΩΡΑ ΘΕΩΝ: Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι αρετές, τα αξιώματα, τα ψυχικά και σωματικά χαρίσματα είναι δώρα τω θεών. Αυτό δεν αφαιρεί την προσωπική αξία των ανθρώπων, γιατί οι θεοί χάριζαν τα δώρα μόνο στους εκλεκτούς.

Τα ΛΑΦΥΡΑ ΚΑΙ Η ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ

• Τα λάφυρα δεν ήταν σημαντικά μόνο ως αγαθά αλλά έδιναν τιμή σε όποιον τα αποκτούσε. Η αφαίρεσή τους σήμαινε προσβολή της τιμής του ήρωα.
• Τα λάφυρα αποτελούν τιμητικό δώρο για την παλικαριά του Αχιλλέα (Βρισηίδα) . Άρα η τιμή για τον Αχιλλέα συνδέεται με την αξία του ως πολεμιστή.
• Τα λάφυρα αποτελούν τιμητικό δώρο  του Αγαμέμνονα (Χρυσηίδα), γιατί αναγνωρίζεται η ανώτερη εξουσία του. Άρα η τιμή για τον Αγαμέμνονα  συνδέεται με το κύρος που του δίνει η εξουσία.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ:

• Ομηρικά χρόνια: α) αξίωμα, β) αξία αγαθού
• Αθήνα 5^ου αιώνα: α) αξίωμα,  β) αξία αγαθού, γ) τιμητική συμμετοχή στα αξιώματα και τις δημοκρατικές διαδικασίες. Άτιμος γίνονταν κάποιος αν στερούνταν τα πολιτικά του δικαιώματα.

ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ

 ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ: ασεβής, συμφεροντολόγος, εγωιστής, αυταρχικός, προκλητικός, αδιάλλακτος, αχάριστος και συγκρατημένος στη σύγκρουση με Αχιλλέα για να διατηρήσει το κύρος του.

ΑΧΙΛΛΕΑΣ: δυναμικός, διπλωματικός και συγκρατημένος  (αρχικά), προσβλητικός (αργότερα), υβριστικός, ευέξαπτος παρορμητικός, υπερευαίσθητος σε θέματα τιμής.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ  ΤΕΧΝΙΚΗΣ

Μεταφορές , αντιθέσεις, σχήμα άρσης – θέσης (158), προοικονομία (142-148, 184-185 και 185-186) τυπικά επίθετα

ΟΡΟΛΟΓΙΑ:

• Ρητορική ερώτηση: ερωτηματική πρόταση που διατυπώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να ισοδυναμεί με πρόταση κρίσης και να κρύβει μέσα της την απάντηση.
• Τραγική ειρωνεία: Οι ακροατές γνωρίζουν κάτι που αγνοούν οι ήρωες.

ΠΗΓΕΣ:

Το βιβλίο του εκπαιδευτικού (Ζωή Σπανάκου)

Ψηφιακό βιβλίο Ιλιάδας

http://www.e-istoria.com/om29_files/image047.jpg

https://youtu.be/DVyiK-pLTGE?t=169

Η σύγκρουση Αχιλλέα – Αγαμέμνονα.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ

• Τα λάφυρα δεν ήταν σημαντικά μόνο ως αγαθά αλλά έδιναν τιμή σε όποιον τα αποκτούσε. Η αφαίρεσή τους σήμαινε προσβολή της τιμής του ήρωα.
• Τα λάφυρα αποτελούν τιμητικό δώρο για την παλικαριά του Αχιλλέα (Βρισηίδα) . Άρα η τιμή για τον Αχιλλέα συνδέεται με την αξία του ως πολεμιστή.
• Τα λάφυρα αποτελούν τιμητικό δώρο  του Αγαμέμνονα (Χρυσηίδα), γιατί αναγνωρίζεται η ανώτερη εξουσία του. Άρα η τιμή για τον Αγαμέμνονα  συνδέεται με το κύρος που του δίνει η εξουσία.

 ΤΙΜΗ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ:

• Ομηρικά χρόνια: α) αξίωμα, β)αξία αγαθού
• Αθήνα 5^ου αιώνα: α) αξίωμα,  β)αξία αγαθού, γ) τιμητική συμμετοχή στα αξιώματα και τις δημοκρατικές διαδικασίες. Άτιμος γίνονταν κάποιος αν στερούνταν τα πολιτικά του δικαιώματα.

ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ

ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ: ασεβής, συμφεροντολόγος, εγωιστής, αυταρχικός, προκλητικός, αδιάλλακτος, αχάριστος, συγκρατημένος (στη σύγκρουση με Αχιλλέα για να διατηρήσει το κύρος του).

ΑΧΙΛΛΕΑΣ: δυναμικός, διπλωματικός και συγκρατημένος  (αρχικά), προσβλητικός (αργότερα), υβριστικός, ευέξαπτος παρορμητικός, υπερευαίσθητος σε θέματα τιμής.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ  ΤΕΧΝΙΚΗΣ

Μεταφορές , αντιθέσεις, σχήμα άρσης – θέσης (158), προοικονομία (142-148, 184-185 και 185-186) τυπικά επίθετα

ΟΡΟΛΟΓΙΑ:

• Ρητορική ερώτηση: ερωτηματική πρόταση που διατυπώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να ισοδυναμεί με πρόταση κρίσης και να κρύβει μέσα της την απάντηση.
• Τραγική ειρωνεία: Οι ακροατές γνωρίζουν κάτι που αγνοούν οι ήρωες.

ΠΗΓΕΣ:

Το βιβλίο του εκπαιδευτικού (Ζωή Σπανάκου)

Ψηφιακό βιβλίο Ιλιάδας

http://www.e-istoria.com/om29_files/image047.jpg

https://www.youtube.com

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΙΛΙΑΔΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .