ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΤΖΙΤΖΙΚΙΑ ΣΤΗΣΑΝ ΤΟ ΧΟΡΟ (ΣΧΟΛΙΑ)

30 Οκτωβρίου 2023 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ (1909-1990)

Για τα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή  και το έργο του πατήστε εδώ.

Το ποίημα προέρχεται από τη συλλογή «Παιχνίδια του ουρανού και του νερού» στην οποία ο ποιητής παίζει με τα χρώματα, τους αριθμούς και τις εποχές. Θεματολογία του έργου είναι η οικολογία, η φύση και η αγάπη για τα ζώα. Έτσι ο Γιάννης Ρίτσος παρακινεί τους μικρούς αναγνώστες να προσεγγίσουν  τα ζώα και τα πουλιά, να αγαπήσουν τη φύση κι ό, τι ομορφαίνει τη ζωή.

ΥΠΟΘΕΣΗ

Τα παιδιά παίζουν ένα καλοκαιρινό μεσημέρι γύρω από ένα σμήνος τζιτζικιών, ενώ μια πεταλούδα  υφαίνει με το πέταγμά της ένα μαντιλάκι που θα ανακουφίσει την πίκρα του γερασμένου κόσμου.

ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

Η χαρά και η ανεμελιά των παιδιών συνυπάρχουν με την πίκρα και την κούραση των μεγάλων.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

1^η , α΄ στροφή: «Το παιχνίδι και η χαρά των παιδιών».

2^η, β΄ στροφή: «Η κούραση και η πίκρα των μεγάλων».

ΠΡΟΣΩΠΑ

Τα παιδιά, ο γερασμένος κόσμος, τα τζιτζίκια και η πεταλούδα.

ΤΙΤΛΟΣ

Δεν είναι ο πραγματικός, αλλά ο πρώτος στίχος του αποσπάσματος της συλλογής «Παιχνίδια του ουρανού και του νερού».

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

α΄στροφή-1^η ενότητα

Βλέπουμε μια χαρούμενη εικόνα: παιδιά που παίζουν με φόντο το καλοκαιρινό καταμεσήμερο και ηχητική υπόκρουση το τραγούδι των τζιτζικιών, που το συνοδεύουν τα ρυθμικά παλαμάκια τους. Η παρέα των παιδιών απολαμβάνει το παιχνίδι της με τα τζιτζίκια τα οποία συνδέονται με την ανεμελιά, το τραγούδι και γενικά τη χαρά του καλοκαιριού. Όλη η στροφή κυριαρχείται από ήχους.

β΄ στροφή-2^η ενότητα

Το σκηνικό αλλάζει. Μια πορτοκαλόμαυρη πεταλούδα πετάει και στέκεται στο μέτωπο των γερασμένων ανθρώπων, για να εμποδίσει τον ήλιο που τους τυφλώνει. Ο ήλιος εδώ εμφανίζεται εχθρικός, γιατί, με την κάψα, δυσκολεύει τη δουλειά και αυξάνει τον κόπο των μεγάλων. Με το πέταγμά της, η πεταλούδα γνέθει (υφαίνει ) μαντιλάκι που θα σκουπίσει τον ιδρώτα  των κουρασμένων ανθρώπων. Παρόλο που η πεταλούδα είναι συνδεδεμένη με   την αναγέννηση και την ελπίδα, στη στροφή αυτή φαίνεται να συντροφεύει τον πικραμένο και γέρικο κόσμο. Έτσι δηλώνεται πως στα ανθρώπινα συνυπάρχουν η χαρά και η πίκρα, στοιχεία που υποδηλώνονται  από το πορτοκαλί και το μαύρο, αντίστοιχα, χρώματα της πεταλούδας.

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΡΟΦΩΝ

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ: Και στις δύο στροφές υπάρχει η παρουσία των εντόμων και οι εικόνες εκτυλίσσονται κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ: Παιδιά πρωταγωνιστούν  στην πρώτη στροφή μεγάλοι στη δεύτερη στροφή. Επίσης ο ήλιος στη στροφή βοηθά το παιχνίδι , ενώ στη δεύτερη δυσκολεύει την εργασία των ανθρώπων.

ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ

«του γέρου κόσμου»: Είναι οι ενήλικοι που μοχθούν  για να κερδίσουν τη ζωή τους και έχουν χάσει την ανεμελιά.

«τα φρύδια επάνω, αντήλιο»: Τα φρύδια προστατεύουν τα μάτια  από την εφίδρωση. Η φράση «τα φρύδια επάνω»  υποδηλώνει τον ανθρώπινο μόχθο. Η πεταλούδα που  στέκεται πάνω από τα φρύδια «σαν αντήλιο» συμπονά και συμπαραστέκεται στους κουρασμένους ανθρώπους.

ΧΡΟΝΟΣ

Καλοκαίρι και μάλιστα στην α΄ στροφή καταμεσήμερο.

ΤΟΠΟΣ

Μάλλον εξοχή  αφού υπάρχουν τα τζιτζίκια και η πεταλούδα.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

Περιγραφή (εικόνες με κινήσεις και αισθήσεις).

ΓΛΩΣΣΑ

Απλή με κάποια λαϊκά στοιχεία (ντάλα, αντήλιο). Ο Ρίτσος έγραψε σε απλή λαϊκή γλώσσα  για να τον καταλαβαίνει  απλός λαός. Κυριαρχούν τα ουσιαστικά  που δίνουν τις απαραίτητες πληροφορίες με τη βοήθεια των ρημάτων. Η χρήση εξακολουθητικών χρόνων (παίζουν, κρυφόγνεφε) φανερώνει τη διάρκεια της χαράς των παιδιών και της πίκρας των μεγάλων.

ΥΦΟΣ

Απλό, φυσικό, παραστατικό

ΜΕΤΡΟ

Το ποίημα ανήκει στη νεότερη ποίηση και επομένως, δεν έχει ομοιόμορφες στροφές, ως προς τον αριθμό των στίχων, ομοιοκαταληξία και μέτρο. Έχει, όμως, εσωτερικό ρυθμό.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ-ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ

Εικόνες οπτικές,  ηχητικές, απτικές (και παίζουν παλαμάκια)

Προσωποποιήσεις (τζιτζίκια στήσαν το χορό)

Μεταφορές (της πίκρας μαντιλάκι)

ΠΗΓΗ Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου Εκδόσεων Σαββάλας (Μπουκόρου Κ., – Τσέλιου Μ.)

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .