ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

7. ΕΙΔΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΩΝ, ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ, ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ

27 Απριλίου 2017 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΩΝ

Τι είναι οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί;

Επιρρηματικοί προσδιορισμοί ονομάζονται τα ονοματικά σύνολα που συμπληρώνουνØ την έννοια του ρήματος, ώστε να γίνει πιο σαφής.

Π.χ. Σήμερα κάνει κρύο. Ο Γιάννης κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη

Πώς λειτουργούν τα επιρρήματα μέσα στην πρόταση;

Τα επιρρήματα λειτουργούν μέσα στην πρόταση ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί και δείχνουν τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό, βεβαίωση, δισταγμό ή πιθανότητα, άρνηση.

Ποια μορφή μπορεί να έχουν γενικά οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί;

1. Επιρρήματα π.χ. θα σε δω απόψε.
2. Απλή αιτιατική ή σπανιότερα γενική ενός ουσιαστικού π.χ. το βράδυ θα βγούμε – θα έρθω του χρόνου – ώρες αγνάντευε το πέλαγος.
3. Προθετικά σύνολα π.χ. κατέρρευσε από απογοήτευση – με το να θυμώνεις δεν πετυχαίνεις τίποτα 4. 4. Συνδυασμός επιρρήματος με προθετικό σύνολο ή δύο επιρρημάτων μαζί π.χ. καυγαδίζαμε έξω από τον κινηματογράφο– περπατούσε αργά- αργά.
4. Επιρρηματικές μετοχές π.χ. Συγύριζε τραγουδώντας.
5. Επίθετα (ως επιρρηματικά κατηγορούμενα ) π.χ. Γύρισε κεφάτος.
6. Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις π.χ. Είχα διαβάσει τόσο καλά, ώστε δε με προβλημάτισε καμιά ερώτηση.
7. Διπλή πτώση π.χ. Στάθηκε άκρη- άκρη.
   Τι μπορεί να δηλώνουν οι επιρρηματικοί πρπσδιορισμοί;

Τόπο : Στο Ηράκλειο ο καιρός είναι υγρός.

Χρόνο : Έφυγε χθες.

Τρόπο : Με το να μιλάς ( ή : μιλώντας ) διαρκώς επιβαρύνεις τη θέση σου.

Αιτία : Δάκρυσε από συγκίνηση.

Σκοπό : Πήγε στο Παρίσι για σπουδές.

Ποσό : Κουράστηκα πολύ. Όσο προσπαθείς, τόσο βελτιώνεσαι.

Αποτέλεσμα : Ήταν τόσο στενοχωρημένη, που δεν έβλεπε μπροστά της.

Αναφορά : Μιλήσαμε για σένα.

Όρο – προϋπόθεση : Αν δεν έχεις δουλειά, πέρασε να τα πούμε.

Εναντίωση – παραχώρηση : Αν και καθυστέρησε, πρόλαβε την παράσταση.

Βεβαίωση : Βεβαιότατα, σωστά , ασφαλώς, σίγουρα θα πάμε ταξίδι. Δεν το χάνω.

Άρνηση : Μην το ξαναπείς. Όχι , κάθε άλλο.

Δισταγμό – πιθανότητα : Πιθανόν, ίσως, ενδεχομένως να συμβεί αυτό.

Επίσης μπορεί να δηλώνουν παρομοίωση, συνοδεία, αφαίρεση, ποσό κατά προσέγγιση κλπ.

Πώς ξεχωρίζω το αντικείμενο από τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς;

Επειδή τόσο οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί όσο και το αντικείμενο συμπληρώνουν την έννοια του ρήματος, είναι βασικό για να μην τα μπερδεύουμε να έχουμε ξεκαθαρίσει ότι με τους επιρρ. προσδιορισμούς απαντούμε σε ερωτήσεις που αποκαλύπτουν επιρρηματικές σχέσεις ( πού, πότε, με ποιον όρο, γιατί, για ποιο σκοπό κλπ. )  ενώ με το αντικείμενο καλύπτουμε την απάντηση σε ερωτήματα του τύπου : ποιον, σε ποιον , τι, κλπ.

ΠΗΓΕΣ

http://synodoiporos.weebly.com/

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Από ποια μέρη του λόγου παράγονται επιρρήματα;

Εκτός από τα επιρρήματα, που είναι πρωτότυπες λέξεις, υπάρχουν και επιρρήματα που παράγονται:

Α) από επίθετα ( ωραίος-ωραία),

Β) μετοχές (χαρούμενος- χαρούμενα),

Γ) αντωνυμίες (άλλος- αλλού)

Δ) άλλα επιρρήματα (εκεί-εκείθε).

Ποιες είναι οι παραγωγικές καταλήξεις των επιρρημάτων;

Οι παραγωγικές καταλήξεις των επιρρημάτων είναι:

-α  -ά -ιά :δύσκολα – δυνατά- βαριά

-ως – ώς: βεβαίως- συνεχώς

-ού: αυτού

– θε: ολούθε

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Από πού παράγονται επιρρήματα με κατάληξη  –α  -ά -ιά ;

Από επίθετα σε –ος -ός (όμορφος – όμορφα, αργός – αργά)

Από επίθετα σε –ύς,- ιά, -ύ (μακρύς – μακριά)

Από επίθετα σε –ης, -α, -ικο (ζηλιάρης-ζηλιάρικα)

Από παθητικές μετοχές ( χαρούμενος – χαρούμενα)

Από πού παράγονται επιρρήματα με κατάληξη  – ως  -ώς ;

Από επίθετα σε –ης  -ής, -ες -ές ( σαφής – σαφώς, συνήθης – συνήθως)

Από επίθετα σε –ος και παθητικές μετοχές (απόλυτος – απολύτως, προηγούμενος – προηγουμένως)

Από επίθετα που προέρχονται από αρχαίους τύπους μετοχών σε –ων -ουσα-ον,  -ών -ώσα- ών,  -ών, -ούσα, -ούν (επείγων – επειγόντως).

Τι γίνεται με τα επιρρήματα που σχηματίζονται και με τις δύο καταλήξεις ( -α, -ως);

Πολλά επιρρήματα σχηματίζονται με την προσθήκη και της κατάληξης –α και της κατάληξης –ως. Στα ζεύγη αυτά των επιρρημάτων παρατηρούμε τα εξής:

α) Μπορεί να μην έχουν καμιά διαφορά στη σημασία και τη χρήση (σ’ αυτό θα πρέπει βέβαια να συμφωνήσετε κι εσείς ή σ’ αυτό θα πρέπει βεβαίως να συμφωνήσετε κι εσείς)

β) Ο τύπος σε –ως μπορεί να χρησιμοποιείται σε πιο επίσημο ύφος λόγου ( άδικα επιμένεις) ( αδίκως επιμένετε)

γ) Ο τύπος του επιρρήματος σε –α μπορεί να έχει διαφορετική σημασία από τον τύπο του επιρρήματος σε –ως. Για παράδειγμα:

«ντύνεται απλά (= με απλότητα)» και  «ήθελα απλώς (= μόνο)  να τον δω».

Αντίστοιχα:

άμεσα = χωρίς περιστροφές, αμέσως = χωρίς χρονοτριβή

αδιάκριτα =χωρίς διακριτικότητα, αδιακρίτως = χωρίς διάκριση

έκτακτα = πολύ ωραία,  εκτάκτως = ξαφνικά

ακριβά = ποσοτικό επίρρημα π.χ. Το πλήρωσε ακριβά,  ακριβώς= τροπικό επίρρημα π.χ. Ακριβώς αυτό εννοώ κι εγώ.

τέλεια =με τελειότητα,  τελείως= εντελώς

ιδιαίτερα = πολύ,  ιδιαιτέρως = ξεχωριστάv

ΠΗΓΗ

http://endimo.weebly.com/

Τι είναι τα προθετικά σύνολα;

Είναι λεκτικά σύνολα που εκφράζουν διάφορες επιρρηματικές σχέσεις. Τα σύνολα αυτά αποτελούνται από μια πρόθεση και άλλα γλωσσικά στοιχεία (ονοματικές φράσεις, επίθετα, επιρρήματα κτλ.),
π.χ. Το ποδήλατο με τις τρεις ρόδες χάλασε.

Τα προθετικά σύνολα φανερώνουν κυρίως επιρρηματικές σχέσεις. Με την έννοια αυτή μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο λόγο όπως και τα επιρρήματα για να δηλώσουν:

τόπο → προς την πόρτα, ως εκεί, από την Αθήνα
τρόπο → με ζωηρότητα, με συντομία
χρόνο → κατά τα Χριστούγεννα, για λίγο, ως αύριο
κτλ.

Τα προθετικά σύνολα δεν εκφράζουν επιρρηματικές σχέσεις στην περίπτωση που αποτελούν έμμεσου αντικειμένου και  ποιητικό αίτιο.

Ποιες είναι οι προθέσεις;

ΠΗΓΕΣ

http://users.sch.gr/

http://ebooks.edu.gr/ (ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ)

ΟΙ ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ

Οι παράγραφοι και οι προτάσεις ενός κειμένου συνδέονται:
α. με τη χρήση συνδετικών λέξεων που δηλώνουν αντίθεση (π.χ. όμως), αιτιολόγηση (π.χ. γιατί) κτλ.
β. με τη χρήση συνδετικών φράσεων όπως: ο κυριότερος παράγοντας, μία από τις σημαντικότερες αιτίες κτλ.
γ. με έμμεση αναφορά στην προηγούμενη παράγραφο ή περίοδο η οποία γίνεται με:
• επανάληψη της τελευταίας ιδέας της παραγράφου ή της περιόδου
• επανάληψη του κεντρικού νοήματος της προηγούμενης παραγράφου ή της προηγούμενης περιόδου
• επανάληψη μιας λέξης ή φράσης της προηγούμενης παραγράφου ή περιόδου.
δ. με ερώτηση.

ΣΥΝΟΧΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ (ΑΠΟ 4η ΕΝΟΤΗΤΑ)

ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ

Είναι η ομαλή μετάβαση από τη μια σκέψη στην άλλη και από την μια ιδέα στην άλλη. Οι σκέψεις αυτές οργανώνονται λογικά σε παραγράφους.

Η αλληλουχία επιτυγχάνεται με:

Α)Τη σαφή διάκριση των τμημάτων του κειμένου. Αν πρόκειται για έκθεση, σε πρόλογο – κύριο θέμα – επίλογο και αν πρόκειται για παράγραφο, σε θεματική πρόταση – λεπτομέρειες – κατακλείδα.

Β) Τη σωστή διάταξη των ιδεών – τη σωστή τοποθέτηση τους μέσα στο κείμενο ανάλογα με το είδος κειμένου Παράδειγμα Αν το κείμενο είναι αφηγηματικό, πρέπει να τοποθετήσω τα γεγονότα ή τα στοιχεία του κειμένου που θα γράψω χρονολογικά. Αν το κείμενο είναι περιγραφικό, θ’ ακολουθήσω τοπική διάταξη στη σειρά των θεμάτων που θα περιγράψω. Αν το κείμενο είναι επιχειρηματολογικό, όπως είναι μια έκθεση ιδεών, η διάταξη των ιδεών πρέπει να είναι λογική και ιεραρχική από τα πιο σπουδαία προς τα δευτερεύοντα ή από το ένα επιχείρημα στο άμεσα συσχετιζόμενο με αυτό.

ΣΥΝΟΧΗ

Είναι ο τρόπος σύνδεσης των προτάσεων, των περιόδων και των παραγράφων μεταξύ τους, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια των νοημάτων και  η ευκολία με την οποία μεταδίδονται τα εκπεμπόμενα μηνύματα στον αναγνώστη.

Η σύνδεση επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:

Α)Εξωτερικά : με ποικίλες συνδετικές λέξεις ή φράσεις που λειτουργούν συμπλεκτικά ή μεταβατικά στις ιδέες του κειμένου.

Β) Εσωτερικά : νοηματικά , από αφορμές που μας δίνει το ίδιο το κείμενο όπως εξελίσσεται.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ / ΦΡΑΣΕΙΣ

ΒΕΒΑΙΩΣΗ: βέβαια, πράγματι, πραγματικά, είναι βέβαιο, το βέβαιο είναι ότι, ασφαλώς, αναμφίβολα, κατά γενική ομολογία , προφανώς, είναι αλήθεια, είναι γεγονός ότι…, είναι γενικά αποδεκτό, είναι γενικά παραδεκτό, είναι κοινός τόπος ότι.., είναι γενική παραδοχή ότι…, όλοι θα συμφωνήσουν ότι… ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΗ: πρώτον, δεύτερον, τρίτον…., αρχικά, πρώτα πρώτα, στη συνέχεια, έπειτα, ακολούθως, κατόπιν, μια πρώτη επισήμανση είναι…, τελικά, τέλος, στο τέλος, κλείνοντας…

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ: δηλαδή, πιο συγκεκριμένα, ειδικότερα, με άλλα λόγια, για να γίνω πιο συγκεκριμένος, για να γίνει αυτό πιο κατανοητό, αυτό σημαίνει ότι.., πιο συγκεκριμένα…

ΑΝΤΙΘΕΣΗ / ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ: όμως, αλλά, ενώ, αν και, εντούτοις, ωστόσο, αντίθετα, από την άλλη πλευρά, παρόλο που, στον αντίποδα αυτού του φαινομένου/ της κατάστασης παρατηρείται….. ΠΡΟΣΘΗΚΗ: ακόμη, επίσης, επιπλέον, επιπρόσθετα, συμπληρωματικά, εξάλλου, εκτός απ’ αυτό…

ΑΙΤΙΑ /ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: επειδή, γιατί, λόγω του ότι, εξαιτίας , ο λόγος είναι ότι.., εφόσον, αυτό οφείλεται, αυτό συμβαίνει γιατί, μια και ….

ΣΥΓΚΡΙΣΗ / ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ: παρόμοια, αντίστοιχα, με τον ίδιο τρόπο, κατ’ ανάλογο τρόπο, κάτι ανάλογο συμβαίνει, έτσι ….

ΟΡΟΣ / ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ: αν, με την προϋπόθεση ότι, με τον όρο, στην περίπτωση που, κάτω απ’ αυτές τις προϋποθέσεις, υπό αυτές τις συνθήκες , με αυτά τα δεδομένα, σε αυτό το πλαίσιο…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: επομένως, λοιπόν, άρα, συνεπώς, συμπερασματικά, όπως φαίνεται, όπως προκύπτει, καταληκτικά, εν κατακλείδι, συνοψίζοντας…

ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ: μετά, ύστερα, αργότερα, κατόπιν, έπειτα, την ίδια στιγμή…

ΤΟΠΟΣ: πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, στην άκρη, στο κέντρο…..

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη, για παράδειγμα…

ΕΜΦΑΣΗ: ιδιαίτερα, μάλιστα, κυρίως, προπάντων, θα θέλαμε να τονίσουμε…

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Επιτυγχάνεται: Με έμμεση αναφορά – παραπομπή στην προηγούμενη παράγραφο. Αυτό σημαίνει :

Επανάληψη της τελευταίας λέξης ή φράσης ή ιδέας της προηγούμενης παραγράφου ή περιόδου.

Με επανάληψη του κεντρικού νοήματος της προηγούμενης παραγράφου ή της τελευταίας περιόδου

Με αντικατάσταση μιας λέξης με αντωνυμία, επίρρημα, ή με άλλη συνώνυμη.

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .