Μήνας: Δεκέμβριος 2023
Αγαπητές συναδέλφισσες αγαπητοί συνάδελφοι
περισσότερο από κάθε άλλη φορά το βλέμμα όλων μας πρέπει να είναι στραμμένο στην προστασία της φύσης στην προστασία του περιβάλλοντος. Tα πρόσφατα γεγονότα στην περιοχή της Θεσσαλίας μας έκαναν όλους να σκεφτούμε πως η φύση ότι πιο πολύτιμο στον πλανήτη μας μπορεί να επιφέρει σημαντικές καταστροφικές συνέπειες στη ζωή και στην ψυχολογία όλων μας πόσο μάλλον των μικρών μας μαθητών.Το ζητούμενο λοιπόν είναι να αναζητούμε δράσεις μέσα από τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα που θα καλλιεργούν την περιβαλλοντική συνείδηση των μαθητών μας και θα προάγουν την καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων που βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν ψυχική ανθεκτικότητα.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ
Η ενασχόληση με τις τέχνες μπορεί να προσφέρει ένα ασφαλές πλαίσιο μάθησης που να απευθύνεται στο σύνολο του μαθητικού δυναμικού χωρίς καμία εξαίρεση. Υπό το πρίσμα αυτό, δημιουργείται η αναγκαιότητα στη σχέση της τέχνης με την εκπαίδευση, υποδεικνύοντας ακριβώς και την αναγκαιότητα της εικαστικής αγωγής των παιδιών, ως γέφυρα της προσωπικής ευαισθησίας και έκφρασης, καλλιεργώντας τις αισθήσεις και τα συναισθήματα, δίνοντας στο παιδί αυτοπεποίθηση και κίνητρα για καλύτερη ζωή και μάθηση (Αγγελοπούλου, 2010).
Η ενασχόληση με τις τέχνες μπορεί να προσφέρει ένα ασφαλές πλαίσιο μάθησης που να απευθύνεται στο σύνολο του μαθητικού δυναμικού χωρίς καμία εξαίρεση. Υπό το πρίσμα αυτό, δημιουργείται η αναγκαιότητα στη σχέση της τέχνης με την εκπαίδευση, υποδεικνύοντας ακριβώς και την αναγκαιότητα της εικαστικής αγωγής των παιδιών, ως γέφυρα της προσωπικής ευαισθησίας και έκφρασης, καλλιεργώντας τις αισθήσεις και τα συναισθήματα, δίνοντας στο παιδί αυτοπεποίθηση και κίνητρα για καλύτερη ζωή και μάθηση (Αγγελοπούλου, 2010
Σύμφωνα με τη Fredrickson τα συναισθήματα είναι «πολυσύνθετες αντιδραστικές (ως προς κάποια ερεθίσματα) τάσεις που εκδηλώνονται για σχετικά μικρά χρονικά διαστήματα» (Fredrickson, 2001). Η διαδικασία γένεσης ενός συναισθήματος είναι η ακόλουθη: Αρχικά υπάρχει ένα γεγονός-ερέθισμα, το οποίο, αφού προσληφθεί συνειδητά ή ασυνείδητα από το άτομο και ερμηνευθεί υποκειμενικά, προκαλεί μια σειρά αντιδράσεων σε ποικίλα επίπεδα, όπως σε γνωστικό επίπεδο, σωματικό, ψυχολογικό και συμπεριφορικό.
Επομένως, το συναίσθημα αποτελεί αντίδραση ψυχολογική προς κάποιο ερέθισμα (Fredrickson, 2001).Η δραστηριοποίηση των παιδιών μέσα σ ένα περιβάλλον όπου οι εικαστικές τέχνες κατέχουν ουσιαστική θέση μέσα στο αναλυτικό πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα στο σύνολο του μαθητικού δυναμικού να αντιδράσει σ’ ένα πλήθος ερεθισμάτων να εκφραστεί και να καταθέσει ένα πλήθος συναισθημάτων σε μια πολυεπίπεδη καθημερινότητα.
Τα θετικά συναισθήματα δημιουργούν πιο ευέλικτα και ανθεκτικά άτομα απέναντι στο στρες και βοηθούν στη καταπολέμηση των αρνητικών συναισθημάτων (Fredrickson, 1998). Η βίωση αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες σε όλους τους τομείς της μαθησιακής διαδικασίας είτε αφορά το γνωστικό είτε αφορά το επίπεδο διαμόρφωσης σχέσεων μέσα στη σχολική κοινότητα με προεκτάσεις σε ολόκληρη την κοινωνία. Μετά από έρευνες οι Grunebaum & Solomon (1987), κατέληξαν στα συμπεράσματα ότι η ύπαρξη ικανοποιητικών σχέσεων με τους συνομηλίκους και η αυτοεκτίμηση είναι έννοιες αδιαχώριστες της σχέσης του ατόμου με τους άλλους, καθώς νιώθει την αποτελεσματικότητα και την σπουδαιότητά του.
Στην θεωρία της η Fredrickson δεν αναφέρεται σε όλες τις διάκριτες οικογένειες θετικών συναισθημάτων, αλλά σε συγκεκριμένα μεμονωμένα θετικά συναισθήματα, η βίωση των οποίων επιφέρει ποικίλες ευεργετικές συνέπειες για το άτομο, με κυριότερες αυτές τις διεύρυνσης του ρεπερτορίου σκέψεων και δράσεων και του χτισίματος ισχυρών διαχρονικών φυσικών, κοινωνικών, συναισθηματικών και ψυχολογικών πόρων.
Για να καταστούν κατανοητές οι βασικές έννοιες της θεωρίας της Fredrickson (1998, 2001) κρίνεται αναγκαία μια αναλυτική περιγραφή των τεσσάρων θετικών συναισθημάτων, πάνω στα οποία στήριξε την θεωρία της, παρουσιάζοντας κάθε φορά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εμφανίζεται αυτό το συναίσθημα, την διεύρυνση που προκαλεί σε επίπεδο σκέψης και συμπεριφοράς, καθώς και τις συνέπειες αυτής της διεύρυνσης (Fredrickson, 1998, 2000a, 2000b). Τα συναισθήματα αυτά είναι η χαρά (joy), το ενδιαφέρον (interest), η ικανοποίηση (contentment) και η αγάπη (love), και επιλέχθηκαν επειδή είναι αρκετά διακριτά μεταξύ τους και αναγνωρίσιμα σε όλα τα πολιτισμικά περιβάλλοντα (Fredrickson, 1998). Η Fredrickson βασίστηκε στη θεώρηση του Ekman (1992) αναφορικά με τις οικογένειες συναισθημάτων. Έτσι, κάθε όρος, κάθε συναίσθημα, αντιπροσωπεύει όχι μόνο μια δεδομένη συναισθηματική κατάσταση, αλλά και άλλες που, αν και διαφέρουν σε κάποια σημεία από την συγκεκριμένη κατάσταση, έχουν πολλά βασικά κοινά σημεία με αυτή (Fredrickson, 1980). Τα θετικά συναισθήματα εκτός από το ότι βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ατόμων επιτελούν και άλλες βασικές λειτουργίες: διευρύνουν τον τρόπο σκέψης και δράσης τους, συντελούν στην αποκόμιση πολύτιμων οφελών, και γενικότερα βοηθούν τα άτομα να ισορροπήσουν, να αναπτυχθούν, να ωριμάσουν, να καλλιεργήσουν τις σχέσεις τους, να αποκτήσουν αισιοδοξία, να διευρύνουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον εαυτό τους και τον κόσμο ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην διατήρηση καλής ψυχικής και σωματικής υγείας (Fredrickson, 1998).
Χαρά.
Η ενασχόληση με τις τέχνες δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα να εργαστούν μέσα σένα κλίμα ελευθερίας χωρίς περιορισμούς καθώς οι μαθησιακοί στόχοι που τίθενται κάθε φορά δεν υπόκεινται την αξιολογική διαδικασία επίτευξης . Κάθε μαθητής θέτει και ικανοποιεί τους δικούς του στόχους(Lazarus, 1991).
Η εκπλήρωση αυτών των στόχων κάνει τους μαθητές να αισθανθούν τη χαρά της ολοκλήρωσης μιας και η ολοκλήρωση πραγματοποιείται μέσα σε καταστάσεις ασφάλειας κατά τις οποίες δεν είναι αναγκασμένοι να υποστούν το βαθμολογικό χαρακτηρισμό. Η Fredrickson υποστηρίζει ότι η χαρά δημιουργεί μια τάση για παιχνίδι ποικίλων μορφών που ξεφεύγουν από τις στερεότυπες, και που γενικότερα εμπλέκουν μια τάση για εξερεύνηση, πειραματισμό και δημιουργία .Διευρύνει τον ορίζοντα σκέψης και δράσης του ατόμου πέρα από τον συνηθισμένο τρόπο σκέψης και δράσης ανοίγοντάς του καινούριες προοπτικές (Fredrickson, 1998, 2000a, 2000b).Η απόκτηση νέων ικανοτήτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν και μετά το πέρας της βίωσης της χαρμόσυνης εμπειρίας(Fredrickson, 1998).
Ενδιαφέρον.
Οι τέχνες δημιουργούν ένα ασφαλές πλαίσιο μάθησης μέσα στο οποίο οι μαθητές κινητοποιούνται να αναπτύξουν ενδιαφέρον (interest) και άλλα σχετιζόμενα με αυτό συναισθήματα, όπως η περιέργεια (curiosity), ο θαυμασμός (wonder) και ο ενθουσιασμός. Ο Izard υποστηρίζει ότι το ενδιαφέρον είναι το συναίσθημα που τα άτομα βιώνουν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σε ένα ασφαλές, άνετο και πλούσιο σε ερεθίσματα περιβάλλον (Izard, 1977). Όσον αφορά τις λειτουργίες του ενδιαφέροντος, η Fredrickson (1998, 2000a, 2000b) υιοθετεί την άποψη του Izard (1977), πως η τάση σκέψης και δράσης που προκαλεί το ενδιαφέρον είναι η εξερεύνηση, η οποία είναι πλήρως και ενεργά προσανατολισμένη προς το αντικείμενο του ενδιαφέροντος. Το παιδί στην περίπτωση αυτή θέλει να αποκτήσει περισσότερη γνώση και επαφή με το αντικείμενο που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του, εμπειρία που συνδέεται με ένα αίσθημα εμψύχωσης και ζωντάνιας. Το άνοιγμα του ατόμου προς νέες εμπειρίες, ιδέες και δράσεις ουσιαστικά είναι η διεύρυνση που προκαλεί το συναίσθημα του ενδιαφέροντος (Fredrickson, 1998, 2000a, 2000b). Τέλος, σύμφωνα με τον Izard (1977), το ενδιαφέρον κινητοποιεί τη σκέψη για περαιτέρω διερεύνηση και κατά συνέπεια για τον εμπλουτισμό των γνώσεων μέσα από το δημιουργικό αναστοχασμό. Η προσωπική ωρίμανση σταδιακά οδηγεί στην ανάπτυξη της νοημοσύνης και τα παραπάνω οφέλη είναι και σε αυτή την περίπτωση διαχρονικά και μπορεί να χρησιμοποιηθούν από το άτομο σε άλλες καταστάσεις και χρονικές στιγμές (Fredrickson, 1998).
Ικανοποίηση
Η ενασχόληση με τις τέχνες προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα να εργαστούν σε συνθήκες δημιουργικής ανάτασης καθώς εργάζονται με το δικό τους προσωπικό ρυθμό γεγονός που τους δημιουργεί γαλήνη (serenity), ηρεμία (tranquillity) και ανακούφιση καθώς δεν χρειάζεται να καταβάλλει επιπλέον προσπάθεια για κάποιο σκοπό. Η Fredrickson αναφέρει πως οι αλλαγές που προκαλεί η βίωση του συναισθήματος της ικανοποίησης είναι περισσότερο γνωστικές παρά σωματικές και υποστηρίζει πως η ικανοποίηση προκαλεί διεύρυνση των ιδεών που έχει ένα άτομο για τον εαυτό του και τον κόσμο (Fredrickson, 1998, 2000a, 2000b). Το συναίσθημα αυτό ωθεί τα άτομα να απολαύσουν την συγκεκριμένη στιγμή ή πρόσφατες εμπειρίες τους βιώνοντας μια ενότητα με το περιβάλλον τους (φυσικό και κοινωνικό) και ενσωματώνοντας τις εμπειρίες αυτές στην συνολική θεώρηση που έχουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο (Izard, 1977).
Αγάπη
Η ενασχόληση με τις τέχνες προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα της συνεργασίας της αλληλεπίδρασης της κοινωνικής συναναστροφής. Τους δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξουν φιλικές αισθηματικές σχέσεις να έρθουν ο ένας πιο κοντά στον άλλο να μάθει ο ένας περισσότερα για τον άλλο. Εκτός από την αυτονόητη ευχαρίστηση που συνεπάγεται η ανάπτυξη σχέσεων με άλλα άτομα, τα οφέλη που αποκομίζει κανείς από την διάθεση για εξερεύνηση και παιχνίδι και την ικανοποίηση που προκαλεί η βίωση του συναισθήματος της αγάπης είναι ιδιαίτερα σημαντική. Συγκεκριμένα, η διαπροσωπική επαφή συμβάλλει στο χτίσιμο και την ανάπτυξη ισχυρών κοινωνικών δεσμών, που όχι μόνο παρέχουν ικανοποίηση στο άτομο αλλά και μπορεί να φανούν χρήσιμοι στο μέλλον σε περιπτώσεις που το άτομο χρειάζεται κοινωνική υποστήριξη (Fredrickson, 1998). Η χαρά και η ικανοποίηση για αυτή τη σχέση, γεννάει την επιθυμία να γνωρίσουμε ακόμα περισσότερα πράγματα για αυτούς. Συνεπώς, στον βαθμό που η αγάπη γεννά τα συναισθήματα της χαράς, του ενδιαφέροντος και της ικανοποίησης, οδηγεί σε διεύρυνση του ορίζοντα της σκέψης και δράσης του ατόμου (Fredrickson, 1998).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η ψυχική ανθεκτικότητα αναφέρεται στην ικανότητα θετικής προσαρμογής του ατόμου σε δύσκολες συνθήκες και στη διαδικασία της αποτελεσματικής αντιμετώπισής τους.
Επιπροσθέτως, αναδείχθηκε ότι είναι μια δυναμική διαδικασία όπου τα ατομικά χαρακτηριστικά και τα προσωπικά αποθέματα μπορούν να λειτουργούν προστατευτικά, να αλληλεπιδρούν με συγκεκριμένουςεξωτερικούς θετικούς παράγοντες (π.χ. καλή γονεϊκή φροντίδα) και να συμβάλλουν στην ενδυνάμωση και στην προώθηση της ψυχικής ανθεκτικότητας του ατόμου.
Επιπλέον αναφερθήκαμε στη σπουδαιότητα των τεχνών στην εκπαιδευτική διαδικασία και στα προσωπικά και όχι μόνο οφέλη που μπορούν να προσφέρουν οι τέχνες στο μαθητικό δυναμικό. Οι τέχνες δημιουργούν ένα ασφαλές πλαίσιο μάθησης μέσα στο οποίο οι μαθητές κινητοποιούνται και αναπτύσσουν το σύνολο των ψυχοδιανοητικών τους δυνάμεων
Συμπερασματικά, αυτό που είναι σημαντικό για την προώθηση της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι οι θετικοί εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντεςστη ζωή ενός ατόμου, οι οποίοι μπορούν να το θωρακίσουν και να το προστατεύσουν από τις αρνητικές επιπτώσεις των στρεσογόνων καταστάσεων.
Το γνωστικό αντικείμενο των τεχνών ως παράγοντας ενίσχυσης θετικών συναισθημάτων, Δ. Κωτσιοπούλου (2018) Αθήνα 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Αναζητώντας την καινοτομία την Τέχνη την Δημιουργικότητα
Land Art
Η τέχνη στη γη είναι ένα κίνημα δημιουργίας στη φύση, στο οποίο γη και τέχνη είναι άμεσα συνδεδεμένα και τις περισσότερες φορές συνδέεται με την οικολογική συνείδηση. Στην ουσία ο άνθρωπος έρχεται πιο κοντά στη φύση, την γνωρίζει, συνδέεται μαζί της με ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο και ενσωματώνει το έργο του σ αυτή, με αποτέλεσμα το έργο να δένεται άρρηκτα με το τοπίο.
Γι αυτό και η Land Art έχει μεγάλη παιδαγωγική αξία και καλύπτει τους στόχους της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Συνεργατική Δράση Σχολικών Μονάδων -Νηπιαγωγείων Καρδίτσας
Ας φτιάξουμε μια Χριστουγεννιάτικη κατασκευή με υλικά από τη φύση
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ
https://childsplayabc.wordpress.com/2023/11/29/christmas-nature-art/
ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ CANVA
https://www.canva.com/el_gr/help/upload-media/
