Με τον όρο συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) νοείται η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς τα δικά του συναισθήματα, να τα κατανοεί και να τα ελέγχει. Είναι επίσης η ικανότητα να αναγνωρίζει και να κατανοοεί τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω του και να μπορεί να χειρίζεται αποτελεσματικά τόσο τα δικά του συναισθήματά του όσο και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Tο 90% των πιο πετυχημένων και αποδοτικών εργαζομένων έχουν υψηλό EQ, ενώ το 80% των εργαζομένων με χαμηλές επιδόσεις έχουν χαμηλό EQ. Η συναισθηματική Νοημοσύνη είναι απολύτως απαραίτητη για την ανάπτυξη, τη συντήρηση και βελτίωση των προσωπικών σχέσεων. Σε αντίθεση με το IQ, το οποίο δεν αλλάζει σημαντικά στη διάρκεια της ζωής μας, το EQ μπορεί να εξελιχθεί και να αυξηθεί με την επιθυμία μας να μάθουμε και να αναπτυχθούμε ως προσωπικότητες.
Τα παρακάτω πέντε χαρακτηριστικά βελτιώνουν τη συναισθηματική νοημοσύνη μας:
1. Η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τα αρνητικά συναισθήματα μας
“Γινόμαστε αυτό που σκεφτόμαστε κατά την διάρκεια της ημέρας.”
— Ralph Waldo Emerson
Ίσως δεν υπάρχει πιο σημαντική ικανότητα που να σχετίζεται με το EQ, όσο η ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά τα αρνητικά συναισθήματα μας, έτσι ώστε να μην μας εξουσιάζουν και να μην επηρεάζουν την κρίση μας.
Η μέθοδος για να αλλάξουμε τον τρόπο που αισθανόμαστε για μια κατάσταση, είναι να αλλάξουμε πρώτα τον τρόπο που σκεφτόμαστε γι ‘αυτή την κατάσταση.
2. Η ικανότητα να διατηρούμε την ψυχραιμία μας, ευρισκόμενοι υπό πίεση
“Πολλά προβλήματα ξεκινούν από το στόμα.”
— Κινεζική παροιμία
Οι περισσότεροι από μας αντιμετωπίζουμε κάποιο επίπεδο στρες στη ζωή μας. Το πώς χειριζόμαστε καταστάσεις στρες είναι πολύ σημαντικό. Όταν είστε υπό πίεση, το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να θυμάστε είναι να διατηρείτε την ψυχραιμία σας. Μερικές γρήγορες συμβουλές:
Α. Εάν αισθάνεστε θυμωμένοι με κάποιον, πριν πείτε κάτι που μπορεί να το μετανιώσετε αργότερα, πάρτε μια βαθιά ανάσα και μετρήστε αργά μέχρι το δέκα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μέχρι να φτάσετε στο δέκα, θα έχετε βρει έναν καλύτερο τρόπο επικοινωνίας για να επιλύσετε το πρόβλημα. Αν είστε ακόμα αναστατωμένοι μετά την καταμέτρηση μέχρι το δέκα, κάνετε ένα διάλειμμα (αν είναι δυνατόν), και επανεξετάστε το θέμα μόλις ηρεμήστε.
Β. Εάν αισθάνεστε νευρικοί και αγχωμένοι, ρίξτε κρύο νερό στο πρόσωπό σας και πάρτε λίγο καθαρό αέρα. Η δροσερή θερμοκρασία βοηθάει στην μείωση του άγχους. Αποφύγετε την καφεΐνη και ποτά που μπορούν να αυξήσουν την νευρικότητα σας.
Γ. Εάν αισθάνεστε φοβισμένοι, είστε σε κατάθλιψη, ή έχετε πέσει ψυχολογικά, δοκιμάστε έντονες αερόβιες ασκήσεις. Ασκηθείτε. Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε το σώμα μας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που αισθανόμαστε. Όπως λέει μία παροιμία – η κίνηση υπαγορεύει το συναίσθημα. Όταν αισθανθείτε τη ζωτικότητα του σώματός σας, η εμπιστοσύνη στον εαυτό σας θα αυξηθεί.
Δ. Εάν αισθάνεστε σε σύγχυση ή χωρίς έμπνευση, βγείτε έξω να ‘καθαρίσει’ το μυαλό σας. Πηγαίνετε μια βόλτα στη φύση να απολαύστε τις ομορφιές της.
Το πράσινο και το μπλε έχουν κατευναστική επίδραση. Βρείτε μια πανοραμική θέα και κοιτάξτε προς τα εκεί. Περπατήστε. Πάρτε βαθιές ανάσες. Αδειάστε το μυαλό σας. Γυρίστε πίσω με μια θετική αντίληψη για την ζωή.
3. Η ικανότητα να ερμηνεύουμε τους άλλους
“Τα πράγματα δεν τα βλέπουμε όπως είναι, τα βλέπουμε όπως εμείς είμαστε.”
– Anais Nin
Οι άνθρωποι με υψηλό EQ έχουν μεγαλύτερη ικανότητά να αντιλαμβάνονται και να ερμηνεύουν τις συναισθηματικές, σωματικές, λεκτικές εκφράσεις των άλλων. Επίσης μπορούν να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά και να αποσαφηνίζουν αυτά που ζητούν. Μερικές συμβουλές που βοηθούν είναι οι εξής:
Α. Όταν βλέπουμε μια συμπεριφορά από κάποιον που δεν καταλαβαίνουμε πλήρως, θα πρέπει να εξετάζουμε τουλάχιστον δύο πιθανές ερμηνείες πριν καταλήξουμε σε συμπέρασμα. Για παράδειγμα, κάποιος θα μπει στον πειρασμό να σκεφτεί ότι ο φίλος του δεν επέστρεψε την τηλεφωνική κλήση του γιατί τον αγνοεί, ή αλλιώς μπορεί να σκεφτεί το ενδεχόμενο να είναι πολύ απασχολημένος ο φίλος του. Όταν αποφεύγουμε να καταδικάσουμε την συμπεριφορά των άλλων, μπορούμε να είμαστε πιο αντικειμενικοί στην κρίση μας. Τις περισσότερες φορές δεν οφείλεται η αρνητική συμπεριφορά των άλλων στο ότι έχουν κάτι με εμάς, αλλά σχετίζεται με αποκλειστικά με τους ίδιους. Εξετάζοντας περισσότερα ενδεχόμενα μειώνουμε την πιθανότητα παρανόησης.
“Μια αρνητική έκφραση από τον συνομιλητή μας, μπορεί να μην σημαίνει τίποτε περισσότερο από ό, τι είναι δυσκοίλιος!”
– Daniel Amen
Β. Ζητήστε διευκρινίσεις όταν χρειάζεται. Εάν είναι απαραίτητο, ζητείστε από τον άλλο εξηγήσεις σχετικά με το γιατί συμπεριφέρεται με τον συγκεκριμένο τρόπο. Χρησιμοποιείστε ευθείς ερωτήσεις και αποφύγετε τις κατηγορίες και κρίσεις . Συγκρίνετε τα λόγια του με τη γλώσσα σώματος και την συμπεριφορά του, για να ελέγξετε αν υπάρχει ταύτιση.
4. Η ικανότητα έκφρασης δύσκολων συναισθημάτων, όταν είναι απαραίτητο
“Το να είμαστε o εαυτός μας προϋποθέτει ότι μπορούμε να μιλήσουμε ανοιχτά για πράγματα που είναι σημαντικά για εμάς, ότι λαμβάνουμε ξεκάθαρη θέση σε σημαντικά συναισθηματικά ζητήματα, και ότι αποσαφηνίζουμε τα όρια για το τι είναι αποδεκτό και ανεκτό για εμάς σε μία σχέση. “
– Harriet Lerner
Υπάρχουν στιγμές στις ζωές όλων μας, όπου πρέπει να εκφράσουμε την διαφωνία μας (χωρίς να γινόμαστε δυσάρεστοι), να πούμε «όχι», χωρίς να αισθανθούμε ένοχοι , να θέσουμε τις δικές μας προτεραιότητες, να αμειφτούμε για ότι κάναμε, και να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από καταστάσεις που μπορεί να μας βλάψουν.
Μια χρήσιμη μέθοδος για να εκφράσουμε δύσκολα συναισθήματα, είναι η τεχνική XYZ:
“Νιώθω X όταν κάνεις Υ σε κατάσταση Ζ.”
Μερικά παραδείγματα:
«Πιστεύω ακράδαντα ότι θα πρέπει να λάβω κάποια αναγνώριση από την εταιρεία με βάση την δουλειά μου.”
«Νιώθω άβολα που περιμένεις από μένα να σε βοηθήσω αμελώντας τις δικές μου προτεραιότητες.”
«Νιώθω απογοήτευση που δεν έκανες την δουλειά ενώ είπες ότι θα την έκανες.”
“Πληγώθηκα όταν με ειρωνεύτηκες στο δείπνο χθες το βράδυ.”
Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε φράσεις που αρχίζουν με «εσύ» ή «είσαι», και ακολουθεί κρίση ή κατηγορία. Αυτές οι φράσεις βάζουν τον συνομιλητή σας σε αμυντική θέση, και καθιστούν λιγότερο πιθανό να είναι ανοικτός σε ό, τι έχετε να πείτε.
5. Η ικανότητα να έκφρασης συναισθημάτων σε στενές προσωπικές σχέσεις
“Ζούμε ο ένας στο καταφύγιο του άλλου.”
Η ικανότητα να εκφράζουμε αποτελεσματικά και να εκδηλώνουμε στην πράξη τα συναισθήματα αγάπης είναι απαραίτητη για τη διατήρηση στενών προσωπικών σχέσεων.
Η εκδήλωση αγάπης μπορεί να γίνεται με οποιαδήποτε τρόπο που έχει θετική επίδραση στη σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων. Για παράδειγμα:
Λεκτικός τρόπος: “Πώς είσαι”, “Πώς αισθάνεσαι”, “Σ ‘αγαπώ”, “Σ’ εκτιμώ», «Μου αρέσει όταν μιλάμε έτσι,” “Είμαι ευτυχής που είμαστε μαζί»,« Είσαι πολύ καλός φίλος»
Με την γλώσσα του σώματος: Ζεστές ματιές, αγκάλιασμα, χαμόγελα.
Με την συμπεριφορά: Προσφέροντας ένα ποτό, δίνοντας μια προσωπική κάρτα, ένα δώρο, κάνοντας μια χάρη. Κατανοώντας. Συμμετέχοντας σε κοινές δραστηριότητες που βοηθούν στην καλλιέργεια μιας πιο στενής σχέση.
Η έρευνα του Gottman έδειξε ότι οι στενές και υγιείς σχέσεις χτίζονται με τρόπους μικρούς και μεγάλους, εκατοντάδες φορές την ημέρα. Οι λέξεις και οι χειρονομίες μπορεί να έχουν ένα εκατομμύριο παραλλαγές, όλες όμως λένε, στην ουσία, «νοιάζομαι για σένα», «θέλω να είμαι μαζί σου” και “είσαι σημαντικός στη ζωή μου”. Η συνεχής και συνεπής προσφορά είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση και την ανάπτυξη στενής προσωπικής σχέσης. Είναι η βιταμίνη του έρωτα.
Περιοδικό “Psychology Today”
