Η Α΄ τάξη του σχολείου μας, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της Ευέλικτης Ζώνης, πραγματοποιεί από την αρχή της σχολικής χρονιάς διάφορες δραστηριότητες με θέμα το φθινόπωρο.

Σκοπός του προγράμματος είναι να γνωρίσουν οι μαθητές κι οι μαθήτριες τις αγροτικές ασχολίες που γίνονται στον τόπο μας, τον Βαθύλακο, κατά τη διάρκεια της εποχής του φθινόπωρου. Επίσης να εκτιμήσουν τα πολύτιμα και θρεπτικά αγαθά που μας δίνει η γη αυτή την εποχή και να ευαισθητοποιηθούν στα ζητήματα του περιβάλλοντος. Μέσα από τις δραστηριότητες δίνεται στα παιδιά η ευκαιρία να εκφραστούν, να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν τη σκέψη τους.

Αποκορύφωμα των δραστηριοτήτων ήταν “η Γιορτή του Φθινόπωρου”, που ετοιμάσαμε μες στην τάξη. Τα παιδιά της Πρώτης τάξης παρουσίασαν στους συμμαθητές τους και στους μαθητές της Τρίτης τάξης, ποιήματα, δραστηριότητες και σκετς. σχετικά με το φθινόπωρο. Είπαμε τραγούδια, αινίγματα, διαβάσαμε ένα παραμύθι και παίξαμε το παιχνίδι με τη φρουτοσαλάτα. Στο τέλος όλοι δοκιμάσαμε τα φρούτα και τους καρπούς του φθινόπωρου που πρόσφεραν οι γονείς.

από Μαρία Ηλιάδου και Χριστίνα Βουκοβίνου

Πατήστε εδώ για να δείτε κι άλλες φωτογραφίες από την εκδρομή στη λίμνη Βόλβη (δημιουργία βίντεο-προβολής από τον κ. Δημήτρη Τσίντζα)

Την Παρασκευή 2 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη των Δ΄ και Ε΄ τάξεων του σχολείου μας στην Απολλωνία, στο Κέντρο Πληροφόρησης του Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας – Βόλβης.

Η υπεύθυνη του Κέντρου Πληροφόρησης, ενημέρωσε τους μαθητές και τις μαθήτριες για τη σημασία της περιοχής των λιμνών Βόλβης και Κορώνειας για τη βιοποικιλότητα και την οικονομία της περιοχής, αλλά και για τις επιπτώσεις που έχουν οι δραστηριότητες του ανθρώπου στο περιβάλλον και στους βιότοπους της περιοχής των λιμνών.

Οι λίμνες και οι βιότοποι γύρω από αυτές, είναι πλούσιες σε πανίδα (είδη ζώων) και σε χλωρίδα (είδη φυτών). Οι άνθρωποι από πολύ παλιά εγκαταστάθηκαν γύρω από τις λίμνες για να έχουν πόσιμο νερό και άφθονη τροφή.

Στην εποχή μας δυστυχώς μερικές δραστηριότητες του ανθρώπου αποδείχτηκαν  καταστρεπτικές για τις λίμνες.

Η παράνομη ρίψη τοξικών βιομηχανικών λυμάτων , καθώς και η συγκέντρωση  γεωργικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων επί πολλά χρόνια στη λίμνη Κορώνεια, επέφερε ξαφνικά, πριν από λίγα χρόνια, το θάνατο όλων των ψαριών και των πτηνών της λίμνης Κορώνειας. Επιπλέον η υπερβολική άντληση νερών για το πότισμα των χωραφιών και για βιομηχανική χρήση, είχε σαν αποτέλεσμα το νερό της λίμνης Κορώνειας να εξαφανιστεί.

Για τους λόγους αυτούς έχουν προγραμματιστεί έργα αποκατάστασης της λίμνης με στόχο τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα, την εκβάθυνση της λίμνης και την οικολογική αποκατάσταση. Από το 2003 έχει εφαρμοστεί αγροπεριβαλλοντικό πρόγραμμα με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης αρδευτικού νερού και  λιπασμάτων.

Η λίμνη Βόλβη (από κείμενο του Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας – Βόλβης)

• Είναι η δεύτερη σε μέγεθος φυσική λίμνη της Ελλάδας (μετά από την Τριχωνίδα), με έκταση 68.000 στρέμματα και βάθος περισσότερο από 20 μέτρα.
• Εύφορη λίμνη με πλούσια ιχθυοπανίδα (24 είδη ψαριών), με τη λιπαριά (Alosa macedonica, ενδημικό είδος) να είναι η μοναδική σε όλο τον κόσμο.
• Στην περιοχή υπάρχουν περισσότερα από 200 είδη πουλιών (59% του συνολικού αριθμού της Ελλάδας), 34 είδη θηλαστικών (μεταξύ των οποίων η βίδρα, το τσακάλι και η αγριόγατα) και 19 είδη αμφίβιων και ερπετών.
• 336 είδη φυτών έχουν καταγραφεί στα υδατικά και υγροτοπικά οικοσυστήματα και ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα παραλίμνια δάση, αυτό της Απολλωνίας αποτελεί μνημείο της φύσης και καταφύγιο ζωής και αναπαραγωγής για εκατοντάδες πουλιά και άλλα ζώα, μεταξύ των οποίων και αρκετά σπάνια είδη.
• Είναι αγαπημένος προορισμός των αθλητών της ιστιοσανίδας, λόγω της μόνιμης αύρας που υπάρχει σε όλη τη διάρκεια του έτους.
• Είναι πηγή ζωής για πολλούς ψαράδες, γεωργούς και κτηνοτρόφους της περιοχής.

από Βασίλη Βασιλειάδη

Η επίσκεψη της Δ΄ τάξης του σχολείου μας στο Μουσείο Βασιλικών Τάφων των Αιγών στη Βεργίνα στις 6 Απριλίου, είναι μια ευκαιρία για να μάθουμε την ιστορία της πρώτης πρωτεύουσας της αρχαίας Μακεδονίας, των Αιγών.

Η Βεργίνα, ένα χωριό του Νομού Ημαθίας 8 χμ. Νοτιοανατολικά της Βέροιας, δημιουργήθηκε μετά το 1922 από πρόσφυγες και ντόπιους κατοίκους. Εκεί ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος και η ομάδα του εντόπισαν το 1977 τις  Αιγές, τη χαμένη ως τότε πόλη-μύθο των αρχαίων Μακεδόνων, καθώς και έναν τάφο που όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι του Φιλίππου του Β΄ (382-336 π.Χ.), του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου (356-323 π.Χ.)

Χάρτης της αρχαίας Μακεδονίας με τις κυριότερες πόλεις της (κάντε κλικ στο εικονίδιο)

Οι Αιγές

Στη Μακεδονία υπήρχαν κατά την αρχαιότητα πολλές σημαντικές και ισχυρές πόλεις: Η Πέλλα, οι Αιγές, το Δίον, η Αιανή, η Αμφίπολη, η Θέρμη, η Όλυνθος  κ.ά. είναι μερικές απ’ αυτές. Οι πιο σπουδαίες ήταν οι Αιγές και η Πέλλα, οι δύο πόλεις όπου είχαν την έδρα τους οι Μακεδόνες βασιλείς.

Οι Αιγές ήταν η πρώτη πόλη που ίδρυσαν οι Μακεδόνες με το βασιλιά Περδίκκα τον Α΄, στα μέσα του 7^ου αιώνα π.Χ. Ο μύθος λέει, ότι σύμφωνα με το χρησμό του Μαντείου των Δελφών, η νέα πόλη θα έπρεπε να χτιστεί σ’ εκείνο το μέρος όπου θα υπήρχαν κοπάδια με ζώα. Η λέξη Αιγές ίσως βγαίνει από την αίγα (η αιξ, της αιγός), που σημαίνει γίδα. Η πόλη χτίστηκε στους πρόποδες των Πιερίων ορέων, στα νότια  του ποταμού Αλιάκμονα και του πλούσιου κάμπου της Μακεδονίας. Σε αυτό το χώρο από τον 11^ο αι. π.Χ. είχε ήδη αναπτυχθεί ένα σημαντικό, πλούσιο και πολυάνθρωπο κέντρο.

Οι Αιγές έγιναν η πρωτεύουσα ενός από τα πιο ισχυρά κράτη της περιοχής. Τον 6^ο και 5^ο αι. π.Χ. γνωρίζουν μεγάλη περίοδο ακμής και πλούτου. Στα χρόνια του βασιλιά Αρχέλαου (413-399 π.Χ.), η αυλή των Αιγών θα γίνει κέντρο παραγωγής πολιτισμού και σημαντικοί φιλόσοφοι και καλλιτέχνες θα την λαμπρύνουν με την παρουσία τους. Ανάμεσά τους ο Ζεύξις, ο μέγιστος των ζωγράφων, οι ποιητές Χοιρίλος, Τιμόθεος και Αγάθων. Επίσης ο Ευριπίδης  θα γράψει και θα παρουσιάσει εδώ τις τελευταίες τραγωδίες του.

Την ίδια περίοδο η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Πέλλα, που τότε ήταν ένας ασήμαντος παραθαλάσσιος οικισμός. Παρόλο που έγινε  μεταφορά της πρωτεύουσας του μακεδονικού κράτους από τις Αιγές στην Πέλλα, από τον βασιλιά Αρχέλαο στα τέλη του 5^ου αιώνα π.Χ., η πόλη των Αιγών δεν έχασε τη σημασία της. Παρέμεινε η ιερή πόλη των Μακεδόνων, η πόλη όπου γίνονταν οι βασιλικές γιορτές και τελετές και ο τόπος όπου έθαβαν τους βασιλείς.

Στο θέατρο των Αιγών, δολοφονήθηκε ο βασιλιάς Φίλιππος ο Β΄ το 336 π.Χ. κατά τη διάρκεια της τελετής του γάμου της κόρης του Κλεοπάτρας. Μάρτυρας στη σκηνή και τιμωρός του δολοφόνου και των συνεργατών του, ήταν ο γιος του και διάδοχος του μακεδονικού θρόνου, ο νεαρός Αλέξανδρος. Από την επόμενη κιόλας στιγμή ο εικοσάχρονος Αλέξανδρος ανακηρύχτηκε από το στρατό βασιλιάς της Μακεδονίας. Από τις Αιγές ξεκίνησε την πορεία του που άλλαξε την ιστορία και έγινε θρύλος.

Μετά το θάνατο του Μεγάλου  Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. οι Αιγές σιγά σιγά παρακμάζουν. Το 168 π.Χ. οι Ρωμαίοι κατακτούν τη Μακεδονία. Η παλιά βασιλική πόλη καταστρέφεται. Τα τείχη, τα λαμπρά ανάκτορα που είχε χτίσει ο Φίλιππος ο Β΄, το θέατρο, τα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια καίγονται και γκρεμίζονται. Οι κάτοικοι προσπαθούν να επισκευάσουν τα ιερά και τα σπίτια. Όμως το παλάτι, σύμβολο κάποτε της εξουσίας των Μακεδόνων βασιλέων, θα μείνει ερείπια για πάντα. Τον 1^ο αι. μ.Χ. ύστερα από μια ξαφνική καταστροφή οι κάτοικοι μετακινούνται σε άλλο οικισμό.

Η πόλη και το όνομα των Αιγών έπαψε πλέον να υπάρχει. Για πολλούς αιώνες κανείς δεν γνώριζε πού βρισκόταν η πρώτη πόλη των Μακεδόνων, οι αρχαίες Αιγές.

Οι σύγχρονες ανασκαφές

Ο πρώτος ανασκαφέας  του μεγάλου αρχαιολογικού χώρου της περιοχής ήταν ο Γάλλος αρχαιολόγος Léon Heuzey, ο οποίος εντόπισε για πρώτη φορά το 1856 τον αρχαιολογικό χώρο, χωρίς όμως να τον συσχετίσει με τις αρχαίες Αιγές.

Πολύ αργότερα, το 1937, οι ανασκαφές συνεχίστηκαν από τον καθηγητή  Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνο Ρωμαίο, και στη συνέχεια από τους βοηθούς του, Φ. Πέτσα και Μανόλη Ανδρόνικο. Οι ανασκαφές κορυφώθηκαν με την έρευνα της Μεγάλης Τούμπας και την ανακάλυψη των βασιλικών τάφων (1976-1980). Οι ανασκαφές συνεχίζονται ως τις μέρες μας, ιδιαίτερα στην περιοχή όπου βρίσκεται το ανάκτορο και στα υψώματα γύρω απ’ αυτό.

Η Μεγάλη Τούμπα

Η τεχνητός λόφος που σκέπαζε μερικούς από τους βασιλικούς τάφους των Αιγών είναι γνωστός ως η Μεγάλη Τούμπα. Είχε ύψος 13 μ. και διάμετρο 100 μ. Η μεγάλη αυτή τούμπα είχε δημιουργηθεί στην αρχαιότητα για να προστατεύσει τα ταφικά μνημεία, ύστερα από τις λεηλασίες που είχαν υποστεί από τις επιδρομές του βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου το 274/273 π.Χ. Ο μεγάλος τεχνητός λόφος σκέπασε τους τάφους και τις μικρές τούμπες εξήντα χρόνια μετά τη δημιουργία τους.

Το 1976 ο Μανόλης Ανδρόνικος καθηγητής της Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ξεκινά τις ιστορικές ανασκαφές του στη Μεγάλη Τούμπα που βρίσκεται στην τεράστια σε έκταση νεκρόπολη των αρχαίων Αιγών, δίπλα στο χωριό Βεργίνα. Η ανακάλυψη των βασιλικών τάφων στη Μεγάλη Τούμπα, προσέφερε μερικά από τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα για τη μελέτη της ιστορίας της Μακεδονίας.

Η πρόσοψη του Τάφου του Φίλιππου Β΄. Στο πάνω μέρος βρίσκεται η ζωφόρος με την τοιχογραφία με το κυνήγι. Οι μακεδονικοί τάφοι είναι κτίσματα μεγάλα σαν δωμάτια. Έχουν θάλαμο (όπου είναι τα οστά του νεκρού) και προθάλαμο. Ένας δρόμος οδηγεί στην είσοδο του τάφου. Η πρόσοψη της εισόδου έχει κίονες, διάζωμα, ζωφόρο, γείσο κτλ. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα των μακεδονικών τάφων είναι η καμαρωτή πετρόχτιστη σκεπή. Ήταν σκεπασμένοι με χώμα και μόνο η πρόσοψη ήταν ανοιχτή.

Ο τάφος του Φιλίππου Β΄ στη Μεγάλη Τούμπα

Η αποκάλυψη το 1977 ενός μεγάλου ασύλητου (που δεν είχε λεηλατηθεί) μακεδονικού τάφου αποτέλεσε πολύ σημαντικό γεγονός. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι ο νεκρός του τάφου  ήταν ο βασιλιάς Φίλιππος Β’, ο οποίος είχε δολοφονηθεί στις Αιγές. Ο νεκρός τάφηκε βιαστικά στο μεγάλο τάφο μαζί με τα πλούσια δώρα του. Πολύτιμα όπλα και ασημένια και χάλκινα σκεύη συνόδευαν το σπουδαίο νεκρό. Από τα ευρήματα στον Τάφο του Φιλίππου ξεχωρίζουν η τοιχογραφία με τη σκηνή κυνηγιού, το χρυσό στεφάνι του νεκρού, η χρυσελεφάντινη κλίνη και η χρυσή λάρνακα όπου βρίσκονταν τα οστά του βασιλιά.

Η μεγάλη χρυσή λάρνακα που βρέθηκε μέσα στη μαρμάρινη σαρκοφάγο του θαλάμου του τάφου του Φιλίππου Β΄. Τα οστά του νεκρού βασιλιά μετά την καύση συγκεντρώθηκαν στο πολύτιμο κιβώτιο. Το κάλυμμα διακοσμείται με το μεγάλο δεκαεξάκτινο αστέρι, ενώ στις πλευρές διάφορα άνθη σχηματίζουν διακοσμητικές ταινίες.

Η ταύτιση του αρχαιολογικού χώρου της Βεργίνας με τις αρχαίες Αιγές

Πρώτος ο Άγγλος ιστορικός Νίκολας Χάμοντ, το 1968, διατύπωσε τη θεωρία ότι οι αρχαίες Αιγές βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο κοντά  στη Βεργίνα.

Ο Μανόλης Ανδρόνικος με την ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου  το 1977 απέδειξε ότι αυτή η άποψη ήταν σωστή. Τα πολύτιμα ευρήματα που βρέθηκαν στον τάφο του Φιλίππου Β΄, η ζωγραφική του διακόσμηση με θέματα όπως το κυνήγι του λιονταριού, που σχετίζονται με τη βασιλική οικογένεια, αλλά και η ανακάλυψη του θεάτρου των Αιγών, όπου δολοφονήθηκε ο Φίλιππος, ήταν στοιχεία που έδειχναν ότι ο νεκρός ήταν ο Φίλιππος Β΄ και ότι εδώ βρισκόταν η ιερή πόλη των Μακεδόνων, οι Αιγές.

Το Μουσείο Βασιλικών Τάφων Αιγών στη Βεργίνα

Για την προστασία των βασιλικών τάφων στη Μεγάλη Τούμπα, κατασκευάστηκε το 1993 υπόγειο κτίριο που προστατεύει τα μνημεία. Το κτίριο αυτό σκεπάστηκε με χώμα έτσι ώστε να έχει τη μορφή που είχε η Μεγάλη Τούμπα πριν από τις ανασκαφές του Μανόλη Ανδρόνικου και της ομάδας του. Από το Νοέμβριο του 1997 στο εσωτερικό του  εκτίθενται οι θησαυροί που βρέθηκαν μέσα στους βασιλικούς τάφους και φυσικά οι ίδιοι οι βασιλικοί τάφοι στις θέσεις όπου ήταν εξαρχής.

Εκτός από τον τάφο του Φιλίππου Β΄, στον προθάλαμο του οποίου βρίσκεται και η λάρνακα με τα οστά της τελευταίας συζύγου του, υπάρχουν και άλλοι 3 τάφοι:

Ο Τάφος της Περσεφόνης, που ανήκε σε άγνωστη γυναίκα και βρέθηκε συλημένος (λεηλατημένος, τα πολύτιμα αντικείμενα είχαν κλαπεί). Στους τοίχους βρίσκεται μεγάλη τοιχογραφία με θέμα την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Αυτή η τοιχογραφία, όπως και εκείνη που βρέθηκε στο τάφο του Φιλίππου, είναι τα μοναδικά  έργα μεγάλων ζωγράφων που έχουν διασωθεί από την αρχαία ελληνική ζωγραφική.

Επίσης βρέθηκε ασύλητος ο ονομαζόμενος Τάφος του Αλεξάνδρου Δ΄, ενός νεαρού πρίγκιπα  13-15 ετών που ίσως είναι ο γιος του Αλέξανδρου και της Ρωξάνης και τέλος στον ίδιο χώρο βρίσκεται ο λεγόμενος Τάφος με τους ελεύθερους κίονες (συλημένος).

Μέρος από την τοιχογραφία της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Διακρίνεται το άρμα με τον Πλούτωνα – το θεό του Κάτω Κόσμου – και την Περσεφόνη που αντιστέκεται. Δεξιά διακρίνεται μια φίλη της που είναι τρομαγμένη. Η τοιχογραφία βρίσκεται στον Τάφο της Περσεφόνης που ανήκει στο είδος των κιβωτιόσχημων τάφων. Αυτοί δεν έχουν πρόσοψη και από παντού είναι χτισμένοι με μεγάλους πωρόλιθους. Η ταφή γινόταν από πάνω.

ΠΗΓΕΣ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΒΕΡΓΙΝΑ Περιδιαβάζοντας τον αρχαιολογικό χώρο εκδόσεις ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ-ΤΑΠ, συγγραφείς Στέλλα Δρούγου, Χρυσούλα Σαατσόγλου- Παλιαδέλη

Ιστοσελίδα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» του Υπουργείου Πολιτισμού συντάκτης Αγγελική Κοτταρίδη

από Βασίλη Βασιλειάδη