Το Μαυρομμάτι είναι μεγάλος ημιορεινός οικισμός και ένα από τα ιστορικά χωριά του Ν. Καρδίτσας· βρίσκεται στους πρόποδες των ιστορικών Αγράφων 27 χλμ. βορειοδυτικώς της Καρδίτσας και 3 χιλ. ανατολικώς του Μουζακίου στα δεξιά του ποταμού Πάμισου (Μπλιούρη) σε υψόμετρο 160 μέτρων. Σύμφωνα με την παράδοση, ο αγωνιστής του 1821 Γεώργιος Καραϊσκάκης γεννήθηκε σε ένα σπήλαιο κοντά στη μονή του Αγίου Γεωργίου.
Ιστορικά στοιχεία
Το Μαυρομμάτι είναι δημιούργημα της Βυζαντινής εποχής (1100 – 1200) περίπου, αφού αναφέρεται στην πρώτη Οθωμανική απογραφή του 1454/1455. Σύμφωνα με την απογραφή του 1454-55 η περιοχή του Μαυρομματίου αποτελούνταν από δύο τιμάρια: το πρώτο με ετήσιο εισόδημα 1.215 άσπρα , ανήκε στους αδελφούς Ορτού και Σανί, οι οποίοι το εκμεταλλεύονταν εξ αδιαιρέτου. Σ’ αυτό κατοικούσαν 31 οικογένειες και 5 χήρες που καλλιεργούσαν δημητριακά , λινάρι , αμπέλια , και έτρεφαν πρόβατα και χοίρους. Το δεύτερο τιμάριο με ετήσιο εισόδημα 1014 άσπρα , ανήκε στον Γκιόνη [= Γιάννη ] Μαυρομάτη . Στο τιμάριο αυτό, που είχε παραχωρήσει κάποιος Θεόδωρος Μαυρομάτης, κατοικούσαν 28 οικογένειες και 1(μία) χήρα. Οι κάτοικοί του καλλιεργούσαν και αυτοί δημητριακά, αμπέλια και έτρεφαν πρόβατα, χοίρους και μελίσσια. Με το πέρασμα των χρόνων τα δύο αυτά τιμάρια – οικισμοί ενώθηκαν και αποτέλεσαν έναν οικισμό το Μαυρομμάτι , όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Κατά τον Γάλλο πρόξενο των Ιωαννίνων Πουκεβίλ, το Μαυρομμάτι στα 1800 είχε 100 οικογένειες με 400 περίπου κατοίκους. Στην περίοδο 1812-1818 ο Βελή Πασάς είχε εδώ ένα τσιφλίκι με έκταση , που την καλλιεργούσαν 48 ζευγίτες, και με ετήσια έσοδα μαζί με τους 4 νερόμυλους, 35.000 γρόσια.
Τον Αύγουστο του 1881 μαζί με όλη την περιοχή του Ν. Καρδίτσας απελευθερώθηκε και αποτέλεσε τμήμα του Ελληνικού πλέον κράτους. Έπειτα ιδρύθηκε ο Δήμος Ιθώμης με έδρα το Φανάρι, στον οποίο συμπεριλήφθηκαν και άλλοι 14 οικισμοί, ανάμεσά τους και το Μαυρομμάτι με 724 τότε κατοίκους. Με τον νόμο Δ/ΥΖ του 1912 καταργήθηκε ο Δήμος Ιθώμης και το Μαυρομμάτι έγινε αυτοτελής κοινότητα , μαζί με τον οικισμό Κιούρκα, (70 περίπου κάτοικοι) σύμφωνα με το Διάταγμα 29.8.1912 σύνολο 800 κάτοικοι. Μετά την απελευθέρωση ο πληθυσμός άρχισε να αυξάνεται ραγδαία. Το 1881 (850 Κάτοικοι), το 1889 (950)και στα 1907 (1.862) μαζί με τους 70 κατοίκους του διαλυμένου πλέον οικισμού Κιούρκα.
Σήμερα ο πληθυσμός του χωριού , μαζί με τον οικισμό «Καραϊσκάκη» που βρίσκεται ανάμεσα στο Μαυρομμάτι – Μουζάκι είναι 2.000, και τον χειμώνα ξεπερνούν τους 2.500 λόγω του ότι το Μαυρομμάτι από παλαιά το χρησιμοποιούν οι κτηνοτρόφοι των ορεινών χωριών των Αγράφων σαν ξεχειμαδιό . Οι κάτοικοί τους ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια βάμβακος, δημητριακών, μηδικής, την εκτροφή αιγοπροβάτων, γελαδιών , και με την επεξεργασία του ξύλου με πολλές βιοτεχνίες του κλάδου αυτού.
Πληθυσμός
Ακολουθεί η πορεία του πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:
Απογραφή | Πληθυσμός |
1881 | 724[2] |
1889 | 848[3] |
1896 | 952[4] |
1907 | 1.136[5] |
1920 | 1.199[6] |
1928 | 1.468[7] |
1940 | 1.791[7 |
1951 | 1.990[7 |
1961 | 2.065[7] |
1971 | 1.689[7] |
1981 | 1.623[7] |
1991 | 1.426[7] |
2001 | 1.735 |
2011 | 1.115 |