Άρθρα κατηγορίας ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Αρθρο 3ο Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Λάσκαρης Ευγένιος-Μουσικός Ειδικής Αγωγής

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η μουσική αποτελεί σημαντικό εργαλείο της εκπαίδευσης, και βασικό εργαλείο της εκπαίδευσης στην ειδική αγωγή. Πιο συγκεκριμένα:

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΟΡΑΣΗΣ

  • Η ενίσχυση της ακοής αποτελεί βασικό στόχο για τα άτομα με πρόβλημα όρασης.
  • Όσο πιο νωρίς ξεκινά η μουσική εκπαίδευση, τόσο πιο μεγάλη είναι η βελτίωση και των υπόλοιπων ικανοτήτων.
  • Πέρα από το γεγονός ότι η μουσική αποτελεί μέσο έκφρασης, είναι μια γλώσσα συμβόλων που βασίζεται στην οπτικοκινητική αλλά και στην ακουστικοφωνητική επικοινωνία. Η άμεση σχέση της με την ακοή και την κίνηση, τονίζει τη συμβολή της στην εκπαίδευση των ατόμων με πρόβλημα όρασης.
  • Η μουσική εκπαίδευση έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των κινητικών δεξιοτήτων και της ικανότητας αντίληψης του χώρου, δεξιότητες απαραίτητες για τον προσανατολισμό και την κινητικότητα των ατόμων με προβλήματα όρασης.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

  • Η ακρόαση αποσπασμάτων Μότσαρτ κατά τη διάρκεια του μαθήματος έχει αξιοσημείωτα αποτελέσματα σε μαθητές με προβλήματα συμπεριφοράς, οι οποίοι σε διάστημα 5 μηνών έγιναν πιο ήρεμοι και συνεργάσιμοι (Savan, 1999).
  • Οι περισσότεροι μαθητές ανταποκρίνονται καλύτερα κατά την ακρόαση μουσικής σε χαμηλή ένταση. Η κατάλληλη μουσική την κατάλληλη στιγμή μειώνει το άγχος και κάνει τους μαθητές πιο ήρεμους, χαρούμενους και παραγωγικούς.

ΜΟΥΣΙΚΉ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΚΟΗΣ

  • Η μουσική έχει ιδιαίτερη σημασία για τα παιδιά με προβλήματα ακοής, καθώς μέσα από την οργάνωση δραστηριοτήτων ενισχύεται ο συντονισμός των κινήσεων, η φαντασία και η δημιουργικότητα, αλλά εξασκούνται και οι φωνητικές ικανότητες στα άτομα με βαρηκοΐα.
  • Η εξασφάλιση της συμμετοχής των ατόμων με κοχλιακό εμφύτευμα σε μουσικές δραστηριότητες, θα συμβάλει με απρόσκοπτο τρόπο στην κατάκτηση των κοινωνικών δεξιοτήτων και της κοινωνικής τους ένταξης.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ

  • Η μουσική μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση διάρκειας της βλεμματικής επαφής, στη μείωση της ηχολαλίας και των στερεοτύπων, στη βελτίωση του λόγου, στην ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων παιχνιδιού, στη συναισθηματική έκφραση και στην ανεκτικότητα του παιδιού στον ήχο.
  • Μέσω κάποιου τραγουδιού, κάποιου ήχου που παράγει ή μέσω αντικειμένων που κρατά το παιδί, μπορούμε αρχικά, να του αποσπάσουμε την προσοχή και έπειτα να τα ντύσουμε με κινήσεις, διαφορετικά μουσικά ηχοχρώματα και να γίνει μια βιωματική προσέγγιση (Βέλκου, 2004).
  • Η μουσική αποτελεί σημαντικό μέσο για τη μείωση της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς, σε άτομα με αυτισμό. Βοηθά τα άτομα να αντιληφθούν και να αναγνωρίσουν τις πράξεις τους, και στρέφει την αυτοτραυματική συμπεριφορά προς τουςεξωτερικούς παράγοντες, όπως είναι τα μουσικά όργανα.

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Λάσκαρης Ευγένιος- Μουσικός Ειδικής Αγωγής

Η σημαντικότητα της μουσικής στη ζωής μας προκύπτει από την εμφάνισή της, τόσο παλιά όσο και η δημιουργία του κόσμου, καθώς ο ρυθμός, το οποίο αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία της, γεννήθηκε με την γέννηση της ζωής. Η στενή σχέση της μουσικής με τον άνθρωπο επίσης παρατηρείται και επιβεβαιώνεται από το σύνολο των διαφορετικών μορφών μουσικής που συνδέει ο άνθρωπος με την εκάστοτε περίσταση.  Η μουσική αποτελεί μια παγκόσμια γλώσσα, μια γλώσσα επικοινωνίας και έκφρασης συναισθημάτων, μια γλώσσα που ξεπερνάει σύνορα και διακρίσεις.

Η μουσική επηρεάζει ευεργετικά τον άνθρωπο σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξής του. Επιδράει στη σωματική και φυσική του κατάσταση, όπως αλλαγές στη θερμοκρασία, στην πίεση του αίματος, στην αναπνοή και στους καρδιακούς παλμούς. Συγχρόνως, βοηθάει στη μεταβολή των συναισθημάτων, και της διάθεσης, διατηρώντας τις ευεργετικές της ιδιότητες, χωρίς να είναι αναγκαία η κατάρτιση του εκάστοτε ανθρώπου σε ιδιαίτερες μουσικές γνώσεις.

Η μουσική ως εκπαιδευτικό μέσο στην Ειδική Αγωγή στοχεύει και προσφέρει στην εμφάνιση και ανάπτυξη της πειθαρχίας και αυτοέλεγχου του εκάστοτε παιδιού με ειδικές ανάγκες μέσα από την δημιουργία ενός πλαισίου διδασκαλίας που βασίζεται στο συντονισμό των κινήσεων και της αυτοσυγκέντρωσης του ατόμου στο εκάστοτε είδος μουσικής και ρυθμικών συνόλων. Η ποικιλία των ειδών μουσικής χρησιμοποιείται για να φέρει κοντά τον/την μαθητή/τρια με τον περίγυρό του, καθώς τα κοινά “γούστα” στη μουσική, οδηγούν στην ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων, μέσω των οποίων χτίζονται γερά θεμέλια αυτοπεποίθησης, και μετέπειτα συνεργασίας και ομαδικότητας, στα πλαίσια των αντίστοιχων μέσων και εργαλείων επίτευξης τους. Η μουσική και το μεγάλο εύρος διαφορετικών ρυθμικών συνόλων και μελωδιών της, αναπτύσσει την δημιουργικότητα και την φαντασία του παιδιού, δίνοντας τα κατάλληλα εφόδια για την δημιουργία εικόνων και ιστοριών, χωρίς να είναι απαραίτητη η θεωρητική γνώση γύρω από αυτή.

Με βάση τα παραπάνω, η μουσική αποτελεί συνήθως, αγαπητό και δημοφιλές μέσο, το οποίο χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα γνωστικά αντικείμενα και τέχνες με απώτερο σκοπό την ενθάρρυνση του παιδιού για δημιουργική εργασία, ενίσχυση μνήμης, θέληση για πειραματισμό. Τέλος, η μουσική έχει βασικό σκοπό της την ενίσχυση των εργαλείων και μέσων που είναι απαραίτητα, σε συνδυασμό με κάθε άλλο γνωστικό αντικείμενο αλλά και για την ίδια ως γνωστικό αντικείμενο, για την επίτευξη του εκάστοτε στόχου μέσα σε ένα φιλικό περιβάλλον ηρεμίας, συντονισμού και δημιουργικότητας.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Λάσκαρης Ευγένιος- Μουσικός Ειδικής Αγωγής

 

ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΔΕΞΙΟΤΗΤΑ

Στις μέρες μας, θεωρείται σημαντικότατη η συμβολή της μουσικής αγωγής στα προγράμματα αποκατάστασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΑμεΑ). Στο θεραπευτικό τομέα, αλλά και στο μαθησιακό και ψυχαγωγικό, το μάθημα της μουσικής μπορεί και συμβάλλει στην αναβάθμιση και ενίσχυση των ικανοτήτων των μαθητών, ανεξάρτητα από το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Ως ιδιαίτερο μάθημα, η μουσική αγωγή, αλλά και ως ξεχωριστή δραστηριότητα προσφέρει πολλές δυνατότητες έκφρασης στα ΑμεΑ.

Το πρόγραμμα το οποίο παρουσιάζεται από τους περισσότερους οργανισμούς που εμπλέκονται ουσιαστικά στη μουσική αγωγή, στην Ειδική αγωγή, περιλαμβάνει στοιχεία θεωρητικής και πρακτικής μορφής, προσεγγίζοντας την νοητική στέρηση, τις αισθητηριακές αναπηρίες, την εγκεφαλική παράλυση, τα προβλήματα συμπεριφοράς και την διάχυτη εξελικτική διαταραχή.

Δύο βασικές έννοιες της μουσικής αγωγής, στα προγράμματα αποκατάστασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, είναι η “μουσική ευαισθησία” και η “μουσική επιδεξιότητα”.

Η μουσική ευαισθησία αποτελεί την ευχάριστη αντίδραση του ατόμου σε κάποιο μουσικό ερέθισμα και η ιδιαίτερη διάθεση που προκαλείται στο άτομο, από το άκουσμα ενός μουσικού μοτίβου ή κομματιού, που παράγεται από το εκάστοτε μουσικό όργανο ή από την ανθρώπινη φωνή.

Η μουσική ευαισθησία δεν ακολουθεί παράλληλο δρόμο με την νοημοσύνη, στο άτομο, καθώς εντοπίζεται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.

Η μουσική επιδεξιότητα ακολουθεί παράλληλο δρόμο με το ταλέντο και την φυσική κλίση, καθώς αποτελεί «ενέργεια»,  η οποία εξελίσσεται και διογκώνεται με την άσκηση και την επανάληψη και «κατοικεί» μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό.

Η διαφορά των παραπάνω δύο όρων, στην πράξη, έχει ιδιαίτερη σημασία και σπουδαιότητα για την εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές ανάγκες.

Είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες δεν έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη μουσική ευαισθησία από τα άτομα στερεοτυπικής ανάπτυξης, καθώς αποκτούν και αντιδρούν στην μουσική εμπειρία όπως κάθε ανθρώπινος οργανισμός. Η μουσική αποτελεί βοήθεια ως προς την έκφραση, την καλύτερη επικοινωνία και πραγματοποίηση των εκάστοτε αναγκών τους. Μελέτες διαπιστώνουν ότι μέρος των ατόμων με ειδικές ανάγκες διατηρούν και κατέχουν ανυπολόγιστες μουσικές επιδεξιότητες, οι οποίες συνήθως βρίσκονται σε εξασθενημένη μορφή λόγω της κατάστασης του εκάστοτε ατόμου. Έτσι, προκύπτει ότι η κατάλληλη εκπαίδευση οδηγεί στην εξέλιξη και ανάπτυξη στο ανώτατο επίπεδο, των μουσικών αυτών δεξιοτήτων του ατόμου, απαλλάσσοντάς τις από τους παράγοντες που τις καθιστούν ως αδύνατες να εκδηλωθούν ή εξελιχθούν.

Τις περισσότερες φορές η μουσική ευαισθησία δεν ανακαλύπτεται εύκολα σε ένα άτομο, καθώς δεν υπάρχουν σημάδια μουσικών ικανοτήτων, με βάση το γεγονός ότι οι δύο αυτές έννοιες-χαρακτηριστικά συνυπάρχουν και συγχέονται. Ψυχολόγοι και μουσικοί συμφωνούν στο γεγονός ότι η μουσική ευαισθησία βασίζεται σε μια συναισθηματική ανταπόκριση στη μουσική, η οποία δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί ακόμα επιστημονικά. Να σημειωθεί ότι υπάρχει πληθώρα τεστ με σκοπό την “μέτρηση” του μουσικού ταλέντου, όχι όμως από την σκοπιά της συναισθηματικής ανταπόκρισης, αλλά από αυτή της αντιληπτικής ικανότητας του ακροατή.

Τα μουσικά επιτεύγματα του ατόμου με ειδικές ανάγκες συνδέονται άμεσα με την εκάστοτε κατάστασή του, με αποτέλεσμα να χρειάζεται χρόνος και επανάληψη για την αρχική εμφάνισή τους. Πάραυτα, το σύνολο των αποτελεσμάτων σε κάθε τομέα της μουσική αγωγής και των επιτευγμάτων της δημιουργούν και αποτελούν βάσεις, οι οποίες δεν είναι δυνατό να γίνουν αντιληπτές από το επίπεδο της μουσικής ικανότητας. Ο βασικός τρόπος εξέτασης της μουσικής ευαισθησίας είναι η παρακολούθηση των διαφορετικών αντιδράσεων του ατόμου στα διαφορετικά είδη μουσικής τα οποία έχουν αντίκτυπο στο μυαλό και στα συναισθήματά του.

Όλα τα είδη μουσικής είναι ικανά σε χρήση για την αποτελεσματική βελτίωση της ζωής του ατόμου. Οι προτιμήσεις του εκάστοτε ατόμου και εξατομικευμένες συνθήκες και ανάγκες της μουσικής αγωγής και εκπαίδευσης θα καθορίσουν και τις αντίστοιχες τεχνικές και μέσα για την επίτευξη του καθορισμένου στόχου κάλυψης αναγκών.

Η αναζήτηση και εξασφάλιση των κατάλληλων μουσικών ερεθισμάτων, για το εκάστοτε άτομο, αποτελεί εξαιρετική υπεύθυνη επιστημονική διαδικασία. Για το ίδιο μουσικό κομμάτι με την ίδια ερμηνεία, οι διαφορετικοί και υποκειμενικοί τρόποι αντίδρασης ποικίλουν, όχι μόνο με βάση  την μουσική μόρφωση του ακροατή αλλά και με βάση τις πτυχές της προσωπικότητάς του. Το σύνολο των συγκινησιακών απαντήσεων και αντιδράσεων του ακροατή είναι αποτέλεσμα των παραπάνω παραγόντων προσθέτοντας το ίδιο το μουσικό έργο και την ψυχολογική και φυσική κατάσταση του ατόμου κατά την συγκεκριμένη στιγμή ακρόασης.

 

Βιβλιογραφία:

Davis, W.B, Gfeller&Thaut, M.H., (2008). AnIntoductiontoMusicTherapy: Theory and Practice. AMTH