διασκελισμός

Ο δεκαπε­ντασύλλαβος της δημοτικής ποίησης ορίζεται από τα δύο ημιστίχια την τομή στην ογδόη συλλαβή  και  κυ­ρίως από τον παραλληλισμό μορφής και περιεχομέ­νου, το γεγονός, δηλαδή, ότι κάθε στίχος περιέ­χει ακέραιο νόημα και συντακτική αυτονομία (ισομετρία).

Διασκελισμός  σε ένα κείμενο συνταγμένο σε στίχους εμφανίζεται όταν το νόημα δεν ολοκληρώνεται με το τέλος ενός στίχου. Tα τμήματα του στίχου πριν και μετά το σημείο του διασκελισμού ονομάζονται αντίστοιχα προσκελισμός και μετασκελισμός. Εξαιτίας του διασκελισμού παραβιάζεται η ισομετρία μορφής και περιεχομένου και διαρρηγνύεται η γραμματοσυντακτική συνέχεια των λέξεων.

Θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε ποιο σημείο μιας επαυξημένης πρότασης διασκελίζει τη συντακτική αυτονομία ,αλλά επειδή  τα ημιστίχια στο δημοτικό τραγούδι εσωκλείουν προτάσεις και οι δεκαπέντε συλλαβές δεν επιτρέπουν σε μια πρόταση να επαυξηθεί στο άπειρο , προφανώς  το ερώτημα περιττεύει. Είναι δύσκολο να οριστούν τα ζεύγη συντακτικών όρων ο χωρισμός των οποίων προκαλεί διασκελισμό. Πάντως παρατηρείται πάντα διασκελισμός όταν χωρίζονται γραμματικές λέξεις (π.χ. άρθρα ή προθέσεις) από τις λέξεις που προσδιορίζουν, επιθετικοί προσδιορισμοί από προσδιοριζόμενα ουσιαστικά, ουσιαστικά από προσδιοριστικές γενικές.

Ο Διασκελισμός  συνιστά καταφανώς αδέξια υποχώρηση στις ανάγκες του μέτρου ή της ομοιοκαταληξίας. Πρόκειται δηλ. για κακοτεχνία ,εφόσον δεν υπηρετεί την έμφαση .Εφόσον δηλ. δεν χρησιμοποιείται για να  χρωματίσει εντονότερα μια λέξη βάζοντάς τη σε θέση ξεχωριστή.

Στην κρητική λογοτεχνία ο παραλληλισμός μορφής και περιεχομένου τείνει να μετατεθεί από τον με­μονωμένο στίχο στο ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασυλλαβικό δίστιχο. Η δεκαπεντασύλλαβη δίστιχη ενότητα  είναι η κύρια στιχουργική μορφή της κρητικής λογοτεχνίας(Πολιτης:20) Επομένως εκδοχές διασκελισμού στον Ερωτόκριτο  θα ΄πρεπε να αναζητηθούν έξω από τα όρια της νοηματικής ανά δίστιχο αυτοτέλειας.

Η τεχνική  του διασκελισμού  , επομένως ,χρησι­μοποιείται στο ποίημα σε στιγμές μεγάλης έντασης (ενθουσιασμός, παραστατική προβολή συναισθήματος ή αναστάτωσης) και θεωρείται συχνά ως μέσον έμφασης, που υπογραμμίζει την τελευταία λέξη πριν από το τέλος του στίχου ή την πρώτη του επόμενου. Σε άλλες περιπτώσεις, ο διασκελισμός είναι δυνατόν να μιμείται το κόψιμο, το σπάσιμο, το διάνυσμα μιας απόστασης ή μιας χρονικής περιόδου, μια κάθοδο. Μια διαφορετικής τάξης λειτουργία, βασισμένη σ’ αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε φαινομενολογία της ανάγνωσης, αφορά την αμφισημία που μπορεί να εξυπηρετεί ο διασκελισμός. Αυτό συμβαίνει όταν ο επόμενος στίχος αποκαλύπτει ένα συμπλήρωμα που εμπλουτίζει το νόημα του προηγούμενου στίχου που διασκελίζεται.

κακουλάκη χαρη