Οι παγετώδεις και μεσοπαγετώδεις περίοδοι κατά το πρόσφατο γεωλογικό παρελθόν της γης.

Κατά την περίοδο του πρόσφατου γεωλογικού παρελθόντος της γης που οι γεωλόγοι ονομάζουν Πλειστόκαινο (περίπου 2 εκατ. χρόνια – 12 χιλιάδες χρόνια πριν) υπήρξαν διαστήματα μεγάλης ανάπτυξης των παγετώνων, που ονομάστηκαν παγετώδεις περίοδοι, κατά τις οποίες η θερμοκρασία πρέπει να ήταν χαμηλότερη σε παγκόσμια κλίμακα κατά 5°C.

Οι παγετώνες σε μια τέτοια περίοδο υπολογίζεται ότι κάλυψαν περίπου το 29% της γήινης επιφάνειας, δηλ. 44 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Οι παγετώδεις αυτές περίοδοι διακόπτονταν από διαστήματα όπου η θερμοκρασία ανέβαινε και έφτανε περίπου 1°C κάτω από την σημερινή με αποτέλεσμα το λιώσιμο των πάγων των τεράστιων παγετώνων της παγετώδους περιόδου. Αυτές ονομάστηκαν µεσοπαγετώδεις περίοδοι.

Κατά την γεωλογική περίοδο λοιπόν του Πλειστοκαίνου (περίπου 2 εκατ. χρόνια – 12 χιλιάδες χρόνια πριν) διακρίνουμε τέσσερις παγετώδεις περιόδους (τα ονόματά τους κατά σειρά είναι Günz, Mindel, Riss , Wurm) που διακόπτονταν από αντίστοιχες μεσοπαγετώδεις περιόδους.

Από τη μελέτη της ιστορίας της γης φαίνεται ότι κατά τις παγετώδεις περιόδους επικρατούσε στη Γη κλίμα ψυχρότερο και πιο ομοιόμορφο από το σημερινό. Κατά μέσο όρο η θερμοκρασία ήταν χαμηλότερη περίπου κατά 5°C, ενώ υπήρχαν αφθονότερα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα.

Τι προκάλεσε όμως τις αλλαγές αυτές από τις παγετώδεις στις μεσοπαγετώδεις περιόδους;

Ο κύκλος αυτός πιθανόν να είναι αποτέλεσμα των αλλαγών στην τροχιά της Γης που μεταβάλουν την απόσταση της γης από τον ήλιο και έχουν σαν αποτέλεσμα την αλλαγή στο ποσό της φωτεινής ακτινοβολίας που δέχεται η γη από τον ήλιο.

Όταν μειώνεται το ποσό αυτό, μειώνεται και το ποσοστό τήξης των τεράστιων εκτάσεων πάγου κατά την καλοκαιρινή περίοδο, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει η επιφάνεια της γης που καλύπτεται από τους πάγους των παγετώνων.

Ταυτόχρονα με την αύξηση των παγετώνων, αυξάνεται το ποσοστό της ανακλώμενης ηλιακής ακτινοβολίας που επιστρέφει στο διάστημα, εξ αιτίας της πρόσπτωσης στην τεράστια επιφάνεια των πάγων, με αποτέλεσμα την σταδιακή ψύξη του πλανήτη.

Τελικά μία νέα παγετώδης περίοδος επέρχεται που διαρκεί περίπου 100.000 χρόνια.

Στη διαμόρφωση του γήινου ανάγλυφου καθοριστική σημασία έχει η στάθμη της θάλασσας, γιατί αποτελεί βασικό παράγοντα στον έλεγχο της διάβρωσης.

Κατά τις παγετώδεις περιόδους μεγάλες ποσότητες νερού δεσμεύονταν από τους πάγους µε αποτέλεσμα την πτώση της στάθμης της θάλασσας και τη χέρσευση πολλών θαλάσσιων περιοχών. Η πτώση αυτή υπολογίζεται ότι έφθασε τα 100 -170 μέτρα κάτω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας.

Αντίθετα κατά τις µεσοπαγετώδεις περιόδους η στάθμη της θάλασσας ανέβαινε και έφθασε πιθανώς τα 66 μέτρα πάνω από τη σημερινή της στάθμη, µε αποτέλεσμα να κατακλυσθούν από τη θάλασσα πολλές περιοχές της ξηράς.

Οι μεταβολές αυτές ήταν παγκόσμιες, γιαυτό η σημασία τους ήταν καθοριστική στη διαμόρφωση του σημερινού ανάγλυφου του πλανήτη µας.