Μάγδα Μαλλιαρού, Α2 Τάξη
Τα παγόβουνα είναι μεγάλα κομμάτια παγωμένου γλυκού νερού που αποκόπτονται από ένα παγετώνα και επιπλέουν ελεύθερα στην ανοιχτή θάλασσα.
Οι παγετώνες είναι μεγάλες μάζες πάγων που δημιουργούνται στα ψηλά βουνά ή στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη, δηλαδή σε μέρη όπου το χιόνι που πέφτει είναι περισσότερο από αυτό που προλαβαίνει να λιώσει.
Δημιουργούνται από τη συσσώρευση του νέου χιονιού επάνω στο χιόνι που ήδη υπάρχει. Τα στρώματα του χιονιού συμπιέζονται, με αποτέλεσμα ο αέρας που είναι παγιδευμένος μεταξύ των νιφάδων να φεύγει προς τα έξω, όπως ακριβώς σε μια χιονόμπαλα.
Ο παγετώνας κινείται, εξαιτίας της βαρύτητας, προς τις υψομετρικά χαμηλότερες περιοχές και τις κοιλάδες. Καθώς συμβαίνει αυτό ένα μικρό μέρος του παγετώνα εξατμίζεται, ενώ το μέρος του που λιώνει τροφοδοτεί τα ρυάκια και τους ποταμούς.
Όταν ο παγετώνας καταλήξει στη θάλασσα, η επαφή του με το σχετικά ψηλότερης θερμοκρασίας θαλασσινό νερό τον αποκόπτει σε τεράστια κομμάτια, που λέγονται παγόβουνα.
Kατά τη διαδικασία πήξης του νερού ο όγκος μιας συγκεκριμένης ποσότητας νερού αυξάνεται. Επομένως, το νερό σε στερεή κατάσταση (πάγος) έχει μικρότερη πυκνότητα απ’ ό,τι στην υγρή.
Η πυκνότητα του πάγου είναι περίπου 920 kg/m³ ενώ του θαλασσινού νερού περίπου 1025 kg/m³, συνεπώς τα παγόβουνα είναι ελαφρύτερα από το νερό, για το λόγο αυτό επιπλέουν στη θάλασσα, με το μεγαλύτερο μέρος τους να είναι βυθισμένο μέσα στο νερό.
Τυπικά μόνο το ένα δέκατο του όγκου ενός παγόβουνου είναι πάνω από την επιφάνεια του νερού. Κάποια μάλιστα μπορεί να φτάσουν σε ύψος τα 120 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και τα 500 μέτρα κάτω από την θάλασσα.
Στην φωτογραφία (Neal Young, Australian Antarctic Division) ένα παγόβουνο στο μέγεθος του Λουξεμβούργου! αποκόπτεται από ένα παγετώνα στην Ανταρκτική μετά από χτύπημα από άλλο γιγάντιο παγόβουνο το Β9Β. (Ιαν–Φεβρ. 2010).
Δείτε στις φωτογραφίες που ακολουθούν (NASA) τη δημιουργία ενός παγόβουνου σε ένα παγετώνα της Ανταρκτικής. Το παγόβουνο δημιουργήθηκε μεταξύ 4ης και 20ης Νοεμβρίου 2013 και είχε το μέγεθος της Σιγκαπούρης!
Τα περισσότερα παγόβουνα δημιουργούνται στην Αρκτική περιοχή (κυρίως από τους παγετώνες της Γροιλανδίας) καθώς και στην Ανταρκτική.
Τα ανταρκτικά παγόβουνα είναι μεγαλύτερα, έχουν σχήμα τραπεζοειδές και μπορεί να έχουν μήκος χιλιομέτρων.
Στη φωτογραφία εικονίζεται το παγόβουνο Α22Α στο Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό (NASA)
Τα αρκτικά παγόβουνα μπορεί να έχουν οποιοδήποτε σχήμα και μέγεθος.
Μετά τη δημιουργία τους τα παγόβουνα παρασύρονται από τα θαλάσσια ρεύματα προς τις εύκρατες ζώνες.
Τα περισσότερα παγόβουνα τα συναντάμε στο Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, όπου κατά τους μήνες Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο κινούνται προς τις ανατολικές ακτές της Βόρειας Αμερικής.
Καθώς κατεβαίνουν σε θερμότερες ζώνες η τήξη τους γίνεται ταχύτερη, μέχρι που διασπώνται σε πολύ μικρότερα τμήματα και αυτοδιαλύονται.
Δείτε στο Video που ακολουθεί τη διάλυση ενός παγόβουνου που είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός τεράστιου θαλάσσιου κύματος.