Α. Βιβλία
Μαθηματικά ΣΤ΄ Δημοτικού Αρβανίτης Νίκος, Βαστάκη Μαρία. Αθήνα 2006, Εκδόσεις Χρήστος Ε. Δαρδανός. ISBN 960-380-166-6
Μαθηματικά Ε΄ Δημοτικού Βαστάκη Μαρία, Αρβανίτης Νίκος. Αθήνα 2006, Εκδόσεις Χρήστος Ε. Δαρδανός. ISBN 960-380-165-8
Κοινωνικός και εκπαιδευτικός αποκλεισμός: Οριοθετώντας την έννοια και τη διεργασία. Νικόλαος Σ. Αρβανίτης, 2018. ISBN 97896029248914
Β. Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά με σύστημα κριτών
Arvanitis, N. (2019). Κοινωνικός και εκπαιδευτικός αποκλεισμός στην κοινότητα των ελληνόφωνων Τσιγγάνων της Χαλκίδας. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 151, 183-192.
Αρβανίτης Ν. (2007 ). Η αξιολόγηση του portfolio του μαθητή ως μέσο εναλλακτικής αξιολόγησης. Επιστημονικό Βήμα του Δασκάλου, 7, 168- 181.
Γ. Κείμενα που έχουν συμπεριληφθεί σε πρακτικά επιστημονικών συνεδρίων
Ψηφίδες Ιστορίας. Τηλε-ημερίδες διάχυσης καλών πρακτικών στην Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Στερεάς Ελλάδας. Δευτέρα 25 Μαΐου 2020.
Εκπαιδευτικοί και συνεργασία στην εποχή του «καθόλου σχολείο». Τηλε-ημερίδες διάχυσης καλών πρακτικών στην Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Στερεάς Ελλάδας. Παρασκευή 22 Μαΐου 2020.
Προσθετική και αφαιρετική διγλωσσία στο ελληνικό σχολείο. 6o Πανελλήνιο Συνέδριο του Επιστημονικού Συλλόγου “Νέος Παιδαγωγός”. ΑΘΗΝΑ 11-12 Μαΐου 2019 (Αναρτημένη ανακοίνωση).
Οριοθετώντας τις διεργασίες κοινωνικού και εκπαιδευτικού αποκλεισμού μιας κοινότητας Ελλήνων Τσιγγάνων υπό το πρίσμα της θεωρίας της δομοποίησης του Giddens. 2o Πανελλήνιο Συνέδριο του Επιστημονικού Συλλόγου «Νέος Παιδαγωγός». ΑΘΗΝΑ 23-24 Μαΐου 2015. (Παρουσίαση- αρχείο PowerPoint)
Αξιολογώντας τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών: Ανάλυση της εγκυρότητας περιεχομένου σε «τεστ διδασκάλου» (teachermadetests) που αξιοποιούνται στο μάθημα της ιστορίας του δημοτικού σχολείου. 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ). ΑΘΗΝΑ, 5-7 Οκτωβρίου 2012.
Σύνδεση διδασκαλίας και παιδαγωγικής αξιολόγησης: Δυνατότητες και περιορισμοί του φακέλου υλικού του μαθητή (portfolio). 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης, ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Αθηνών (τ.. Α’ σσ. 242-251). ΑΘΗΝΑ, 28-31 Μαΐου 2009.
Διαθεματική προσέγγιση της διδασκαλίας της τοπικής ιστορίας και γεωγραφίας με τη χρήση διερευνητικού λογισμικού. Από το μαυροπίνακα στις δορυφορικές ευρυζωνικές επικοινωνίες: Προσκλήσεις και ευκαιρίες για τους εκπαιδευτικούς στα απομακρυσμένα σχολεία. 2ο Συνέδριο Επιστημονικής Ένωσης Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας για τη Διδασκαλία Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, (σσ. 177-178). ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ, 14-16 Οκτωβρίου 2005.
Λιγνίτης- Φως: Λιγνιτωρυχείο Αλιβερίου. 1ο Συνέδριο Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ΥΠΕΠΘ- Παν/μιο Αιγαίου (τ. Β’, σσ. 882- 891). ΚΟΡΙΝΘΟΣ, 23-25 Σεπτεμβρίου 2005.
Δ. Μη δημοσιευμένα κείμενα
Κοινωνικός και εκπαιδευτικός αποκλεισμός στην κοινότητα των ελληνόφωνων Τσιγγάνων της Χαλκίδας. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή. Υποβλήθηκε στην επιτροπή κρίσης για την απονομή του τίτλου του διδάκτορα φιλοσοφίας. Αξιολογήθηκε με το χαρακτηρισμό “Άριστα”.
Η διατριβή αυτή ερευνά τις διεργασίες και την κατάσταση του κοινωνικού και εκπαιδευτικού αποκλεισμού στην κοινότητα των ελληνόφωνων Τσιγγάνων της Χαλκίδας. Ειδικότερα, ερευνώνται οι κοινωνικές πρακτικές που άσκησαν τα μέλη της κοινότητας στο εύρος των τριών γενεών της μεταπολεμικής περιόδου, οι οποίες εξετάζονται παράλληλα με το πλαίσιο διαμόρφωσης της ελληνικής κοινωνίας κατά την ίδια περίοδο. Η ερευνητική προσέγγιση είναι ποιοτική και μέσα από τη χρήση συμπληρωματικών ερευνητικών τεχνικών, με πρωταρχικές την παρατήρηση και τη συνέντευξη, αποκαλύπτει τη δυναμική αλληλεπίδραση των κοινωνικών πρακτικών του πληθυσμού με τα ιδιαίτερα οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά της πόλης. Η αξιοποίηση των μεθοδολογικών εργαλείων της θεωρίας της δομοποίησης επί των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ερευνητικού πεδίου έδειξε την ύπαρξη κανόνων και πόρων που θέτουν υπό αμφισβήτηση πολλές από τις παραδεδομένες ερμηνείες για τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό αποκλεισμό των Τσιγγάνων. Ωστόσο, η έρευνα έδειξε πως η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν έδειξε διαχρονικά την ικανότητα να αξιοποιήσει ικανοποιητικά τους διατιθέμενους πόρους που θα εξασφάλιζαν την αποτελεσματικότερη κοινωνική και εκπαιδευτική τους ένταξη, με αποτέλεσμα η παρούσα κατάστασή τους να διακρίνεται από υψηλά ποσοστά ανεργίας, υποαπασχόληση, υψηλή εξάρτηση από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, περιορισμένες κοινωνικές σχέσεις με την πλειοψηφία και χειραγωγούμενη πολιτική εμπλοκή, ενώ στο εκπαιδευτικό επίπεδο, την πλήρη απουσία της πρώτης γενιάς από την εκπαίδευση διαδέχτηκε η περιορισμένη και ελλιπής παρουσία των μελών της δεύτερης στις σχολικές δομές, ως επί το πλείστον της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η εκπαιδευτική κατάσταση της τρίτης γενιάς συνιστά περίπτωση δυσμενούς ενσωμάτωσης, αφού παρά την αθρόα εγγραφή τους στα δημοτικά σχολεία παρατηρείται υψηλό ποσοστό διαρροής, ελλιπής φοίτηση και περιορισμένος εγγραμματισμός. Μένοντας λοιπόν εκτός εργασίας, εκτός εκπαίδευσης και εκτός κοινωνικών σχέσεων με την ευρύτερη κοινωνία, σε μια διαπλοκή διανεμητικών και σχεσιακών μορφών στέρησης, το συνεχές της ανισότητας τείνει να οδηγήσει μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στην καταστροφική ρήξη των σχέσεών του με την κοινωνία.
Η ένταξη των μεταναστών στην Ελλάδα: ο ρόλος των μεταναστευτικών κοινοτήτων και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Αδημοσίευτη Διπλωματική Εργασία. Υποβλήθηκε στο Τμήμα ΦΠΨ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ για τη μερική κάλυψη των απαιτήσεων με στόχο την απόκτηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη «Θεωρία, Πράξη και Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Κατεύθυνση Διαπολιτισμική Εκπαίδευση», 2007.
Περίληψη: Τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της μετανάστευσης στην Ελλάδα, κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες, συνθέτουν μια νέα κοινωνική πραγματικότητα, στην οποία αναδεικνύεται άμεση η ανάγκη ένταξης των μεταναστών. Οι κυρίαρχες προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της ένταξης με όρους οικονομικού ινστρουμενταλισμού και μόνους παράγοντες διαμόρφωσής της το κράτος και την αγορά. Η εργασία αυτή επιχειρεί, μέσα από το εννοιολογικό πλαίσιο της Κοινωνίας των Πολιτών και του Κοινωνικού Κεφαλαίου, να διερευνήσει το ρόλο των κοινωνικών δικτύων (μεταναστευτικές κοινότητες και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις) ως παραγόντων διαμόρφωσης του κοινωνικού και πολιτικού χώρου εντός του οποίου πραγματοποιείται η διαδικασία της ένταξης. Η θέση που αναπτύσσεται αποτυπώνει την περιορισμένη δυναμική των παραγόντων αυτών στο πολιτικό επίπεδο καθώς και τα διαφοροποιημένα επίπεδα αποτελεσματικότητάς τους στο κοινωνικό. Τέλος αναδεικνύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης αλλά και οι αποκλεισμοί και οι εξαρτήσεις τους από την πολιτική εξουσία.
Η σημασία του μαθησιακού μοντέλου πληροφοριών (Μοντέλο Επεξεργασίας Πληροφοριών) για την εκπαιδευτική πράξη. Αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία. 2005.
Περίληψη: Η εργασία προσεγγίζει το ζήτημα της μάθησης μέσα από τη σκοπιά της Γνωστικής Ψυχολογίας και τη λειτουργία του Μοντέλου Επεξεργασίας Πληροφοριών. Το πρώτο μέρος της περιλαμβάνει τη μελέτη των νοητικών λειτουργιών που συμβάλλουν στη σύλληψη, επεξεργασία, αναπαράσταση, συγκράτηση και αξιοποίηση των πληροφοριών, οι οποίες καθιστούν δυνατή τη θεώρηση της μάθησης και απόκτησης γνώσεων, της κατανόησης, της επικοινωνίας και εν γένει της σκέψης. Η προσέγγιση αυτή ακολουθεί τα δομικά μέρη και τα χαρακτηριστικά του τριμερούς μνημονικού συστήματος και των γνωστικών διαδικασιών που τα χαρακτηρίζουν. Ακολούθως επιχειρείται η αναφορά συγκεκριμένων εκπαιδευτικών – διδακτικών προσεγγίσεων, που προκύπτουν από την υιοθέτηση του Μοντέλου Επεξεργασίας Πληροφοριών στις επιμέρους φάσεις της διδακτικής πράξης. Αναλύονται έτσι τα στάδια της μαθησιακής διαδικασίας στο σχολείο, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές γνωστικές διαδικασίες των μαθητών και τις εξωτερικές ενέργειες του δασκάλου, που επηρεάζουν τη διαδικασία της μάθησης, την αποτελεσματικότητά της και εξασφαλίζουν τις κατάλληλες συνθήκες για τη μεγιστοποίηση του μαθησιακού αποτελέσματος. Τέλος επιχειρείται η κριτική αξιολόγηση της εφαρμογής του Μοντέλου Επεξεργασίας Πληροφοριών στην εκπαίδευση, μέσω της αναφοράς μερικών ενδεικτικών συμπερασμάτων που προκύπτουν, όσο και των θέσεων των υποστηρικτών και των επικριτών του.
Οι μειονότητες στη σχολική τάξη. Αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία στο μάθημα της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης. 2005.
Περίληψη: Το σχολείο είναι ο προνομιούχος τόπος χρήσης εννοιών όπως: πολιτισμικός πλουραλισμός, πολιτιστική ιδιαιτερότητα, δικαίωμα στη διαφορά, ενσωμάτωση, αφομοίωση, διακρίσεις, σύγκρουση κ.ά., που χαρακτηρίζουν τη λειτουργία του σε σχέση με τις μειονοτικές ομάδες. Ο σχολικός θεσμός μέσα από πολιτικές καταστολής, αφομοίωσης, σεβασμού ή περιθωριοποίησης προσπάθησε και προσπαθεί να εντάξει τις μειονοτικές ομάδες σε μια ομοιογενή κοινωνική πραγματικότητα. Ο λειτουργικός αυτός ρόλος του σχολείου είναι ιδιαίτερα σημαντικός σήμερα, που η ένταση των μεταναστευτικών κινημάτων προκαλεί τη συσσώρευση «ξένων πληθυσμών» στα δημόσια σχολεία των χωρών υποδοχής, ενώ παράλληλα αυτές έχουν να χειριστούν και τις ήδη υπάρχουσες στο εσωτερικό τους μειονοτικές ομάδες (γλωσσικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές, κ.ά.). Η εργασία. εξετάζει το θέμα της σύγκρουσης σχολείου και μειονοτικής αντίληψης, θεωρημένο μέσα στα όρια της ελληνικής σχολικής πραγματικότητας. Μέσα από την αναφορά σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του ελληνικού σχολικού συστήματος επιχειρείται η ερμηνεία της σχολικής αποτυχίας που εμφανίζεται στους μειονοτικούς μαθητές, ιδιαίτερα ως προς το ρόλο της γλώσσας ως το πρώτο πεδίο συνάντησης και αλληλεπίδρασης κοινωνικών ή εθνοτικών ομάδων. Ειδικότερη αναφορά γίνεται στην εκπαιδευτική πολιτική που ασκήθηκε για την τσιγγάνικη και τη μουσουλμανική μειονότητα, αφού είναι οι μόνες για τις οποίες υπάρχει διαφοροποίηση του περιεχομένου και της δομής του εκπαιδευτικού συστήματος τόσο στο επίπεδο της τυπικής εκπαίδευσης (μουσουλμανική μειονότητα) όσο και στην παράλληλη λειτουργία ενισχυτικών- αντισταθμιστικών μηχανισμών (εκπαίδευση τσιγγανοπαίδων στα προγράμματα της ΓΓΛΕ, δήμων, πανεπιστημίων, κ.ά.).και την άσκηση γλωσσικής πολιτικής.
Προτεραιότητες για την επιτυχή ένταξη των μεταναστών στην Ελλάδα. Αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία. 2005.
Περίληψη: Η εργασία αυτή πραγματεύεται το θέμα της επιτυχούς ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα και των προτεραιοτήτων που τίθενται για αυτή. Η εργασία δομείται σε δύο μέρη. Στο πρώτο με τίτλο Μετανάστευση και ένταξη επιχειρείται ο προσδιορισμός του φαινομένου της μετανάστευσης στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα, με ιδιαίτερη αναφορά στις οικονομικές και δημογραφικές της συνέπειες. Καταδεικνύεται έτσι ο σημαντικότατος ρόλος που διαδραματίζει η μετανάστευση σε αυτούς τους τομείς (οικονομία, δημογραφική αύξηση), ο οποίος καθιστά αναγκαία την εφαρμογή πολιτικών πλήρους ένταξης των μεταναστών στην ευρωπαϊκή και ελληνική πραγματικότητα. Στη συνέχεια προσδιορίζεται η έννοια της ένταξης, όπως καθορίζεται μέσα από τα κείμενα της ΕΕ, και γίνεται αναφορά των προτεραιοτήτων που τίθενται για αυτή. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας προσεγγίζονται οι πολιτικές ένταξης των μεταναστών που εφαρμόζονται στην Ελλάδα, με βάση τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί. Γίνεται αναλυτική αναφορά σε τρεις επί μέρους τομείς: α) την βελτίωση των γλωσσικών ικανοτήτων και του μορφωτικού επιπέδου, β) τις υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες και γ) την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού μέσα από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Ενσωμάτωση (ΕΣΔ/Εν).
Σχεδιασμός εκπαιδευτικού σεναρίου για τη διδασκαλία της έννοιας “Ο τόπος μου“. Διαθεματική προσέγγιση της τοπικής ιστορίας και γεωγραφίας με τη χρήση διερευνητικού λογισμικού. Αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία στο μάθημα “Εισαγωγή στις σύγχρονες τεχνολογίες στην εκπαίδευση”. 2005
Επισκόπηση του σεναρίου. Κύριος σκοπός του σεναρίου είναι οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με το κοντινό περιβάλλον τους (χώρος κατοικίας, η ευρύτερη περιοχή- το νησί τους) έτσι ώστε να κατανοήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου αυτού (γεωγραφία, ιστορία, οικονομική δραστηριότητα, πολιτισμός, κ.ά) και να ανακαλύψουν τις σχέσεις που τα συνδέουν. Η προσέγγιση είναι διαθεματική και μέσα από δραστηριότητες που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία ,τη γεωγραφία και την τέχνη οδηγεί στη δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου γνώσεων και δεξιοτήτων. Η αξιοποίηση των τοπικών πηγών της ανθρώπινης δραστηριότητας εντάσσεται πρωταρχικά στους στόχους της διδασκαλίας της τοπικής ιστορίας και της ιστορίας του τοπίου. Έτσι με αφετηρία τα μνημεία του παρελθόντος επιχειρείται προσέγγιση της συνολικής κοινωνικής, πολιτισμικής και οικονομικής ιστορίας του τόπου και των ανθρώπων του καθώς και του τοπίου με την έννοια των ιδιαίτερων γεωγραφικών χαρακτηριστικών (τοπογραφία, οριζόντιος και κάθετος διαμελισμός, παραγωγικές πηγές, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κ.ά) και των αλληλεπιδράσεων και αλληλεξαρτήσεων που αναπτύσσονται μεταξύ του φυσικού γεωγραφικού περιβάλλοντος και των ανθρώπων που έζησαν και ζουν σε αυτό.
