Σχεδιάσματα γραπτών εργασιών που εκπονήθηκαν για τις ανάγκες του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών “Επιστήμες της αγωγής” (πρώην “Σπουδές στην εκπαίδευση”) του ΕΑΠ, κατά τα έτη 2014-2018
ΕΚΠ51: Εκπαιδευτική έρευνα στην πράξη
ΕΚΠ51- Η υποστηρικτική λειτουργία των ΟΣΣ στην ΕξΑΕ
Οι ΟΣΣ αντιμετωπίζονται ως σημαντική παράμετρος υποστήριξης των διδασκομένων σε συστήματα ΕξΑΕ. Σε αυτές, και υπό συνθήκες επικοινωνίας πρόσωπο με πρόσωπο, επιτελείται η αλληλεπίδραση όλων των παραγόντων μάθησης και η συνάρθρωσή τους με το πλαίσιο υποστηρικτικών υπηρεσιών του συστήματος ΕξΑΕ. Μέσω της κριτικής ανάγνωσης εμπειρικών ερευνών στο θέμα των ΟΣΣ επιχειρείται η ανάδειξη της υποστηρικτικής τους διάστασης και της συμβολής τους στα γνωστικά, συναισθηματικά και οργανωσιακά θέματα των σπουδών. Τέλος, επισημαίνονται θέματα προς διερεύνηση στα όρια της ελληνικής εμπειρίας του συστήματος ΕξΑΕ.
Η παρακολούθηση ενός προγράμματος Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΕξΑΕ) απαιτεί από τους διδασκομένους κατ’ ελάχιστο ένα πλαίσιο γνώσεων και δεξιοτήτων που επιτρέπουν την ισορροπία των απαιτήσεων των σπουδών με το δικό τους πρόγραμμα μελέτης και τις υπόλοιπες υποχρεώσεις (οικογένεια/εργασία), την ικανότητα για εύρεση και αξιοποίηση μαθησιακών πόρων, την αποτελεσματική επικοινωνία και συνεργασία με τους διδάσκοντες και την ομάδα των διδασκομένων κ.λπ. Κατά τη διάρκεια των σπουδών οι διδασκόμενοι ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες σχετιζόμενες με το αντικείμενο της μελέτης, τις οργανωτικές πτυχές των σπουδών ή ακόμη και ζητήματα συναισθηματικής φύσης. Όλοι οι φοιτώντες σε προγράμματα ΕξΑΕ δε διαθέτουν εξ ορισμού τις απαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες, ενώ αστάθμητοι παράγοντες κατά τη διάρκεια των σπουδών μπορεί να αναδειχθούν ως προσκόμματα σε αυτές. Για το σκοπό αυτό, τα ιδρύματα ΕξΑΕ συμπεριλαμβάνουν, κατά το μείζον ή ήττον, ένα σύνολο υποστηρικτικών υπηρεσιών και πόρων σχεδιασμένων να βοηθήσουν τους διδασκόμενους στην εξασφάλιση των συνθηκών επιτυχούς περάτωσης των σπουδών τους. Στο πλαίσιο ανάπτυξης υποστηρικτικών υπηρεσιών αναδεικνύεται σημαντική η λειτουργία της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ των παραγόντων μάθησης κατά τις πρόσωπο με πρόσωπο (ΠμΠ) συναντήσεις. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η εξέταση της υποστηρικτικής λειτουργίας αυτών των συναντήσεων και των ειδικότερων παραγόντων που την καθορίζουν.
ΕΚΠ51- Η υποστηρικτική λειτουργία των ΟΣΣ στην ΕξΑΕ: Σχεδιασμός εμπειρικής έρευνας
ΕΚΠ60: Εκπαίδευση: Πολιτισμικές Διαφορές & Κοινωνικές Ανισότητες στην Εκπαίδευση
ΕΚΠ60- Ένα περιστατικό διάκρισης στο σχολικό περιβάλλον: Μια βαθύτερη ανάλυση.
Οι αντιδράσεις που προκύπτουν κατά την προσπάθεια ένταξης Τσιγγάνων μαθητών στο σχολείο διερευνώνται με αναφορά στην κοινωνική ταυτότητα και τα στερεότυπα των συμμετεχόντων αλλά και τις θεσμικές διευθετήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος. Ως συμπέρασμα, αποτυπώνεται ένα εγχείρημα που, ενώ μπορούσε να αποτελέσει διαδικασία δημοκρατικής κοινωνικοποίησης, καταλήγει, μέσω των υιοθετούμενων χειρισμών, στην αναπαραγωγή και την παγιοποίηση της κοινωνικής διάκρισης και του εκπαιδευτικού αποκλεισμού.
Στην εργασία αυτή επιχειρείται κριτική προσέγγιση της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της πολιτισμικής ετερότητας του μαθητικού πληθυσμού. Ειδικότερα, διερευνώνται οι υιοθετούμενες εκπαιδευτικές πρακτικές μέσω μιας θεώρησης που διαπερνά όλο το εκπαιδευτικό σύστημα, από το επίπεδο των θεσμικών αποφάσεων έως το επίπεδο αλληλεπίδρασης εκπαιδευτικού και μαθητή/μαθητριών εντός της σχολικής τάξης. Οι ερευνώμενες πρακτικές οριοθετούνται στο άξονα αφομοίωσης – διαπολιτισμικότητας, με κριτήρια το είδος των εκπαιδευτικών δομών, την ενσωμάτωση γλώσσας & πολιτισμού στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών, τη συμμετοχή της κοινότητας, τον παιδαγωγικό προσανατολισμό και την ετοιμότητα των εκπαιδευτικών, καθώς και τον τρόπο αξιολόγησης των μαθητών. Ως συμπέρασμα προκύπτει πως, παρά τη διαπολιτισμική ρητορική του θεσμικού πλαισίου, το ελληνικό σχολείο παραμένει προσανατολισμένο στο μοντέλο της αφομοίωσης, ενώ οι λιγοστές διακηρύξεις και δυνατότητες που υπάρχουν προς την κατεύθυνση της διαπολιτισμικότητας δεν εφαρμόζονται επαρκώς, ή ακόμη κι όταν υλοποιούνται δεν αφορούν το σύνολο μαθητών/μαθητριών και σχολείων.
ΕΚΠ60: Διοίκηση εκπαιδευτικών μονάδων
ΕΚΠ62- Σχεδιασμός καινοτόμου προγράμματος σε εκπαιδευτική μονάδα.
Η εισαγωγή της καινοτομίας στο περιβάλλον μιας Σχολικής Μονάδας (Σ.Μ.) απαιτεί τη συνέργεια οργανωσιακών και ιδιογραφικών ή προσωπικών χαρακτηριστικών που επηρεάζουν κάθε κατάσταση αλλαγής. Στην εργασία αυτή περιγράφεται ο σχεδιασμός ενός καινοτόμου προγράμματος, στα όρια αυτονομίας που έχει μια Σ.Μ., λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις οργανωσιακές παραμέτρους του εγχειρήματος. Η εργασία δομείται σε τρία κεφάλαια. Στο 1ο κεφ. γίνεται περιγραφή του προγράμματος, αφού έχει προηγηθεί η διευκρίνιση ορισμένων βασικών παραδοχών που σχετίζονται με το ρόλο του Διευθυντή, τα όρια αυτονομίας της Σ.Μ. και την ίδια την έννοια της καινοτομίας. Το 2ο κεφ. περιλαμβάνει την αποτύπωση του περιβάλλοντος του προγράμματος, υπό μορφή SWOT Analysis, ενώ παρατίθεται η στοχοθεσία, τα κριτήρια επιτευξιμότητα και προσδιορίζονται οι εισροές και οι εκροές του. Στο 3ο κεφ. παρατίθεται το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και η ανάλυση του προϋπολογισμού.
Η επιχειρούμενη διοικητική αποκέντρωση ή αποσυγκέντρωση1του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος συνοδεύτηκε από την υιοθέτηση διαδικασιών διοικητικού σχεδιασμού-προγραμματισμού και λήψης απόφασης, που εν δυνάμει αναβάθμιζαν το ρόλο των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών. Στο πλαίσιο αυτό, ο σχεδιασμός-προγραμματισμός νομοθετήθηκε, επενδύθηκε θεωρητικά και προβλήθηκε διαχειριστικά με εμφατικό τρόπο ως «δυναμική διαδικασία που ενσωματώνεται στην οργάνωση και τη λειτουργία του σχολείου» (Υπουργείο Παιδείας Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού – Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, 2012, σ. 7). Στην εργασία αυτή, ως μελέτη περίπτωσης επιχειρείται η θεωρητική και πρακτική συνάρθρωση των διαδικασιών προγραμματισμού και λήψης απόφασης σε μια δημόσια σχολική μονάδα και η απάντηση των ακόλουθων ερωτημάτων: α) ποιος είναι ο ρόλος και η αναγκαιότητα της συμμετοχής των εκπαιδευτικών στην διαδικασία αυτή και β) εντοπίζεται διάσταση και διενέξεις μεταξύ θεσμικών προβλέψεων και οργανωσιακών χαρακτηριστικών του σχολείου; Το θέμα προσεγγίζεται υπό το πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας και των ιδιαίτερων οργανωσιακών, ενδεχομένως δε και περιπτωσιολογικών, χαρακτηριστικών της σχολικής μονάδας αναφοράς και αποτυπώνει την προσπάθεια σχεδιασμού και εφαρμογής ενός προγράμματος ενδοσχολικής επιμόρφωσης.
ΕΚΠ63: Διδακτική των Φυσικών Επιστημών
ΕΚΠ63- Επιστημολογική συγκρότηση της επιστημονικής γνώσης στο πεδίο της διδακτικής των φυσικών επιστημών.
Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται οι διακριτές επιστημολογικές εικόνες που υπό μορφή Παραδειγμάτων αποτυπώνουν τη φύση της επιστημονικής γνώσης. Επί αυτών κρίνεται το περιεχόμενο ενός δημοσιογραφικού άρθρου ως προς την εγγύτητά του σε μια από αυτές. Ακολούθως επιχειρείται μια πρόταση διδακτικής αξιοποίησης παρεμφερών άρθρων ως διδακτικού υλικού, σε μια διαδικασία που αξιοποιεί ιδέες και εμπειρίες των μαθητών εντός ενός σύγχρονου μαθησιακού περιβάλλοντος που αναδεικνύει τους ρόλους και τις πολλαπλές αλληλεπιδράσεις όλων των εμπλεκομένων (μαθητών, εκπαιδευτικού, διδακτικού υλικού και εργαλείων).
ΕΚΠ63- Στρατηγικές αντιμετώπισης των αντιλήψεων των μαθητών στο πεδίο της διδακτικής των φυσικών επιστημών.
Η αναγνώριση της σημασίας των αντιλήψεων των μαθητών συχνά έρχεται σε αντίθεση με τις υποδεικνυόμενες μεθοδολογικές πρακτικές και το περιεχόμενο των διδακτικών εγχειριδίων, που εστιάζουν στη διδασκαλία των επιστημονικών εννοιών υπό μορφή ορισμών, νόμων και τύπων που οι μαθητές πρέπει να απομνημονεύσουν. Η εργασία αυτή αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα, όπου η επιστημολογική και μεθοδολογική πλαισίωση του διδακτικού υλικού, ενώ φαινομενικά αναγνωρίζει τη σημασία των αντιλήψεων, τελικώς στο επίπεδο των προτεινόμενων δραστηριοτήτων λειτουργεί χωρίς αυτές.
Η αξιοποίηση των αντιλήψεων των μαθητών συνιστά στοιχείο των εποικοδομητικών παρεμβάσεων στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών (Φ.Ε.), καθώς προσφέρει στον εκπαιδευτικό τα ερμηνευτικά σχήματα, που υπό μορφή νοητικών μοντέλων (Χρηστίδου, 2011) αξιοποιούν οι μαθητές για να κατανοήσουν τον κόσμο τους, επιτρέποντας έτσι την αποτελεσματικότερη παρέμβαση για την αναδόμησή τους. Στην εργασία αυτή διερευνούμε δύο βασικές αντιλήψεις στον τομέα του ηλεκτρισμού που αφορούν α) τη θεώρηση της μπαταρίας ως μονοπολικού δότη ηλεκτρισμού και β) το σχήμα λαμπτήρα-καταναλωτή και μπαταρίας- αποθήκης ηλεκτρικού ρεύματος.
ΕΚΠ63- Ανάλυση σχολικών εγχειριδίων Φυσικών Επιστημών: Πεδία πρακτικής & παιδαγωγικές επιπτώσεις
Η λειτουργία των διδακτικών εγχειριδίων, ως βασικών εργαλείων στη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης, καθιστά ιδιαίτερα σημαντικό τον τρόπο επιλογής, οργάνωσης και παρουσίασης του περιεχομένου τους. Η εργασία αυτή εστιάζει στον τρόπο μετασχηματισμού που υφίσταται η επιστημονική γνώση προκειμένου να αποκτήσει τη σχολική εκδοχή της υπό τη μορφή περιεχόμενου διδακτικών εγχειριδίων.
