Αφροδίτη Πιπεράρη

Η Ρωμαϊκή Αγορά (το Forum των Ρωμαίων) (2ος – 3ος αι. μ.Χ.)

Κύριο σημείο αναφοράς στην πόλη της Θεσσαλονίκης υπήρξε ο χώρος της Αρχαίας Αγοράς και στην ελληνιστική και στη ρωμαϊκή εποχή. Ιδιαίτερα στα χρόνια των Ρωμαίων ο χώρος της Αγοράς (Forum) αποτελούσε το κοινωνικό και θρησκευτικό κέντρο όλης της πόλης και το χώρο όπου υπήρχαν τα πιο επιβλητικά και μεγαλοπρεπή δημόσια κτίρια. Οι Ρωμαίοι διατήρησαν και χρησιμοποίησαν πολλά στοιχεία από την ελληνική αρχιτεκτονική και πολεοδομία όμως στα δικά τους κτήρια βλέπουμε στοιχεία παρμένα από το πρότυπο της Ρώμης.

Ο Άγιος Δημήτριος

Ο Άγιος Δημήτριος (280 – 306) είναι άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και πολιούχος της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τα αγιολογικά κείμενα, ο Δημήτριος έζησε και μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη επί Διοκλητιανού όταν με την παρακίνηση του τετράρχη Γαλέριου, έγινε ο πιο σκληρός διωγμός των Χριστιανών στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Καταγόταν από πλούσια και ισχυρή οικογένεια της Θεσσαλονίκης και είχε ανώτερη θέση στον ρωμαϊκό στρατό. Στρατιώτες του Γαλέριου συνέλαβαν τον Δημήτριο, με την κατηγορία ότι συμμετείχε ενεργά στις χριστιανικές συγκεντρώσεις. Ο Δημήτριος προσευχόταν στις συγκεντρώσεις στη Χαλκευτική στοά της Ρωμαϊκής Αγοράς της Θεσσαλονίκης και ενίσχυε τους οικονομικά ανήμπορους συμπολίτες του. Όταν μιλούσε για τον θεό οι ακροατές του τον άκουγαν με βαθιά θρησκευτική κατάνυξη. Όταν πρόδωσαν τον Δημήτριο στο Γαλέριο, αυτός διέταξε να συλληφθεί και να κλειστεί στις υπόγειες καμάρες δίπλα στο στάδιο που γειτόνευε με το δημόσιο λουτρό. Σύμφωνα με τα αγιολογικά κείμενα ο Δημήτριος κρατήθηκε έγκλειστος  στα προπνιγεία του ρωμαϊκού λουτρού. Από το χώρο των φυλακών ο Δημήτριος εμψύχωσε το φίλο του Νέστορα ο οποίος αντιμετώπισε τον μονομάχο Λυαίο. Αφού ο Νέστορας κατανίκησε τον Λυαίο, θανατώθηκε από τον Γαλέριο που θεώρησε την ήττα του Λυαίου ως προσωπική του ήττα. Όταν πληροφορήθηκε ότι ο Νέστορας ήταν μαθητής του Δημητρίου, διέταξε να φέρουν τον Δημήτριο μπροστά του για να αποκηρύξει την πίστη του. Τελικά ο Δημήτριος, με διαταγή του Γαλέριου, θανατώθηκε στις υπόγειες φυλακές πιθανότατα το 306 μ.Χ. Μετά τον θάνατό του, πιστοί τον έθαψαν την ίδια ή την επόμενη νύχτα πρόχειρα στον ίδιο χώρο, όπου αργότερα κτίστηκε ένας «οικίσκος» που κατεδαφίσθηκε από τον Λεόντιο για την ανέγερση της βασιλικής.

Ρωμαϊκά Λουτρά στην Κρύπτη Αγίου Δημητρίου

Ανακαλύφθηκαν μετά την πυρκαγιά του 1917. Η είσοδος της κρύπτης βρίσκεται στη δεξιά μεριά του ιερού βήματος και οδηγεί στον υπόγειο εκείνο χώρο που σύμφωνα με την παράδοση φυλακίσθηκε, μαρτύρησε και τάφηκε ο Άγιος Δημήτριος. Πρόκειται για το ανατολικό τμήμα του μεγάλου ρωμαϊκού λουτρού που βρισκόταν κοντά στην αγορά και το στάδιο για την εξυπηρέτηση των αθλητών.