Η Γλωσσική ανάπτυξη είναι η σταδιακή κατάκτηση της γλώσσας και η κατάκτηση ικανοτήτων γλωσσικής επικοινωνίας, η οποία περνάει από διάφορα εξελικτικά στάδια και αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Κάθε παιδί ωστόσο έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Με τον όρο “Γλωσσική ανάπτυξη” καθορίζονται οι γνώσεις του παιδιού όσον αφορά τη Φωνολογία (τη λειτουργία των φθόγγων, αλλά και των φωνολογικών κανόνων, την οργάνωση των γλωσσικών ήχων σε συλλαβές, σε λέξεις και σε φράσεις), τη Σημασιολογία (την κατανόηση ότι οι λέξεις εκπροσωπούν έννοιες και δηλώνουν αντικείμενα, πρόσωπα κλπ.), τη Μορφολογία (τη γραμματική πλευρά της γλώσσας), το Συντακτικό (τη δομή της κάθε πρότασης και τους κανόνες που τη διέπουν), το Λεξιλόγιο και την Πραγματολογία (τις επικοινωνιακές λειτουργίες της γλώσσας, τη διαφορετική χρήση ανάλογα με τις συνθήκες και τις ανάγκες του περιβάλλοντος) (Οδηγός Νηπιαγωγού).
Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών είναι ένα από τα πιο σημαντικά κριτήρια για τη σχολική ετοιμότητα. Ειδικότερα το μέγεθος του εκφραστικού και αντιληπτικού λεξιλογίου των παιδιών αποτελεί προγνωστικό παράγοντα της σχολικής επιτυχίας των παιδιών.
Χρήσιμες συμβουλές προς τους γονείς
- Παρέχουμε ορθά γλωσσικά μοντέλα. Δε χρησιμοποιούμε «μωρουδίστικες» λέξεις.
- Ονομάζουμε ότι βλέπουμε γύρω μας: ειδικά μέχρι την ηλικία των τριών χρόνων όπου το παιδί αυξάνει ραγδαία το λεξιλόγιο του.
- Συζητάμε για τα πράγματα που κάνουμε μαζί: καθώς παίζουμε, καθώς κάνουμε δουλειές του σπιτιού, καθώς επισκεπτόμαστε κάποιον φίλο ή πάμε έναν περίπατο.
- Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να παρατηρούν το γραπτό λόγο που υπάρχει στους χώρους του σπιτιού (ονόματα στα κουδούνια, ετικέτες τροφίμων και ρούχων, τίτλοι περιοδικών εφημερίδων, αλλά και έξω από το σπίτι (ονόματα οδών, κτηρίων, ταμπέλες, καταστημάτων) και να συζητούν σχετικά με τη χρησιμότητά τους.
Παίζουμε με τα παιδιά μας διάφορα παιχνίδια που συμβάλλουν στην γλωσσική ανάπτυξη, όπως:
Παιχνίδια ρόλων: με τις φιγούρες στο κουκλόσπιτο, φοράμε διάφορα αξεσουάρ και μιμούμαστε ρόλους ή επαγγέλματα και αναπτύσσουμε διαλόγους.
Μάντεψε τί σκέφτομαι: Λέμε στο παιδί να βάλει ένα αντικείμενο που υπάρχει γύρω του αλλά να μη μας πει ποιο είναι. Στη συνέχεια κάνουμε ερωτήσεις, προσπαθώντας να μαντέψουμε ποιο είναι αυτό το αντικείμενο π.χ. Είναι μεγάλο; Τι κάνουμε με αυτό; Τρώγεται; κ.λπ. Στη συνέχεια αλλάζουν οι ρόλοι και ρωτάει το παιδί.
Μάντεψε ποιος; Βάζουμε στο μυαλό μας ένα πρόσωπο γνωστό μας και το παιδί κάνοντας ερωτήσεις πρέπει να μαντέψει ποιος είναι, πχ «έχει καφέ μαλλιά, είναι ψηλός, είναι αγόρι κτλ».Το ίδιο μπορούμε να παίξουμε με μία εικόνα ενός αντικειμένου που θα πρέπει να μαντέψουμε.
Ναι – Όχι Πρόκειται για το γνωστό παιχνίδι στο οποίο νικητής είναι αυτός που θα καταφέρει να απαντήσει στις ερωτήσεις του άλλου χωρίς να πει τις συνηθισμένες λέξεις «Ναι» και «Όχι». π.χ. «Σου αρέσουν τα γλυκά;» «-Μου αρέσουν πολύ!», «Έχεις καφέ μάτια;» -«Δεν νομίζω».
Βρες μέσα στο σπίτι ένα κόκκινο αντικείμενο, ένα τετράγωνο αντικείμενο, ένα πλαστικό αντικείμενο κτλ
Βρες μέσα στο σπίτι κάτι που το χρησιμοποιούμε για να ζωγραφίσουμε, να μαγειρέψουμε κτλ
Βρες ανάμεσα στις καρτέλες : δίνουμε στα παιδιά εικόνες από ζώα, παιχνίδια, ρούχα , μουσικά όργανα κτλ και ζητάμε να βρουν όλα τα ρούχα….
Βρες τα κόκκινα αντικείμενα κτλ,
Βρες αυτά που είναι φτιαγμένα από ξύλο, από πλαστικό κτλ,
Βρες τα ρούχα που θα φορέσεις τον χειμώνα κτλ
Ποιος χρησιμοποιεί την κουτάλα, το κατσαβίδι κτλ
Βρες ό τι πετάει, κολυμπάει κτλ. Μπορούμε να παίξουμε και το αγαπημένο παιχνίδι των παιδιών “Πετάει – πετάει….”
Βρες και πες μία λέξη που αρχίζει από κάθε ένα γράμμα της αλφαβήτου. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εικόνες με αντικείμενα που έχουμε κόψει από περιοδικά ή και πραγματικά αντικείμενα που αρχίζουν από διαφορετικές φωνούλες και να ζητάμε από το παιδί να μας δείξει το αντικείμενο που αρχίζει από τη συγκεκριμένη φωνούλα ή γράμμα.
Πάμε μια βόλτα….στη βόλτα, στην αγορά ονοματίζουμε όσα κι όσους βλέπουμε, διαβάζουμε τις ταμπέλες που συναντήσαμε….στην επιστροφή ζητάμε από το παιδί να μας περιγράψει όσα είδε ή άκουσε.
Ακούμε και απομνημονεύουμε τραγούδια, μικρά ποιήματα, γλωσσοδέτες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η συχνή επαφή των παιδιών με είδη έμμετρου λόγου που έχουν ρίμες (λιχνίσματα, ποιήματα, τραγούδια) λειτουργεί υποστηρικτικά για την φωνολογική ανάπτυξη και την εκμάθηση της ανάγνωσης (Bryant &Brandley).
Φτιάχνουμε μια ιστορία: φτιάχνουμε ιστορίες με εικόνες από περιοδικά ή φωτογραφίες ή ρίχνουμε ζάρια στα οποία έχουμε ζωγραφίσει εικόνες. κάθε φορά προσθέτουμε εικόνες και φτιάχνουμε μεγαλύτερες ιστορίες.
Διαβάζουμε ιστορίες στα παιδιά και στη συνέχεια τις συζητάμε «τι σου άρεσε περισσότερο;» «τι θα έκανες στη θέση του ήρωα;» «γιατί νομίζεις ότι …». Κλείνουμε το παραμύθι και ρωτάμε «η κοκκινοσκουφίτσα φορούσε κόκκινη ή κίτρινη κάπα;», «το πρώτο γουρουνάκι έχτισε ξύλινο ή αχυρένιο σπιτάκι» κτλ. Μπορείτε τέλος να παίξετε το παραμύθι. Αναμφισβήτητα, το βιβλίο είναι ένα από τα πολυτιμότερα «γλωσσικά εργαλεία».
Εδώ https://www.openbook.gr/category/literature/children/θα βρείτε ψηφιακά βιβλία που διανέμονται ελεύθερα στο διαδίκτυο
Αλλά κι εδώ
Στις χρήσιμες ιστοσελίδες θα βρείτε κι άλλα online παραμύθια.
Εδώ μπορείτε να βρείτε μια ψηφιακή δραστηριότητα που έχει στόχο την εξάσκηση στην αναγνώριση του πρώτου γράμματος των λέξεων και την αντιστοίχιση λέξεων και εικόνων.
