Διαβάσαμε το κεφάλαιο για τα τσερκένια από το μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη “Στου Χατζηφράγκου”, όπου η ιστορία διαδραματίζεται στη Σμύρνη των αρχών του 20ού αιώνα. Μείναμε παρέα με τα τσερκένια για αρκετά μαθήματα, συνδυάσαμε τη λογοτεχνία με τη γεωμετρία και τη ζωγραφική, τα συγκρίναμε με άλλους χαρταετούς, τα συνδέσαμε με το παιχνίδι, με τον νου, τη γνώση και τη μαστοριά, με την ελευθερία, την ειρήνη και μια καλύτερη ζωή σε έναν καλύτερο κόσμο. Να μερικές σκέψεις, ιδέες και δημιουργίες μας από τα μαθήματα…
Οβαννές Μοσικιάν
Τι ήταν τα τσερκένια για τα παιδιά στη Σμύρνη του Κοσμά Πολίτη…
Η λέξη «τσερκένι» σημαίνει: Χαρταετός. Τα τσερκένια τα χρησιμοποιούσαν περισσότερο τα παιδιά στη Σμύρνη. Στις αρχές του 20ού αιώνα κάθε παιδί είχε το δικό του τσερκένι και συνήθως το έφτιαχνε ο ίδιος.
Τα παιδιά αυτά λάτρευαν να πετάνε τα τσερκένια τους και γι’ αυτό υπήρχαν δύο λόγοι: Ο πρώτος ήταν ότι με τα τσερκένια πήγαιναν στον ουρανό, ένα μέρος όπου είχαν ελευθερία και το τοπίο ήταν φανταστικό. Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι στον ουρανό τα τσερκένια είχαν μια επικοινωνία με τον Θεό. Φαντάζομαι ότι στα τσερκένια έγραφαν τις ευχές που ήθελαν να πραγματοποιηθούν. Και νόμιζαν ότι τις διάβαζε ο Θεός και τους ευλογούσε. Αυτοί ήταν οι λόγοι που πετούσαν τα τσερκένια για πολύ καιρό μετά την Καθαρά Δευτέρα.
Bερόνικα Καρακίδου
Τσερκένια στη Σμύρνη του Κοσμά Πολίτη
Χαρταετοί σήμερα στις πόλεις μας
Το πέταγμα των τσερκενιών την Καθαρά Δευτέρα δεν ήταν μόνο παιχνίδι για τα παιδιά της Σμύρνης. Ήταν η ελευθερία τους, ήταν η ευκαιρία τους να βγουν πέρα από τη γειτονιά όχι μόνο για να παίξουν τις μυρουδιές και τα παρσίματα, αλλά και για να αφήσουν τη φαντασία τους να ταξιδέψει μαζί με τα τσερκένια τους. Επίσης, ήταν μια ευκαιρία να ανακαλύψουν τις ικανότητές τους με τη δημιουργία των τσερκενιών τους, τα οποία χρειάζονταν νου, γνώση και μαστοριά. Αλλά πιο πολύ ήταν η επικοινωνία με τον Θεό, κάτι ήταν πολύ σημαντικό για τα παιδιά εκείνα.
Αντίθετα, για τα παιδιά της εποχής μας η Καθαρά Δευτέρα δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια παράδοση. Δε νιώθουν τα ίδια συναισθήματα με τα παιδιά της Σμύρνης στο κείμενο του Κοσμά Πολίτη. Δε νιώθουν πια την ελευθερία από το πέταγμα του χαρταετού, αφού πλέον τα σημερινά παιδιά βγαίνουν έξω όταν θέλουν και πολύ πέρα από τη γειτονιά τους. Επίσης, πιο συχνά δε δημιουργούν τους χαρταετούς τους πια τα ίδια τα παιδιά, αλλά τους αγοράζουν έτοιμους από διάφορα μαγαζιά.
Ανδρόνικος Αποστολίδης
Τι συμβόλιζαν τα τσερκένια στη Σμύρνη του Κοσμά Πολίτη…
Τα τσερκένια συμβόλιζαν κάτι πολύ σπουδαίο: το ελεύθερο πνεύμα των παιδιών, που προεκτεινόταν μέσω των τσερκενιών. Με τα τσερκένια ταξίδευαν ψηλά στα ουράνια, ανάσαιναν πιο καθαρό αέρα, έκαναν παρέα με αγγέλους και έβρισκαν τον Θεό που τα ευλογούσε, μακριά από τη γη, μακριά από τα προβλήματα: «Κι όπως κοιτάγαμε ψηλά, γεμίζαμε ουρανό, ανασαίναμε ουρανό, φαρδαίναμε τα στέρνα μας και κάναμε παρέα με τους αγγέλους». Για τα παιδιά, δηλαδή, ήταν μια ευκαιρία να ξεχαστούν, να ξεφύγουν από τα προβλήματά τους και να πάνε ψηλά όλοι μαζί, κάθε παιδί από κάθε σοκάκι, δημιουργώντας για να ζουν μια πανέμορφη, πολύχρωμη και χαρούμενη πολιτεία .
Χιλιάδες σπάγγοι, χιλιάδες ψυχές παιδιών από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή των Βαΐων έκαναν αυτό το ταξίδι της γαλήνης και της ξεγνοιασιάς. Όλα τα παιδιά με μαστοριά και τέχνη κρατούσαν τα τσερκένια τους εκεί ψηλά και τους φαινόταν αδύνατο να ξαναπέσουν αυτά, αλλά και οι ίδιοι, πάλι κάτω στη γη μετά από το πέταγμα. Δε θα ήταν πολύ ωραίο οι ψυχές και οι σκέψεις των παιδιών να έμεναν στον ουρανό για πάντα;
Κωνσταντίνα Καραπαίου
«…να γίνομαι άνεμος για τον χαρταετό και χαρταετός για τον άνεμο, ακόμα κι αν ουρανός δεν υπάρχει…»
Οδυσσέας Ελύτης
Ο Οδυσσέας Ελύτης μέσα από αυτούς τους στίχους προσπαθεί να μεταφέρει σε όλους μας ένα μήνυμα, ότι η ζωή δεν είναι ένας εύκολος δρόμος, έχει εμπόδια. Και πρέπει να προσαρμοζόμαστε σε όλες τις καταστάσεις της ζωής, ακόμα κι όταν ξέρουμε ότι δεν υπάρχει η ελπίδα – η ελπίδα είναι ο ουρανός – να μην τα παρατήσουμε, αλλά να αγωνιστούμε χωρίς να χάσουμε την ελπίδα μας, γιατί μόνο έτσι θα τα καταφέρουμε στη ζωή.
Δυστυχώς, καμιά φορά οι άνθρωποι δε βλέπουνε τον ουρανό, γιατί έχουν σταματήσει να ονειρεύονται και να αγωνίζονται για τη ζωή τους. Όμως υπάρχει ουρανός και, ακόμα κι αν είναι σκοτεινός, εμείς πρέπει να βρούμε θάρρος και να πετάξουμε τον δικό μας χαρταετό, για να φωτίσουμε τον ουρανό. Διότι όσο υπάρχει η σπίθα της ελπίδας και ο αγώνας, υπάρχουν και όνειρα-ουρανοί και, όσο υπάρχουν όνειρα, κερδίζουμε τη ζωή.
=> Ώρα για scratch-o-τέχνημα => Εδώ όλοι οι χαρταετοί μας εν κινήσει…
=> Τους χαρταετούς που μας ανυψώνουν και μας γεμίζουν αισιοδοξία ζωγράφισαν οι μαθήτριες: Ευθυμία Βαφειάδου, Νεφέλη Γκουδίνα, Βερόνικα Καρακίδου, Μαρία Καρυπίδου, Αναστασία Κυριάκη, Γεωργία Πάντσιου, Βιολέτα Χαλινίδου!
