Διαβάσαμε το κεφάλαιο για τα τσερκένια από το μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη «Στου Χατζηφράγκου», όπου η ιστορία διαδραματίζεται στη Σμύρνη των αρχών του 20ού αιώνα. Μείναμε παρέα με τα τσερκένια για αρκετά μαθήματα, συνδυάσαμε τη λογοτεχνία με τη γεωμετρία και τη ζωγραφική, τα συγκρίναμε με άλλους χαρταετούς, τα συνδέσαμε με το παιχνίδι, με τον νου, τη γνώση και τη μαστοριά, με την ελευθερία, την ειρήνη και μια καλύτερη ζωή σε έναν καλύτερο κόσμο. Εμπνευστήκαμε από την κίνηση προς τον ουρανό και την περιγράψαμε ζωγραφικά: Πετώντας χαρταετό, μπάλα, κασκόλ και άλλα ή απλώς… πηγαίνοντας στα σύννεφα. Να μερικές σκέψεις, ιδέες και δημιουργίες μας από τα μαθήματα…
⊗ ⊗ ⊗ ⊗ ⊗
ΖΩ-ΓΡΑΦ-ΙΖΩ ΠΙΝΑΚΑ με τα ΤΣΕΡΚΕΝΙΑ: Από τα τσερκένια στα παιδιά και στο σκηνικό
Αναστασία Ντιβιάκα
Παιδιά με τσερκένια στη Σμύρνη
Σε αυτόν τον πίνακα βλέπουμε τη Σμύρνη στις αρχές του 20ού αιώνα, την Καθαρά Δευτέρα. Μπορούμε να δούμε παιδιά παντού, στους δρόμους, στα οικόπεδα ανάμεσα στα σπίτια, μερικά παιδιά είναι στην ταράτσα του σπιτιού τους. Ο ουρανός είναι γεμάτος τσερκένια και τα παιδιά που πετούν τα τσερκένια είναι πιο χαρούμενα από ποτέ, προσέξτε πώς γελούν! Αυτό το παιδί εδώ δεξιά φαίνεται να ξέρει πώς να παίζει το παιχνίδι που έπαιζαν με τα τσερκένια, τα παρσίματα, έχει μαζέψει πολλά τσερκένια γύρω του.
Τα τσερκένια είναι από διάφορες χώρες, όπως δείχνουν τα χρώματα και τα σχέδια από σημαίες. Βλέπουμε πολλά τσερκένια με τούρκικη σημαία. Όμως υπάρχουν και τσερκένια με σχέδια σαν μπακλαβουδάκια και τσερκένια με τον ουρανό και με τα άστρα. Τα τσερκένια με τα μπακλαβουδάκια είναι πολύ λίγα, φαίνεται να ήταν τα πιο δύσκολα στην κατασκευή. Δείτε, υπάρχουν και θεόρατα τσερκένια που τα πετάνε μεγάλοι.
⊗ ⊗ ⊗ ⊗ ⊗
Ανδρόνικος Αποστολίδης
Σμύρνη του Κοσμά Πολίτη, Καθαρά Δευτέρα του 1902
Εδώ, παιδιά, βλέπουμε έναν πίνακα με την πόλη της Σμύρνης, την Καθαρά Δευτέρα του 1902, καθώς όλα τα παιδιά αμολάρουν τα τσερκένια τους. Μια περίοδος ακμής και προόδου για τη Σμύρνη.
Για αρχή κοιτάξτε ως το βάθος τα πολύχρωμα σπίτια και τα μαγαζιά, γεμάτα με ανθρώπους χαρούμενους και ευτυχισμένους. Χιλιάδες πολίτες, από κάθε γωνιά της πόλης, Έλληνες, Αρμένιοι, Τούρκοι και άλλοι βγήκαν να γιορτάσουν τη μεγάλη ημέρα. Λίγο πιο αριστερά αν δείτε, είναι το λιμάνι και η καταγάλανη θάλασσα που απλώνεται ως πίσω, με πολλά κάτασπρα καράβια.
Τώρα όμως ας δούμε το κύριο θέμα του πίνακα: τα παιδιά με τα τσερκένια. Αν δείτε προσεκτικά, από κάθε δρόμο, γειτονιά, οικόπεδο και ταράτσα ανεβαίνει ένα τσερκένι που ενώνεται με τα άλλα και δημιουργεί αυτή τη χρωματιστή και πανέμορφη πολιτεία. Κοιτάξτε χρώματα και σχέδια: Κόκκινο, άσπρο, μπλου, μισοφέγγαρα, άστρα, σταυροί, λουρίδες που πάνε παράλληλα… Όπως όλα τα έθνη στη γη, έτσι και ψηλά στον ουρανό ενωμένα.
Ας σχολιάσουμε λίγο και όσα βρίσκονται στο κέντρο του πίνακα, μπροστά – μπροστά: Δείτε το χωράφι που είναι γεμάτο λάσπες και αγριόχορτα, με πολλά παιδιά μέσα να αμολάρουν τα τσερκένια τους. Προσέξτε αυτό το σημείο, δύο παιδιά παίζουν «παρσίματα», ένα γνωστό παιχνίδι εκείνης της εποχής με τα τσερκένια: Ο ένας προσπαθεί να σπάσει τον σπάγγο του άλλου· κοιτάξτε, σχεδόν τα κατάφερε!
Και τέλος, αυτός εδώ ο πιτσιρικάς με τα δυνατά μπράτσα, που ξεχωρίζει, πρέπει να είναι ο Σταυράκης του Αμανατζή, σπουδαίος τσερκενάς, σύμφωνα με τον αφηγητή του Κοσμά Πολίτη. Όπως βλέπετε, φαίνεται να αμολάρει το τσερκένι του με ευκολία ενώ, αν κρίνουμε από την έκφραση περηφάνιας στο πρόσωπό του, σχεδόν νίκησε το άλλο παιδί, που φαίνεται φοβισμένο, στις «μυρουδιές», ένα άλλο παιχνίδι: Ο σπάγγος του έχει πιάσει τον σπάγγο τον άλλου τσερκενιού και είναι έτοιμος να το τραβήξει.
⊗ ⊗ ⊗ ⊗
Δείτε πώς οι σπάγγοι των χαρταετών συνδέουν τα σπίτια και τα σοκάκια της πόλης μεταξύ τους και και με τον ουρανό – “το κάθε σοκάκι δεμένο με τον ουρανό”, λέει ο αφηγητής στο κείμενο του Κ. Πολίτη. Κι οι χαρταετοί έχουν πάει τόσο ψηλά, που ξεπέρασαν ακόμα και τον ήλιο, τόσο ψηλά που πια δε φαίνονται με ανθρώπινο μάτι, είναι κοντά στον Θεό…
⊗ ⊗ ⊗ ⊗ ⊗
=> Ώρα για βίντεο: ΖΩΓΡΑΦΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ μαθητών/τριών στα ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Υπεύθυνη διδάσκουσα: Αθηνά Σαφαλοπούλου
