Η σημασία της φωνολογικής επίγνωσης σε παιδιά νηπιαγωγείου

Ο όρος φωνολογική επίγνωση ή φωνολογική ενημερότητα, είναι η ικανότητα αναγνώρισης και χειρισμού των φωνολογικών χαρακτηριστικών της γλώσσας, όπως οι λέξεις, οι συλλαβές, οι ήχοι και οι ρίμες (Ziegler & Goswami, 2020). Αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες που αναπτύσσουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας γιατί θέτει τα θεμέλια για την επιτυχή κατάκτηση του γραμματισμού.

Η φωνολογική επίγνωση αποτελεί προγνωστικό παράγοντα της αναγνωστικής ικανότητας (Ehri, 2022). Η ικανότητα των παιδιών να χωρίζουν λέξεις σε συλλαβές, διευκολύνει την κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στα γραφήματα και τα φωνήματα. Τα παιδιά που δεν αναπτύσσουν ικανοποιητική φωνολογική επίγνωση βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο για δυσκολίες στην ανάγνωση, συμπεριλαμβανομένων διαταραχών όπως η δυσλεξία (Hulme & Snowling, 2021).

Η φωνημική επίγνωση δηλώνει τη δεξιότητα του ατόμου να κατανοεί πως ένα από τα δομικά στοιχεία της λέξης είναι τα φωνήματα και να είναι ικανό να προβαίνει σε ανάλυση και σύνθεση των στοιχείων αυτών. Η διαδικασία αυτή είναι δύσκολη για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας τα οποία δεν αντιλαμβάνονται πως η λέξη /χώρα/ σχηματίζεται από τα φωνημικά στοιχεία /χ/-/ω/-/ρ/-/α/, όμως μπορούν να συνειδητοποιήσουν τη διαφορά που υπάρχει με τη λέξη /τώρα/. Η δυσκολία αυτή έγκειται στο γεγονός πως στον προφορικό λόγο τα φωνημικά στοιχεία προφέρονται όλα μαζί και όχι σαν ξεχωριστές μονάδες (Πόρποδας, 2002).

Η συλλαβική επίγνωση είναι η δεξιότητα του ατόμου να κατανοεί πως η λέξη απαρτίζεται από συλλαβές και να μπορεί να κάνει ανάλυση και σύνθεση των συλλαβών μιας λέξης. Η συλλαβική επίγνωση είναι πιο εύκολη από τη φωνημική και κατακτιέται νωρίτερα. Αυτό εξηγείται επειδή οι συλλαβές μιας λέξεις έχουν μεγαλύτερη αντιστοιχία με τις μονάδες του προφορικού λόγου (Πόρποδας, 2002).

Η φωνολογική επίγνωση στο νηπιαγωγείο καλλιεργείται μέσω παιγνιωδών δραστηριοτήτων, που δημιουργούν θετικές στάσεις απέναντι στη μάθηση της ανάγνωσης (Schatschneider et al. 2021).

Ενδεικτικές δραστηριότητες μέσω των οποίων τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις προκλήσεις της ανάγνωσης και της γραφής είναι:

• Παιχνίδια αναγνώρισης συλλαβών: Τα παιδιά χειροκροτούν στον ρυθμό των συλλαβών μιας λέξης.
• Αντικατάσταση ήχων: Τα παιδιά μαθαίνουν να αντικαθιστούν έναν ήχο σε μια λέξη με έναν άλλο (π.χ., “γάτα” σε “πάτα”).

Η φωνολογική επίγνωση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της προσχολικής εκπαίδευσης καθώς προάγει την αναγνωστική ικανότητα αλλά και θέτει τις βάσεις για τη μελλοντική ακαδημαϊκή επιτυχία.

Βιβλιογραφία

Ehri, L. C. (2005). How Children Learn to Read Words: Theory, Findings, and Practice.

Hulme, C., & Snowling, M. J. (2021). Reading Disorders and Literacy Development. Wiley-Blackwell.

Schatschneider, C., Fletcher, J. M., & Vaughn, S. (2021). Interventions for Reading Difficulties. Guilford Press.

Ziegler, J. C., & Goswami, U. (2020). Reading Acquisition and Developmental Dyslexia. Oxford University Press.

Πόρποδας, Κ.Δ. (2002). Η Ανάγνωση. Πάτρα: Αυτοέκδοση.

Προτεινόμενες δράσεις για το Σαββατοκύριακο

3.

4.

Η σημασία το ποιοτικού χρόνου

H συναισθηματική, κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών προσχολικής ηλικίας εξαρτάται από τον ποιοτικό χρόνο που περνούν οι γονείς με τα παιδιά τους. Η προσχολική περίοδος θεωρείται κρίσιμη, καθώς τα παιδιά διαμορφώνουν τις πρώτες βάσεις για την προσωπικότητά τους και τη μελλοντική τους πορεία.

Ο ποιοτικός χρόνος που περνούν οι γονείς με τα παιδιά τους δεν είναι ανάλογος με τον αριθμό των ωρών που περνούν μαζί τους. Η έννοια του ποιοτικού χρόνου εμπεριέχει τη δημιουργία ουσιαστικών και ποιοτικών εμπειριών. Η συναισθηματική ασφάλεια του παιδιού και η εμπιστοσύνη του στις σχέσεις ενισχύεται όταν μεγαλώνει σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που του προσφέρει ποιοτικές εμπειρίες (Bronfenbrenner, 2005).

Το παιχνίδι αποτελεί τον πυρήνα του ποιοτικού χρόνου στην προσχολική ηλικία, καθώς δεν είναι μόνο μέσο ψυχαγωγίας αλλά είναι το βασικό πλαίσιο μέσα από το οποίο τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζονται, να λύνουν προβλήματα και να αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες (Vygotsky, 2004).

Οι δραστηριότητες των γονέων με τα παιδιά τους που βασίζονται στο παιχνίδι προάγουν την ενσυναίσθηση και τη συνεργασία, ενώ ενισχύουν τη συναισθηματική σύνδεση μεταξύ τους (Fletcher et al. 2008). Συμβάλλουν στην ανάπτυξη της γλώσσας και της δημιουργικότητας, ενισχύουν τη γνωστική τους ανάπτυξη και καλλιεργούν μια θετική αυτοεικόνα (Lamb, 2010).

Στην καθημερινότητα οι γονείς μπορούν να περάσουν ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους με κάποιες απλές δραστηριότητες, όπως:

1. Διάβασμα βιβλίων για την ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης και της φαντασίας (Bus et al., 2011).
2. Η μαγειρική δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να αισθανθούν ότι συνεισφέρουν στην οικογενειακή ζωή.
3. Δραστηριότητες στη φύση για μείωση του άγχους και ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης (Wells και Evans, 2003).

Η ενεργή συμμετοχή των γονέων στην καθημερινότητα των παιδιών είναι βασικό στοιχείο για τη συνολική ανάπτυξη τους. Ο ποιοτικός χρόνος είναι μια αναγκαιότητα για την καλλιέργεια ευτυχισμένων και υγιών παιδιών.

Βιβλιογραφία

Bronfenbrenner, U. (2005). Making human beings human: Bioecological perspectives on human development. Sage Publications.

Lamb, M. E. (2010). The role of the father in child development. John Wiley & Sons.

Vygotsky, L. S. (2004). Imagination and creativity in childhood. Journal of Russian & East European Psychology, 42(1), 7-97.

Fletcher, R., May, C., St George, J., et al. (2008). Fatherhood and child development: A review of theory and evidence. Journal of Family Studies, 14(1), 4-21.

Bus, A. G., Van Ijzendoorn, M. H., & Pellegrini, A. D. (2011). Joint book reading makes for success in learning to read: A meta-analysis on intergenerational transmission of literacy. Review of Educational Research, 65(1), 1-21.

Wells, N. M., & Evans, G. W. (2003). Nearby nature: A buffer of life stress among rural children. Environment and Behavior, 35(3), 311-330.

Προτεινόμενες δράσεις για το Σαββατοκύριακο

    5. Τα παιδιά μπορούν να παρακολουθήσουν ένα τραγούδι στο you tube για την Πρωτοχρονιά και να το χορέψουν . Το τραγούδι λέγεται:‘ A new year is coming‘ the Kiboomers preschool songs and nursery rhymes.

https://www.youtube.com/watch?v=yNfb0VhkIU4