Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή αλλιώς η Σαρακοστή που σημαίνει «Μεγάλες 40 Ημέρες», είναι η πιο σημαντική περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, η οποία προετοιμάζει τους Χριστιανούς για τη μεγαλύτερη εορτή του εκκλησιαστικού ημερολογίου, το Πάσχα. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Ξεκινάει από την Καθαρά Δευτέρα και λήγει μετά την Ανάσταση το Μεγάλο Σάββατο. Κατά τη διάρκεια της τρώμε νηστίσιμα φαγητά που έχει επικρατήσει να τα λέμε σαρακοστιανά.
Νηστήσιμες τροφές και το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας με αφορμή τον πίνακα του Σπύρου Βασιλείου
Το έθιμο της κυρά Σαρακοστής
Η ετυμολογία της λέξης Σαρακοστής σχετίζεται με τη διάρκεια της νηστείας από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Πάσχα (40 μέρες), κι ένας εύκολος τρόπος για να την υπολογίζουμε είναι ένα είδος ημερολογίου που έφτιαχναν οι γιαγιάδες μας. Πρόκειται για τη γνωστή μας κυρά Σαρακοστή Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής). Σαρακοστή είναι μια μεγάλη περίοδος νηστεία της Εκκλησίας μας .
Από εδώ και πέρα ακολουθεί νηστεία 49 ημερών για τους χριστιανούς.
Οι τρείς πρώτες ημέρες είναι οι πιο αυστηρές σε όλη τη νηστεία και ονομάζονται τριήμερο . Σε πολλά μέρη της Ελλάδας την παριστάνουν σαν μια καλόγρια που έχει επτά πόδια , γιατί επτά είναι και οι εβδομάδες νηστείας εως τη Μεγάλη Εβδομάδα … έχει τα χέρια σταυρωμένα , γιατί διαρκώς προσεύχεται ….δεν έχει στόμα για να μην πολυλογεί…δεν έχει αυτιά , για να μην ακούει πολλές κουβέντες ή άσχημα λόγια και στο κεφάλι έχει ένα σταυρό , αφου η περίοδος της Σαρακοστής έχει διαρκή προσευχή και νηστεία . Νυστεία όχι στο στομάχι αλλά στα λόγια …στις σκέψεις …στις πράξεις .
Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη
ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν καλόγρια, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι. Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.
Ένα ποίημα για την κυρά-Σαρακοστή
Είμαι η κυρά Σαρακοστή, ποδαράκια έχω επτά και μία μακριά ποδιά.
Στην ποδιά μου αυτή θα δεις, νόστιμα φαγητά σαρακοστιανά, ψάρι, ταραμά, λαγάνα, χαλβά, ελιές και φασολάδα.
Στο πρόσωπό μου δε θα βρεις στόμα ζωγραφισμένο.
Μην απορείς, είναι γιατί νηστεύω.
Αυτό σημαίνει ότι μέχρι το Πάσχα να’ρθεί – για 40 μέρες δηλαδή – θα τρώω νηστίσιμα φαγητά, σαρακοστιανά.
Μαντήλι κεντημένο το κεφάλι μου στολίζει κι από πάνω στέκει ορθός ένας όμορφος σταυρός.
Τα χέρια μου έχω σταυρωμένα, τα μακριά μου μαλλιά δεμένα, κάθε μέρα κάνω προσευχή και νηστεία ταπεινή.
Και πώς μπορώ να καταλάβω ο χρόνος πως κυλά και το Πάσχα πως θα’ρθεί ξανά; Μα είναι απλό, πολύ απλό.
Όταν κάθε εβδομάδα από ένα ποδαράκι μου θα αφαιρείς,
στο τέλος την Μεγάλη Εβδομάδα θα βρεις, το Πάσχα,
τα κόκκινα τ’αβγά, τις λαμπάδες τα τσουρέκια τα πασχαλινά και τα τραπέζια τα γιορτινά.
ΤΡΑΓΟΥΔΑΚΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΑ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
ένα παραμύθι για την Σαρακοστή
Η ΚΥΡΑ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ…ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΟΝΙΑ
