Ένα από τα πιο διαχρονικά παιχνίδια που καταπιάνονται τα παιδιά (και οι μεγάλοι) είναι τα πάζλ. Αναμφισβήτητα είναι ένα από τα πιο δελεαστικά παιχνίδια. Ώρες ατέλειωτες στο πάτωμα προσπαθώντας να ταιριάξεις τα κομμάτια μιας μπερδεμένης εικόνας. Ανεξαρτήτου ηλικίας και φύλλου, όλοι κάποια στιγμή της ζωής μας έχουμε καταπιαστεί με την συναρμολόγηση κάποιου πάζλ ή το έχουμε παραλάβει ως δώρο συνοδευόμενο με την φράση «Είναι καλό για το μυαλό». Βεβαίως και είναι αλλά εκτός των άλλων η αξία τους αντικατοπτρίζεται στην γνωστική και ψυχική ανάπτυξη των παιδιών. Για να δούμε πως συμβαίνει αυτό:
Οπτικοκινητικός συντονισμός (συντονισμός χεριού- ματιού)
Όταν ένα παιδί περιστρέφει, αφαιρεί, τοποθετεί κ.α. κομμάτια του πάζλ, μαθαίνει τη σύνδεση που υπάρχει μεταξύ των χεριών και των ματιών του. Τα μάτια βλέπουν το πάζλ, ενώ ο εγκέφαλος μετέπειτα προγραμματίζει πως θα πρέπει να είναι το πάζλ και ποια κομμάτια χρειάζεται να εντοπίζει ώστε να τα τοποθετήσει στην κατάλληλη θέση. Στη συνέχεια, ο εγκέφαλος, τα μάτια και τα χέρια συνεργάζονται ώστε να βρεθεί το κομμάτι, να επεξεργαστεί αναλόγως και να τοποθετηθεί στο πάζλ με ακρίβεια.
Λεπτή κινητικότητα
Παρομοίως, με τον τρόπο που επιτυγχάνεται ο συντονισμός ματιού- χεριού, τα πάζλ παρέχουν την ευκαιρία στα παιδιά να αναπτύξουν την λεπτή κινητικότητα, η οποία απαιτεί μικρές και εξειδικευμένες κινήσεις χεριών. Η λειτουργία αυτή σχετίζεται με το πόσο ικανό είναι το παιδί να χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του και να χειρίζεται με επιδεξιότητα και ακρίβεια τα διάφορα αντικείμενα. Τα πάζλ παρέχουν στα παιδιά την δυνατότητα να εξασκήσουν την δεξιότητα αυτή, η οποία είναι αναγκαία για δραστηριότητες όπως η γραφή, η σίτιση, το κούμπωμα ρούχων κ.α. .
Αδρή κινητικότητα
Η αδρή κινητικότητα αποτελεί την βάση για την οργάνωση και εκτέλεση πιο εκλεπτυσμένων κινήσεων (λεπτή κινητικότητα). Αδρή κίνηση είναι ικανότητα του παιδιού να εκτελεί δραστηριότητες που απαιτούν την ενεργοποίηση μεγάλων μυών ή μυϊκών ομάδων – ισορροπία, περπάτημα, πηδηματάκια κ.α. . Τα πάζλ ενισχύουν την ανάπτυξη αυτής της ικανότητας με το να στοιβάζει το παιδί τουβλάκια και άλλα ελαφριά- εύκολα στον χειρισμό αντικείμενα.
Επίλυση προβλημάτων
Η δεξιότητα να μπορεί το παιδί να επιλύει, αποτελεσματικά, προβλήματα είναι ένα πολύτιμο και σημαντικό εγχείρημα. Καθώς ένα παιδί εξετάζει εάν τα διάφορα κομμάτια του πάζλ ταιριάζουν ή όχι και πού πρέπει να τοποθετηθούν, αντίστοιχα αυτή η ικανότητα εξελίσσεται και σε πραγματικές καταστάσεις της καθημερινότητας. Ένα πάζλ δεν μπορεί να ολοκληρωθεί με λάθος κομμάτια. Έτσι το παιδί αντιλαμβάνεται ότι είτε ταιριάζει είτε όχι. Αυτό αποτελεί ηθικό δίδαγμα για τους ίδιους, καθώς μαθαίνουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούν την σκέψη τους για να επιλύουν προβλήματα.
Αναγνώριση σχήματος
Για τα παιδιά- ακόμη και για τα μωρά- το να μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να ταιριάζουν τα σχήματα είναι μια σημαντική πτυχή της ανάπτυξης τους. Τα πάζλ μπορούν να συμβάλλουν σε αυτό, δεδομένου ότι τα κομμάτια πρέπει να γίνουν αντιληπτά από το παιδί πριν να συναρμολογηθούν!
Μνήμη
Διάφορα είδη πάζλ μπορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της μνήμης των παιδιών. Για παράδειγμα, ένα παιδί καθώς περιεργάζεται ένα πάζλ πρέπει να θυμάται το μέγεθος, το χρώμα και το σχήμα πολλών κομματιών για το βγάλει εις πέρας. Εάν ένα κομμάτι δεν ταιριάζει, το τοποθετεί στην άκρη, όμως θα πρέπει να το θυμάται όταν θα το χρειαστεί ξανά.
Βάζει μικρούς στόχους
Καθώς το παιδί ασχολείται με ένα πάζλ, θα ανακαλύπτει στρατηγικές για να το ολοκληρώνει πιο γρήγορα και αποτελεσματικά. Μπορεί αρχικά να βάλει όλα τα ακριανά κομμάτια, ή να ταξινομήσει τα διάφορα μέρη ανά χρώμα ή σχήμα ώστε να διευκολυνθεί. Όλη αυτή η διαδικασία θα βοηθήσει το παιδί να χρησιμοποιεί μικρούς στόχους ως μέσον να φτάνει σε μεγαλύτερους.
Αμέτρητοι συνδυασμοί
Και όμως ένα πάζλ μπορεί να έχει αμέτρητους συνδυασμού. Όσο παράξενο και αν ακούγεται αυτό, στο εμπόριο υπάρχουν πάζλ που δίνουν την δυνατότητα στο παιδί να δημιουργήσει αμέτρητους συνδυασμούς με τα κομμάτια του. Ένα τέτοιο παιχνίδι ενδείκνυται για μεγαλύτερα παιδιά (5+) και είναι εξίσου διασκεδαστικό για τους μεγάλους. Μπορεί να λειτουργήσει και ως επιτραπέζιο προάγοντας την ομαδικότητα και βοηθώντας το παιδί να έρθει αντιμέτωπο τόσο με την ήττα όσο και με την νίκη. Παράδειγμα τέτοιου πάζλ είναι «Ράγες, ρόδες & Προπέλες- Ravensburger».
«Η παιδική ηλικία είναι η πιο όμορφη εποχή της ζωής»
Χριστίνα Φραγκοπούλου
Λογοθεραπεύτρια
Μέλος του Συλλόγου Επιστημόνων Λογοπαθολόγων – Λογοθεραπευτών Ελλάδος
