To κτήριο του 6ου Ειδικού Δημοτικού στο πέρασμα των χρόνων
Στις αρχές του 2012, το 6ο ειδικό Δημοτικό Αθηνών μεταφέρθηκε από τον ενοικιαζόμενο χώρο στον οποίο στεγαζόταν, στο πρώην βουστάσιο, ένα διατηρητέο, αναπαλαιωμένο κτήριο με ενδιαφέρον παρελθόν, όπως δημοσιεύθηκε και με άρθρο εδώ.
Τα βουστάσια των Σεπολίων στο πέρασμα του χρόνου
«Ξεφυλλίζοντας» πάλι παλιές εφημερίδες, βρήκα μερικές δημοσιεύσεις σε διαφορετικές χρονικές στιγμές που αφορούν στα περίφημα βουστάσια των Σεπολίων.Η πρώτη δημοσιευμένη στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» στις 28 Αυγούστου του 1908.
«Συνέστη ευρωπαικώτατον Βουστάσιον εν Σεπολίοις της Κολοκυνθούς, του γνωστοτάτου κτηματίου εν Αθήναις Σπυρίδωνος Τζιώτου όπερ θέλει πωλεί από 1ης Σεπτεμβρίου αγνότατον γάλα εκ των αγελάδων του προς 60 λεπτά κατ’ οκάν. Παρέχει δε το δικαίωμα προς τους αγοραστάς να εξελέγχωσι και δοκιμάζωσιν αυτό εις το Χημείον δι’ εξόδων του αφού σφραγισθεί ενώπιον του διανομέως. Οι επιθυμούντες να δηλώσωσι παρακαλούνται να απευθύνονται παρά τω καφενείω η Θέμις, έναντι Δημοτικού Θεάτρου και παρά τω φαρμακείω Α.μαραγκού οδός Αθηνάς».
Αυτά γράφονται το 1908, όταν ακόμα η περιοχή των Σεπολίων ήταν άκτιστη, γεμάτη περιβόλια και αγρούς. Τότε η κατασκευή του βουστασίου στα Σεπόλια, θεωρούνταν ένα πολύ θετικό γεγονός, εφ΄ οσον μάλιστα επρόκειτο για ένα «ευρωπαϊκώτατον» βουστάσιο.
Μερικές δεκαετίες αργότερα όμως, το 1965 στις 31 Αυγούστου, διαβάζουμε ένα άρθρο του Γ.Μιχαλόπουλου στην «Ελευθερία», που μας δίνει τις χρονικές εξελίξεις στο θέμα των βουστασίων στην Αττική, συνολικότερα.
Σύμφωνα με αυτό, το 1965 ήταν η χρονιά ορόσημο, γιατί τότε άρχισε να υλοποιείται η επιτευχθείσα από το 1962 συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και των αγελαδοτρόφων της Αττικής, για την μεταφορά των βουστασίων τους εκτός αυτής. Το 1965 ή Αγροτική Τράπεζα άρχισε να δέχεται αιτήσεις και να εκταμιεύει τα πρώτα χρηματικά ποσά για την επιδότηση της μεταφοράς των βουστασίων.
Σύμφωνα όμως με άλλες ειδήσεις από την εφημερίδα «Ελευθερία», μαθαίνουμε ότι 2000 βουστάσια όπου εκτρέφονται 10.000 αγελάδες της περιοχής πρωτευούσης αποφασίστηκε να μεταφερθούν στην Κωπαϊδα (29-3-1962). Επίσης στις 19/12/1964, ότι ξεκινούν άμεσα χαμηλότοκα δάνεια από ΑΤΕ για μεταφορά βουστασίων και ακόμα στις 4/3/1964, ότι δόθηκε ολιγόμηνη παράταση της μεταφοράς βουστασίων από τον υφυπουργό υγιεινής.
Εισαγωγικά στο δημοσίευμα του Μιχαλόπουλου στην Ακρόπολη γράφονται τα παρακάτω:
Από το ίδιο μακροσκελές άρθρο, παίρνουμε τις εξής πληροφορίες:
1. Στην Αττική το 1965 υπάρχουν 600 βουστάσια με 10.000 αγελάδες, ενώ στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες τα 600 βουστάσια «φιλοξενούν» 40 με 50 χιλιάδες αγελάδες.
2. Το 1963 υπήρχαν 800 βουστάσια με 15.000 αγελάδες. Δηλαδή μέσα σε δύο χρόνια έκλεισαν 200 βουστάσια στην Αττική και ο πληθυσμός των αγελάδων μειώθηκε κατά το ένα τρίτο.
3. Το ζήτημα της μεταφοράς των βουστασίων μπήκε στην ημερήσια διάταξη το 1957, αλλά όλες οι συζητήσεις μεταξύ των κυβερνήσεων και των αγελαδοτρόφων μέχρι το 1962, δεν είχαν θετική κατάληξη.
4. Τα πρώτα βουστάσια «με σχέδια και πρόγραμμα» γίνονται στην περιοχή της Αττικής το 1928. Φυσικά, χωρίς σχέδια και πρόγραμμα υπήρχαν βουστάσια αρκετά χρόνια πριν. Το βουστάσιο του Τζιώτη π.χ. στα Σεπόλια, όπως είδαμε παραπάνω, λειτουργούσε από το 1908.
Την εποχή που γράφεται αυτό το άρθρο, τα βουστάσια από τα αμιγή Σεπόλια είχαν ήδη διωχθεί από την επέκταση των κατοικιών. Τελευταίο φαίνεται να έφυγε, μετά από αγώνα των κατοίκων της περιοχής, το βουστάσιο του Λιούμη που βρίσκονταν στην περιοχή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, ανάμεσα στα Σεπόλια και στο Περιστέρι.
Όμως, το 1962 υπήρχαν 14 βουστάσια στην περιοχή των Σεπολίων και του Περιστερίου, όπως γράφεται στην σχετική καταγγελία του ενοριακού συλλόγου Σεπολίων – Περιστερίου «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος»
Για το βουστάσιο του Λιούμη, διαβάσαμε πολλές καταγγελίες κατοίκων το 1962-63 που το αφορούσαν, όπως η παρακάτω:
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί το δημοσίευμα της εφημερίδας «Ελευθερία» στις 11/6/1963 σχετικά με την δίκη του Παντελή Λιούμη που θα γίνονταν την επομένη ημέρα, μετά από μήνυση των κατοίκων της περιοχής του βουστασίου του. Την καταγγελλία την έκαναν 37 κάτοικοι και ο ενοριακός σύλλογος «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος», ο οποίος φαίνεται να πρωτοστατούσε στις κινήσεις των κατοίκων για την απομάκρυνση του βουστασίου. Από το δημοσίευμα μαθαίνουμε ότι το βουστάσιο, έκτασης 30 έως 38 στρεμμάτων σύμφωνα με διαφορετικές εκτιμήσεις των αντιδίκων, κατά τον ιδιοκτήτη του λειτουργούσε από το 1910, αλλά κατά τους καταγγέλλοντες μόλις από το 1952. Σύμφωνα μάλιστα με αυτούς μέχρι το 1950 ο χώρος του βουστασίου ανήκε στον ανθοκόμο Αγαλιώτη και στον γεωπόνο Αθανασάκη, ενώ χρησίμευε ως ανθοκομείο.
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι το αποτέλεσμα της δίκης ήταν να καταδικαστεί ο Π. Λιούμης σε 25 ημέρες φυλάκιση γιατί το βουστάσιο ήταν ακάθαρτο. Να σημειώσουμε ότι αυτή ήταν η όγδοη καταδίκη του συγκεκριμένου βουστασιάρχη μέσα σε δύο χρόνια!
Γνωρίζουμε ήδη από άλλες πηγές, ότι το δημοτικό βουστάσιο (που σώζεται σαν κτίριο έως σήμερα και φιλοξενεί το 6ο ειδικό σχολείο του Δήμου Αθηναίων) εγκαινιάστηκε στις 6/8/1927 και διέκοψε την λειτουργία του 1941, οπότε και μετά τις κατάλληλες μετασκευές άρχισε να φιλοξενεί παιδιά του δημοτικού βρεφοκομείου.
Αστικό σημάδι #3: Χατζηαποστόλου και Τριανταφυλλοπούλου, Κολοκυνθού
Η Αθήνα είναι μια πόλη που μετρά τη ζωή της σε χιλιετίες και όχι σε χρόνια -η καταγεγραμμένη ιστορία της εκτείνεται περίπου 3.400 χρόνια. Σε αυτά τα χρόνια και στην πορεία της εξέλιξής της από προ-μυκηναϊκό οικισμό, σε πανίσχυρη πόλη-κράτος, μετά σε χωριό και έπειτα σε πρωτεύουσα, έχουν συντελεστεί “κοσμογονικές” μεταβολές. Διάσπαρτα μέσα στο σημερινό αστικό ιστό υπάρχουν ακόμα σημάδια, τα οποία -αν κοιτάξεις καλά- σου φανερώνουν αυτές τις μεταβολές. Τα «Αστικά Σημάδια» είναι αυτό ακριβώς, μια απόπειρα της Ομάδας Άστυ για την καταγραφή τέτοιων ιδιαίτερων ή φορτισμένων, πολιτιστικά ή συναισθηματικά, σημείων μέσα στη σύγχρονη πόλη. Ένα κτήριο, μια ταμπέλα, ένα μικρό πάρκο, μια χάραξη δρόμου ή ένα graffiti μπορεί να αποτελούν ίχνη όλων αυτών των μικρών πραγμάτων που συνθέτουν την μυθολογία της Αθήνας.
Αυτή την εβδομάδα μεταφερόμαστε στη συνοικία της Κολοκυνθούς. Εκεί, στη διασταύρωση των οδών Χατζηαποστόλου και Τριανταφυλλοπούλου, πολύ κοντά στις εγκαταστάσεις του Μετρό, βλέπουμε ανάμεσα σε πανύψηλες σύγχρονες πολυκατοικίες ένα μεσοπολεμικό κτήριο, που έχει μια μακρά ιστορία. Από Δημοτικό Βουστάσιο, μετατράπηκε σε Δημοτικό Βρεφοκομείο, μετέπειτα λειτούργησαν δομές για ΑΜΕΑ και στη συνέχεια στέγασε σχολείο.
Μας εξηγεί ο Γιώργος Θάνος από την Ομάδα Άστυ: “Ο αθηναϊκός Μεσοπόλεμος μπορεί να έχει ταυτιστεί στην συλλογική συνείδηση με την ρομαντική ατμόσφαιρα που συναντά κανείς σε παλιές φωτογραφίες της οδού Πανεπιστημίου, ωστόσο κατά την ίδια ακριβώς χρονική περίοδο οι ακραίες συνοικίες της πόλης παραμένουν «χωριά» με χωματόδρομους και μποστάνια, ενώ η συνολική κατάσταση της χώρας γεννά πολλαπλά κοινωνικά προβλήματα. Το Δημοτικό Βρεφοκομείο της οδού Πειραιώς διαθέτει ειδικές «βρεφοδόχους» για τα έκθετα βρέφη, ενώ ο συνωστισμός ορφανών και άπορων παιδιών δημιουργεί στο ίδρυμα επισιτιστικά προβλήματα.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Πάτσης, ο οποίος κατά την διάρκεια της θητείας του θα παρουσιάσει πλήθος έργων στις δυτικές γειτονιές της πόλης, μεριμνά για την αγορά ενός οικοπέδου στην απομονωμένη και εξοχική συνοικία της Κολοκυνθούς, με σκοπό την ανέγερση ενός Δημοτικού Βουστασίου. Ο σκοπός του Βουστασίου δεν είναι άλλος από την άμεση και εύκολη προμήθεια φρέσκου γάλακτος για τις ανάγκες του Δημοτικού Βρεφοκομείου.
Το Δημοτικό Βουστάσιο τελικά εγκαινιάζεται στις 6/8/1927, παρουσία πλήθους κόσμου και δημοσιογράφων που θαυμάζουν «το ευρύχωρον και ευάερον κτήριον, τας λαμπράς αγελάδας, την κανονικοτάτην λειτουργίαν του και τον κοινωφελέστατον σκοπόν του». Παρ όλα αυτά, η περίοδος που το κτήριο λειτουργεί ως βουστάσιο δεν κρατάει ούτε 15 χρόνια. Το 1941, η εσωτερική διαρρύθμιση του κτηρίου μετατρέπεται κατάλληλα ώστε να μπορέσει να φιλοξενήσει παιδιά του Δημοτικού Βρεφοκομείου, ενώ κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 θα στεγαστούν στο πρώην βουστάσιο μερικές από τις πρώτες δομές για ΑΜΕΑ που λειτούργησαν στην Αθήνα, μέχρι την κατοπινή μακροχρόνια εγκατάλειψή του.
Σήμερα, το ανακαινισμένο Δημοτικό Βουστάσιο έχει μετατραπεί στο έκτο ειδικό σχολείο του Δήμου Αθηναίων και έχει ενταχτεί ξανά στην καθημερινότητα της γειτονιάς, λειτουργώντας παράλληλα ως τοπόσημο με διαφορετικές αναγνώσεις, υπενθυμίζοντας την δύσκολη καθημερινότητα των Αθηναίων του Μεσοπολέμου αλλά και δρώντας ως ανάμνηση του χαρακτήρα της Κολοκυνθούς, της τελευταίας ίσως αθηναϊκής συνοικίας όπου μπορεί κανείς να συναντήσει ακόμα αλάνες”.
Η Αθήνα είναι μια πόλη που μετρά τη ζωή της σε χιλιετίες και όχι σε χρόνια -η καταγεγραμμένη ιστορία της εκτείνεται περίπου 3.400 χρόνια. Σε αυτά τα χρόνια και στην πορεία της εξέλιξής της από προ-μυκηναϊκό οικισμό, σε πανίσχυρη πόλη-κράτος, μετά σε χωριό και έπειτα σε πρωτεύουσα, έχουν συντελεστεί “κοσμογονικές” μεταβολές. Διάσπαρτα μέσα στο σημερινό αστικό ιστό υπάρχουν ακόμα σημάδια, τα οποία -αν κοιτάξεις καλά- σου φανερώνουν αυτές τις μεταβολές. Τα «Αστικά Σημάδια» είναι αυτό ακριβώς, μια απόπειρα της Ομάδας Άστυ για την καταγραφή τέτοιων ιδιαίτερων ή φορτισμένων, πολιτιστικά ή συναισθηματικά, σημείων μέσα στη σύγχρονη πόλη. Ένα κτήριο, μια ταμπέλα, ένα μικρό πάρκο, μια χάραξη δρόμου ή ένα graffiti μπορεί να αποτελούν ίχνη όλων αυτών των μικρών πραγμάτων που συνθέτουν την μυθολογία της Αθήνας.
Αυτή την εβδομάδα μεταφερόμαστε στη συνοικία της Κολοκυνθούς. Εκεί, στη διασταύρωση των οδών Χατζηαποστόλου και Τριανταφυλλοπούλου, πολύ κοντά στις εγκαταστάσεις του Μετρό, βλέπουμε ανάμεσα σε πανύψηλες σύγχρονες πολυκατοικίες ένα μεσοπολεμικό κτήριο, που έχει μια μακρά ιστορία. Από Δημοτικό Βουστάσιο, μετατράπηκε σε Δημοτικό Βρεφοκομείο, μετέπειτα λειτούργησαν δομές για ΑΜΕΑ και στη συνέχεια στέγασε σχολείο.
Μας εξηγεί ο Γιώργος Θάνος από την Ομάδα Άστυ: “Ο αθηναϊκός Μεσοπόλεμος μπορεί να έχει ταυτιστεί στην συλλογική συνείδηση με την ρομαντική ατμόσφαιρα που συναντά κανείς σε παλιές φωτογραφίες της οδού Πανεπιστημίου, ωστόσο κατά την ίδια ακριβώς χρονική περίοδο οι ακραίες συνοικίες της πόλης παραμένουν «χωριά» με χωματόδρομους και μποστάνια, ενώ η συνολική κατάσταση της χώρας γεννά πολλαπλά κοινωνικά προβλήματα. Το Δημοτικό Βρεφοκομείο της οδού Πειραιώς διαθέτει ειδικές «βρεφοδόχους» για τα έκθετα βρέφη, ενώ ο συνωστισμός ορφανών και άπορων παιδιών δημιουργεί στο ίδρυμα επισιτιστικά προβλήματα.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Πάτσης, ο οποίος κατά την διάρκεια της θητείας του θα παρουσιάσει πλήθος έργων στις δυτικές γειτονιές της πόλης, μεριμνά για την αγορά ενός οικοπέδου στην απομονωμένη και εξοχική συνοικία της Κολοκυνθούς, με σκοπό την ανέγερση ενός Δημοτικού Βουστασίου. Ο σκοπός του Βουστασίου δεν είναι άλλος από την άμεση και εύκολη προμήθεια φρέσκου γάλακτος για τις ανάγκες του Δημοτικού Βρεφοκομείου.
Το Δημοτικό Βουστάσιο τελικά εγκαινιάζεται στις 6/8/1927, παρουσία πλήθους κόσμου και δημοσιογράφων που θαυμάζουν «το ευρύχωρον και ευάερον κτήριον, τας λαμπράς αγελάδας, την κανονικοτάτην λειτουργίαν του και τον κοινωφελέστατον σκοπόν του». Παρ όλα αυτά, η περίοδος που το κτήριο λειτουργεί ως βουστάσιο δεν κρατάει ούτε 15 χρόνια. Το 1941, η εσωτερική διαρρύθμιση του κτηρίου μετατρέπεται κατάλληλα ώστε να μπορέσει να φιλοξενήσει παιδιά του Δημοτικού Βρεφοκομείου, ενώ κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 θα στεγαστούν στο πρώην βουστάσιο μερικές από τις πρώτες δομές για ΑΜΕΑ που λειτούργησαν στην Αθήνα, μέχρι την κατοπινή μακροχρόνια εγκατάλειψή του.
Σήμερα, το ανακαινισμένο Δημοτικό Βουστάσιο έχει μετατραπεί στο έκτο ειδικό σχολείο του Δήμου Αθηναίων και έχει ενταχτεί ξανά στην καθημερινότητα της γειτονιάς, λειτουργώντας παράλληλα ως τοπόσημο με διαφορετικές αναγνώσεις, υπενθυμίζοντας την δύσκολη καθημερινότητα των Αθηναίων του Μεσοπολέμου αλλά και δρώντας ως ανάμνηση του χαρακτήρα της Κολοκυνθούς, της τελευταίας ίσως αθηναϊκής συνοικίας όπου μπορεί κανείς να συναντήσει ακόμα αλάνες”. Πηγή: www.lifo.gr
