Αγαπητοί γονείς ,

Σε μια περίοδο  που έχουν ξεκινήσει οι  εγγραφές για την Α΄Δημοτικού, θεωρούμε χρήσιμο να μιλήσουμε για την σχολική ετοιμότητα και να λύσουμε απορίες που ίσως έχετε .

«Τα παιδιά πρέπει να ξεκινήσουν το σχολείο υγιή, ευτυχισμένα, επικοινωνιακά, κοινωνικά, περίεργα, ενεργά και έτοιμα εξοπλισμένα για την επόμενη φάση της ζωής και της μάθησης». Η περίοδος από τη γέννηση έως τα έξι έτη σε ένα παιδί παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του, όσο και για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του. Μέσα από το οικογενειακό του περιβάλλον και αυτό του παιδικού  του νηπιαγωγείου, το παιδί μαθαίνει και αναπτύσσεται με την εξερεύνηση γύρω του, το παιχνίδι, την αλληλεπίδραση του με άλλα παιδιά και ενηλίκους.

Και έρχεται επιτέλους η στιγμή που το παιδί πρέπει να προχωρήσει στην Α᾽ Δημοτικού. Ένας καινούριος κόσμος ξεκινάει, με νέες απαιτήσεις προς εκείνο. Μια καινούρια αρχή τόσο καθοριστική για τη γενικότερη ακαδημαϊκή του εξέλιξη. Είναι όμως έτοιμο για αυτό το τόσο σημαντικό βήμα; Διαθέτει αυτό που επιστημονικά ονομάζεται σχολική ετοιμότητα;

Τι ονομάζουμε σχολική ετοιμότητα;

Με τον όρο σχολική ετοιμότητα εννοούμε την ωριμότητα του κάθε παιδιού σε διάφορα επίπεδα ανάπτυξης όπως συναισθηματικό, κοινωνικό, γνωστικό, γλωσσικό και κινητικό. Για να είναι ένα παιδί έτοιμο να μεταβεί στο Δημοτικό δεν θα πρέπει το μόνο κριτήριο να είναι το ηλικιακό, καθώς το κάθε παιδί έχει διαφορετικό ρυθμό μάθησης. Θα πρέπει λοιπόν να έχει κατακτήσει βασικές γνώσεις και δεξιότητες από όλους τους προαναφερθέντες τομείς για να μπορέσει να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις του Δημοτικού που θα αυξάνονται μέρα με τη μέρα.

Ποια είναι η βάση για την ανάπτυξη της σχολικής ετοιμότητας;

Ενώ πολλοί άνθρωποι σκέφτονται τις ακαδημαϊκές (π.χ. να γράφουν το όνομά τους, να μετρήσουν μέχρι το 10, να γνωρίζουν τα χρώματα) ως τις σημαντικές δεξιότητες σχολικής ετοιμότητας, η σχολική ετοιμότητα στην πραγματικότητα «αγκαλιάζει» ένα πολύ ευρύτερο φάσμα δεξιοτήτων. Πάμε να τις δούμε!

Αυτορρύθμιση: Η ικανότητα απόκτησης, διατήρησης και αλλαγής συναισθημάτων, συμπεριφοράς, προσοχής και δραστηριότητας που είναι κατάλληλα για μια εργασία ή μια κατάσταση.

Αισθητηριακή επεξεργασία: Ακριβής επεξεργασία της αισθητηριακής διέγερσης στο περιβάλλον καθώς και στο σώμα κάποιου που επηρεάζει την προσοχή και τη μάθηση, δηλαδή τον τρόπο που κάθεται το παιδί, που κρατά ένα μολύβι και που ακούει τον δάσκαλο.

Σωματική ετοιμότητα: Aνάπτυξη αδρής & λεπτής κινητικότητας, παγίωση πλευρίωσης, συντονισμός ματιού-χεριού, αυτοεξυπηρέτηση, πραξιακός μηχανισμός, προσανατολισμός, συγκέντρωση-οργάνωση.

Γλώσσα υποδοχής (κατανόηση): Κατανόηση της προφορικής γλώσσας (π.χ. οδηγίες του δασκάλου).

Εκφραστική γλώσσα (χρησιμοποιώντας τη γλώσσα): Παραγωγή ομιλίας ή γλώσσας που μπορεί να γίνεται κατανοητή από τους άλλους (π.χ. συνομιλία με φίλους).

Άρθρωση: Η ικανότητα να προφέρει καθαρά μεμονωμένους ήχους σε λέξεις.

Εκτελεστική λειτουργία: Υψηλότερες δεξιότητες συλλογισμού και σκέψης (π.χ. Τι πρέπει να ετοιμάσω για να πάω στο σχολείο;).

Νοητική ετοιμότητα: Νοητικό δυναμικό, οπτική & ακουστική αντίληψη, λογική/σύνθετη/επαγωγική σκέψη, μνήμη, γνώση λογικομαθηματικών εννοιών, ικανότητα σειροθέτησης.

Συναισθηματική ανάπτυξη/ρύθμιση: Η ικανότητα αντίληψης του συναισθήματος, ενσωμάτωσης του συναισθήματος για τη διευκόλυνση της σκέψης, την κατανόηση των συναισθημάτων και τη ρύθμιση των συναισθημάτων (για τις απαντήσεις του ίδιου του παιδιού στις προκλήσεις).

Κοινωνικές δεξιότητες: Καθορίζονται από την ικανότητα αμοιβαίας αλληλεπίδρασης με άλλους (είτε λεκτικά είτε μη), να συμβιβάζεσαι με άλλους και να μπορεί να αναγνωρίζει και να ακολουθεί κοινωνικούς κανόνες.

Σχεδιασμός και αλληλουχία: Η διαδοχική απόδοση πολλών βημάτων εργασίας/δραστηριότητας για την επίτευξη ενός σαφώς καθορισμένου αποτελέσματος (π.χ. μια εργασία αποκοπής και επικόλλησης ή ένα απλό φύλλο εργασίας μαθηματικών).

Κάποια παιδιά παρότι βρίσκονται στην ηλικία των 6 ετών  και τυπικά δικαιούνται να φοιτήσουν στην Α΄ Δημοτικού, δεν είναι ακόμη «ώριμα» ώστε να ανταπεξέλθουν με επάρκεια στο νέο απαιτητικό τους ρόλο. Παρακάτω αναφέρονται τα βασικά κριτήρια σχολικής ετοιμότητας που συνδέονται άμεσα με την ομαλή προσαρμογή του παιδιού στην Α΄ Δημοτικού:

Έχετε μόνο μία ευκαιρία να κάνετε μια εύκολη και επιτυχημένη είσοδο στο σχολείο. Ρίξτε ό,τι έχετε, για να δημιουργήσετε μια θετική στάση «σχολείου αγάπης». Εάν έχετε αμφιβολίες, ενεργήστε νωρίς για να διατηρήσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού!

Προσδιορίσετε τους συγκεκριμένους τομείς κατανομής δεξιοτήτων, έτσι ώστε να μπορούν να στοχεύσουν συγκεκριμένα, ιδανικά πριν από την είσοδο στο σχολείο για να άρουν τυχόν εμπόδια για μια εύκολη και επιτυχημένη είσοδο στο σχολείο.

Ανακαλύψτε διασκεδαστικούς, καινοτόμους τρόπους για να βοηθήσετε το παιδί να κατανοήσει τους τομείς δεξιοτήτων που απαιτούνται για τη σχολική επιτυχία.

Η κοινωνική απομόνωση μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο το παιδί, αλλά και τους γονείς, εάν το παιδί δεν κάνει νέους φίλους στο σχολείο. Έτσι, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων είναι πρωταρχικής σημασίας, καθώς τουλάχιστον οι περισσότεροι γονείς θέλουν το παιδί τους να είναι ευτυχισμένο, κάτι που επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις κοινωνικές σχέσεις στο σχολείο.

Δείγμα δεξιοτήτων που θα πρέπει να έχει κατακτήσει το παιδί πριν προχωρήσει στο Δημοτικό είναι οι παρακάτω:

Ακολουθεί σύνθετες οδηγίες;

Κατανοεί ιστορίες και  συνομιλίες;

Κατανοεί ανέκδοτα και λογοπαίγνια;

Μπορεί να περιγράφει αντικείμενα;

Μπορεί να μάθει απέξω και να απαγγείλει ποιήματα και τραγούδια γνωστά;

Πλάθει ιστορίες και τις διηγείται;

Παρακολουθεί και κατανοεί ιστορίες (κατάλληλες για την ηλικία του)

Εκφράζει την περιέργεια του;

Απαντάει σε ερωτήσεις με αναλυτικό τρόπο;

Χρησιμοποιεί περιγραφική γλώσσα

Αφηγείται ιστορίες ή / και καθημερινές εμπειρίες

Μπορεί να συζητάει και να ξεκινάει το ίδιο μια συζήτηση;

Απαντάει σε ερωτήσεις που εισάγονται με τι, πως, που, πότε, γιατί.

Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες και χρόνους σωστά;

Κατανοεί τα αντίθετα και μπορεί να κάνει συγκρίσεις;

Η ομιλία του είναι πλήρως κατανοητή;

Μιλά για πράγματα που πρόκειται να συμβούν, καθώς και πράγματα που έχουν ήδη συμβεί

Έχει βλεμματική επαφή;

Χρησιμοποιεί εκφράσεις προσώπου (σε κάποιο βαθμό) ;

Προσαρμόζεται σε μη οικείο περιβάλλον;

Έχει περιέργεια για τα πράγματα γύρω του;

Ακολουθεί κανόνες;

Χρησιμοποιεί το ψαλίδι;

Παίζει με συμμαθητές του;

Κατανοεί χωροχρονικές έννοιες (πάνω, κάτω, μέσα, έξω κ.λ.π);

Πιάνει σωστά το μολύβι;

Έχει κατακτήσει ώριμη λεπτή κίνηση και γραφοκινητικότητα;

Συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες;

Έχει ικανοποιητική ικανότητα συγκέντρωσης προσοχής;

Έχει ικανότητα να ερμηνεύει τα συναισθήματα των άλλων και να διαχειρίζεται διαπροσωπικές σχέσεις και αλληλεπιδράσεις;

Αναγνωρίζει την θέση αντικειμένων και του σώματός του καθώς και τοποθετεί αντικείμενα στο χώρο του σύμφωνα με τις έννοιες;

Έχει πλήρη ανεξαρτησία σε πλύσιμο ,ντύσιμο, φαγητό, τουαλέτα;

Γνωρίζει σχήματα – χρώματα;

Μπορεί να βρει λέξεις που αρχίζουν από έναν φώνημα; (π.χ.: βρες λέξεις που αρχίζουν από /β/, όπως λέμε βάτραχος) ;

Μπορεί να κάνει φωνολογικά παιχνίδια με ομοιοκαταληξίες, αντικαταστάσεις φωνημάτων κλπ; (π.χ.: μπορείς να μου βρεις λέξεις που να τελειώνουν όπως ο σκύλος;)

Ξεχωρίζει το δεξί με το αριστερό;

Έχει καλή οπτική και ακουστική μνήμη;

Κατά την ένταξη στο δημοτικό σχολείο, το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει σε συναισθηματικό επίπεδο τα εξής:

-την  ικανότητα αναγνώρισης των συναισθημάτων του

-την ικανότητα να εξωτερικεύει τα συναισθήματά του

-την ικανότητα  ρύθμισης/ διαχείρισης των συναισθημάτων του

-την ικανότητα ενσυναίσθησης  (αρχίζει να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων)

-βασικές ικανότητες διαχείρισης σχέσεων (π.χ. διαχείριση συγκρούσεων, επικοινωνία, ομαδικότητα– ‐συνεργατικότητα)

-να έχει αρχίσει να αναπτύσσεται η ικανότητα στρατηγικών  για την επίλυση προβλημάτων της καθημερινής ζωής

-να μπορεί να διαχωρίζει το φανταστικό από το πραγματικό

-να αντέχει στην πίεση και να είναι σε θέση να ζητήσει βοήθεια αν χρειαστεί

-να μπορεί να διαχειριστεί την ματαίωση.

Τα παραπάνω που αναφέρθηκαν ήταν κάποιες από τις βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να διαθέτει ένα παιδί πριν προχωρήσει στην Α’  Δημοτικού. Αν ένα παιδί δυσκολεύεται στις περισσότερες από αυτές, τότε θα δυσκολευτεί να ανταποκριθεί και στις απαιτήσεις της Α´ Δημοτικού με αποτέλεσμα χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση και αρνητικές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση του.

Πως ένας γονέας θα καταλάβει αν το παιδί του είναι έτοιμο για την Α᾽ Δημοτικού και τι μπορεί να κάνει για αυτό;

Το νηπιαγωγείο σηματοδοτεί τη μελλοντική εξέλιξη του μαθητή στο Δημοτικό και ο ρόλος του  είναι αντισταθμιστικός. Προσπαθεί δηλαδή να μειώσει τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των παιδιών και να προετοιμάσει στο καλύτερο δυνατό το νέο μαθητή. Οι διαφορές αυτές μπορεί να οφείλονται σε βιολογικούς παράγοντες, σε κοινωνικούς και πολιτισμικούς. Όλα τα νήπια δεν εμφανίζουν τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης σε όλες τις πτυχές της προσωπικότητάς τους, την ίδια στιγμή. Η πορεία που θα ακολουθήσει το κάθε νήπιο και η ταχύτητα εξέλιξης του σε κάθε τομέα είναι αποτέλεσμα της προσωπικής του ιδιοσυγκρασίας, την οποία δεν μπορούμε να προβλέπουμε με ακρίβεια. Εκείνο που επιδιώκει το νηπιαγωγείο είναι να εντοπίζει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του κάθε νηπίου. Να προσφέρει στο καθένα ευκαιρίες που συμβάλλουν στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Ο γονέας και  ο εκπαιδευτικός του παιδιού θα παρατηρήσει τις δυσκολίες του. Έτσι το παιδί θα πρέπει να περάσει για μια αξιολόγηση από αρμόδιο φορέα, ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο είναι έτοιμο για την Α’ Δημοτικού.

Τι είναι η Αξιολόγηση;

H αξιολόγηση είναι η διαδικασία εκείνη που λαμβάνει υπόψη της τα χαρακτηριστικά, τις ικανότητες του παιδιού και τις παρούσες ανάγκες του. Μας επιτρέπει να καθορίσουμε εάν υπάρχει κάποια δυσκολία στην επικοινωνία και εάν ναι, τη φύση, το μέγεθος της , τις θεραπευτικές διαδικασίες και το χρονοδιάγραμμα της θεραπείας. Όσοι γονείς έχουν την υποψία ότι τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα μπορούν να καταφύγουν σε δημόσιες υπηρεσίες που είναι οι πλέον αρμόδιες για τη διάγνωση και την αξιολόγηση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. Οι φορείς αυτοί είναι τα κέντρα διεπιστημονικής αξιολόγησης και συμβουλευτικής υποστήριξης ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ( τηλ. επικοινωνίας: 210 2719857 1ο ΚΕΔΑΣΥ Β΄Αθήνας ).

Στη συνέχεια, αν το παιδί θα πρέπει να επαναφοιτήσει στο νηπιαγωγείο, θα πρέπει οι δεξιότητες στις οποίες υπολείπεται το παιδί να δουλευτούν ώστε να καταφέρει να τις κατακτήσει. Στην περίπτωση της επαναφοίτησης, καθοριστικός παράγοντας για την ψυχολογική κατάσταση του παιδιού είναι η στάση των γονέων. Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται ότι το παιδί εισπράττει ό,τι αισθάνονται. Το αγγίζουν όλες οι φοβίες, τα άγχη και η απογοήτευση που γεννιούνται με το άκουσμα της επαναφοίτησης του παιδιού τους. Αν  το παιδί που χρήζει επαναφοίτησης στο Νηπιαγωγείο προχωρήσει σε εγγραφή στο Δημοτικό, θα κατανοήσει ότι μειονεκτεί σε σχέση με τις σχολικές προσδοκίες και θα κάνει συγκρίσεις με συμμαθητές του. Αυτό θα το οδηγήσει σε σχολική άρνηση, χαμηλή αυτοεκτίμηση και άλλες πιο σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά το παιδί τους, ώστε να ξεπεράσει τις τυχόν δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Καλό θα είναι να το βοηθήσουν  να ανεξαρτητοποιηθεί, να έχουν ρεαλιστικές προσδοκίες, να καθορίσουν σαφή όρια, να εκφράζει τα συναισθήματά του, να του δώσουν τον απαραίτητο χρόνο, να εστιάσουν στην προσπάθεια και να δείχνουν κατανόηση. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι να προσδοκούν την επιτυχία.

Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι να αφήσουμε στην άκρη τους φόβους και τις προκαταλήψεις μας και να δώσουμε την ευκαιρία στο παιδί μας για έγκαιρη και αποτελεσματική βοήθεια.

Και φυσικά η ανταμοιβή είναι τεράστια: η αυτοπεποίθηση και η χαρά που βλέπουμε   στα μάτια του παιδιού μας κάθε μέρα που μπορεί να εκφράζεται ευκολότερα και με μεγαλύτερη άνεση.

Στα πλαίσια της συνεργασίας μας με τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων και της συνδρομής του σε από κοινού δράσεις που ενισχύουν την γνώση, την πρώιμη παρέμβαση και την αναγκαιότητα  για  έγκαιρη και αποτελεσματική βοήθεια των παιδιών μας, σας επισυνάπτουμε άρθρο που αφορά την προσέγγιση της σχολικής ετοιμότητας από  λογοθεραπευτική πλευρά της Προέδρου του Συλλόγου Κας Λατσάρα (Λογοθεραπεύτριας).

Λήψη αρχείου