Γενικές πληροφορίες για το Τμήμα Ένταξης
Το Τ.Ε. είναι μια δομή της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης που λειτουργεί μέσα στα τυπικά σχολεία γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης. Στόχος του Τ.Ε. είναι η εκπαιδευτική παρέμβαση με ατομικά ή ομαδικά εξατομικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης στους μαθητές με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, εντός του σχολικού ωραρίου.
Στα Τ.Ε. μπορούν να συμμετάσχουν οι μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες οι οποίοι έχουν γνωμάτευση από διαγνωστική υπηρεσία όπως τα ΚΕΔΑΣΥ ή τα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα, και οι μαθητές που δεν έχουν γνωμάτευση αλλά έχει παρατηρηθεί από τους εκπαιδευτικούς γενικής παιδείας ότι παρουσιάζουν δυσκολίες. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποια γνωμάτευση, για τη συμμετοχή στο Τ.Ε. είναι απαραίτητη η σύμφωνη γνώμη του Σχολικού Συμβούλου Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Και στις δύο περιπτώσεις, για να νομιμοποιηθεί η συμμετοχή του παιδιού στο Τ.Ε. χρειάζεται η συναίνεση του γονέα ή του κηδεμόνα ο οποίος υποβάλλει ενυπόγραφη αίτηση συμμετοχής του παιδιού του σε αυτό.
Τα Τ.Ε. λειτουργούν με δύο διαφορετικούς τύπους προγραμμάτων:
1) Κοινό και εξειδικευμένο πρόγραμμα που καθορίζεται με πρόταση από τα ΚΕΔΑΣΥ για τους μαθητές με ηπιότερης μορφής ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, το οποίο για κάθε μαθητή δεν θα υπερβαίνει τις δεκαπέντε διδακτικές ώρες εβδομαδιαίως.
2) Εξειδικευμένο ομαδικό ή εξατομικευμένο πρόγραμμα διευρυμένου ωραρίου που καθορίζεται με πρόταση από τα ΚΕΔΑΣΥ, για τους μαθητές με σοβαρότερης μορφής ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, οι οποίες δεν καλύπτονται από αντίστοιχες με το είδος και το βαθμό αυτοτελείς σχολικές μονάδες. Το εξειδικευμένο πρόγραμμα μπορεί να είναι ανεξάρτητο από το κοινό, σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών. Στις περιπτώσεις αυτές η συνδιδασκαλία γίνεται σύμφωνα με τις προτάσεις των διαγνωστικών υπηρεσιών.
Για να λειτουργήσει το Τ.Ε. είναι απαραίτητα τα εξής:
1) Ομαδικά προγράμματα παρέμβασης. Ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. δημιουργεί ομάδες μαθητών ανάλογα με το είδος των δυσκολιών προς παρέμβαση, έχοντας υπόψη του τις γνωματεύσεις, τις παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών του σχολείου και τα ανιχνευτικά τεστ που θα χορηγήσει ο ίδιος. Αυτό σημαίνει ότι η συμμετοχή των μαθητών στην κάθε ομάδα δεν έχει καμία σχέση με την τάξη φοίτησής τους αλλά με τις κοινές τους δυσκολίες.
2) Εξατομικευμένα προγράμματα παρέμβασης. Για τους μαθητές που παρουσιάζουν σοβαρές εκπαιδευτικές ανάγκες και δεν μπορούν να ομαδοποιηθούν, ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. υλοποιεί εξατομικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης. Όταν κριθεί απαραίτητο, ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. υλοποιεί το εξειδικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης και εντός της κανονικής τάξης του μαθητή (συνεκπαίδευση).
3) Κυκλικό ωράριο. Το κυκλικό ωράριο αναφέρεται στην προγραμματική απουσία του μαθητή από την κανονική τάξη που τη διαμορφώνει ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. προκειμένου να μην χάνονται πολλές διδακτικές ώρες του ίδιου αντικειμένου, έτσι ώστε κατά μέσο όρο ο μαθητής να απουσιάζει μέχρι δύο φορές το μήνα από κάθε αντικείμενο. Το πρόγραμμα αυτό δημιουργείται σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου και μπορεί να αναπροσαρμόζεται σε περίπτωση που είναι απαραίτητη η παρουσία του μαθητή στη τάξη, εφόσον ενημερωθεί εγκαίρως ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε. παίρνει τους μαθητές από όλα τα μαθήματα, αλλά αποφεύγει αυτά στα οποία τα παιδιά έχουν καλή επίδοση και κάνουν καλό στην εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους.
4) Αίθουσα για το Τ.Ε. Το σχολείο όπου λειτουργεί Τ.Ε. πρέπει να διαθέτει μια ασφαλή αίθουσα η οποία θα είναι αποκλειστικά για το Τ.Ε. Η αίθουσα αυτή θα πρέπει να είναι έτσι διαμορφωμένη ώστε να εξυπηρετεί περίπου πέντε μαθητές, να είναι φωτεινή, μακριά από θορύβους, να περιλαμβάνει τραπέζι ή θρανία, καρέκλες, γραφείο εκπαιδευτικού, βιβλιοθήκη και Η/Υ/ με εκτυπωτή (Παπαδομαρκάκης, Γκονέλα & Παπαδοπούλου, 2011).
Στο Τ.Ε. ο ειδικός παιδαγωγός παρεμβαίνει στις επιμέρους δυσκολίες των μαθητών όπως στην ανάγνωση, στην κατανόηση κειμένου, στη γραφή, στα μαθηματικά, διδάσκει γνωστικές και μεταγνωστικές στρατηγικές διαχείρισης της γνώσης και ένα δομημένο τρόπο μελέτης στο σχολείο και στο σπίτι. Το είδος, η μεθοδολογία και τα υλικά παρέμβασης που θα επιλεγούν από τον ειδικό παιδαγωγό σε συνεργασία με το διευθυντή του σχολείου, έχουν να κάνουν με τους επιμέρους στόχους που έχει θέσει για την κάθε ομάδα (Παπαδομαρκάκης, Γκονέλα & Παπαδοπούλου, 2011).
Γενικότερα, το Τ.Ε. παρέχει εξειδικευμένη παρέμβαση σε δεξιότητες των μαθητών με σκοπό να γίνουν αυτοματοποιημένες γνωστικές ικανότητες. Την ώρα που ο μαθητής βρίσκεται στο Τ.Ε. δουλεύει τις εντοπισμένες δυσκολίες του (γραφή, ανάγνωση, στρατηγικές κατανόησης κ.α.) και αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο σε όλα τα μαθήματα. Η ολοκληρωμένη ένταξη ενός μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες θεωρείται η φοίτησή του στο Τ.Ε. με παράλληλη παρακολούθηση του τμήματος Ενισχυτικής Διδασκαλίας του σχολείου (δημοτικό) όπου ο μαθητής καλύπτει τα γνωστικά κενά των μαθημάτων από τα οποία απουσίαζε βρισκόμενος στο Τ.Ε. Με άλλα λόγια, γίνεται παρέμβαση τόσο στις ατομικές εκπαιδευτικές του ανάγκες ως προς την αποκατάσταση των ειδικών δυσκολιών, όσο και στην ενίσχυσή του στα τρέχοντα γνωστικά αντικείμενα. Τέλος, στόχος του Τ.Ε. είναι η διαχείριση των δυσκολιών του μαθητή, η αυτονόμησή του και η λειτουργική ένταξη στην τάξη του (Παπαδομαρκάκης, Γκονέλα & Παπαδοπούλου, 2011).
Η δημιουργία δικτύου συνεργασίας μεταξύ του παιδαγωγού του Τ.Ε., των εκπαιδευτικών της τάξης, των γονέων και των παιδιών είναι εξαιρετικής σημασίας για να υπάρξει επιτυχημένη παρέμβαση. Χρέος κάθε σχολείου είναι να εκπληρώνει τον παιδαγωγικό του ρόλο καλύπτοντας έναν ευρύ αριθμό μαθητών, να δίνει ίσες ευκαιρίες σε περισσότερους μαθητές να έχουν πρόσβαση στη γνώση και να μην αποκλείει όσο γίνεται κανέναν (Παπαδομαρκάκης, Γκονέλα & Παπαδοπούλου, 2011).