Η Ανταρκτική ανακαλύφθηκε γύρω στο 1820, οι αποστολές όμως για την εξερεύνηση της παγωμένης ηπείρου άρχισαν πολλές δεκαετίες αργότερα.΄Ηταν θέμα γοήτρου ποιος θα έφτανε πρώτος στο γεωγραφικό νότιο πόλο.

Μια νορβηγική πενταμελής ομάδα με επικεφαλής τον εξερευνητή των πόλων Roald Amundsen έφτασε πρώτη στο νοτιότερο άκρο της Γης. Οι πέντε άνδρες ξεκίνησαν από την ακτή με τέσσερα έλκηθρα που μετέφεραν τρόφιμα, σκηνές και άλλο αναγκαίο εξοπλισμό.

Τα έλκηθρα σέρνονταν από 52 σκυλιά, εκ των οποίων επέστρεψαν μόνο 16. Τα υπόλοιπα χρησίμευσαν για τη διατροφή ανθρώπων και σκύλων κατά τη διαδρομή. Η ομάδα κάλυψε 3.000 χιλιόμετρα προς και από το νότιο πόλο σε 99 μέρες. Οι συνηθισμένες πυξίδες δεν λειτουργούν τόσο καλά κοντά στο μαγνητικό πεδίο του νότιου πόλου και το καλοκαίρι ο ήλιος δεν δύει ποτέ στην Ανταρκτική, επομένως δεν μπορούσαν να χαράξουν πορεία ούτε με τη βοήθεια των άστρων.

Ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να προσανατολιστούν στην αχανή λευκή έρημο. Μετρούσαν συνεχώς την απόσταση που είχαν διανύσει και χρησιμοποιούσαν εξάντα για να προσδιορίσουν το γεωγραφικό πλάτος με βάση τη θέση του ήλιου στον ουρανό.

Σήμερα με τη βοήθεια του GPS είναι πολύ εύκολο να προσανατολιστεί κανείς και να μετακινηθεί στο νότιο πόλο.

Θυμίζει τραγούδι όταν οι λεπτές ρωγμές και σχισμές στον πάγο αρχίζουν να εμφανίζονται σε κάποιο σημείο και στη συνέχεια διαδίδονται σε όλη την παγωμένη επιφάνεια της λίμνης προκαλώντας δονήσεις. Όταν αυτές μετατραπούν σε ακουστικές δονήσεις στον αέρα ακούμε το «τραγούδι» του πάγου. Είναι σαν να στέκεσαι στις σιδηροδρομικές γραμμές ακούγοντας το τρένο που πλησιάζει.

Όταν οι σχισμές στον πάγο μεγαλώσουν, ο ήχος στην αρχή ακούγεται από μακριά, ενώ στη συνέχεια πλησιάζει με μεγάλη ταχύτητα.

Οι ρωγμές και σχισμές στον πάγο προκαλούνται για διάφορους λόγους. Σε γενικές γραμμές οφείλονται σε συσσώρευση πιέσεων και εντάσεων λόγω της κινητικότητας του πάγου, αντίστοιχη των τεκτονικών πιέσεων και εντάσεων που προκαλούνται από την κίνηση των τεκτονικών πλακών της Γης και που αντίστοιχα καταλήγουν σε σεισμική δραστηριότητα. Οι δονήσεις στον πάγο ή το τραγούδι της παγωμένης λίμνης θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένα είδος «παγωμένου σεισμού».

Οι εντάσεις ενδέχεται να προκληθούν από τις αλλαγές της ατμοσφαιρικής πίεσης. Η αλλαγή της πίεσης του αέρα επιδρά στον πάγο. Όταν δε αυτός είναι σκληρός, προσαρμόζεται δημιουργώντας ρωγμές και σχίσματα. Σχισμές μπορεί να προκληθούν και λόγω των μεγάλων θερμοκρασιακών μεταβολών του αέρα.

Ο πάγος σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία (κρύος πάγος) καταλαμβάνει μικρότερο χώρο από τον πάγο σε λίγο υψηλότερη θερμοκρασία (ζεστός πάγος). Η πτώση της θερμοκρασίας προκαλεί τη συστολή του πάγου ο οποίος μαζεύεται δημιουργώντας ρωγμές και σχίσματα. Στις μεγάλες λίμνες οι σχισμές μπορεί να προκληθούν και από την παλίρροια. Πάντως, για να ακούσουμε το «τραγούδι» του πάγου, η λίμνη πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη.

Λίμνη με επιφάνεια κάτω από 10.000 τετραγωνικά μέτρα δεν προσφέρεται για «συμφωνική μουσική» καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις πολλά συστήματα ρωγμών και σχισμών αναπτύσσονται ταυτόχρονα.

Η ζωή στον πλανήτη μας προέρχεται από έναν αρχικό οργανισμό που εμφανίστηκε τουλάχιστον πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Όλοι οι ζώντες οργανισμοί εξελίχθηκαν σταδιακά από τον κοινό μας πρόγονο. Η εξέλιξη διενεργήθηκε μέσω μεταλλάξεων του DNA, τόσο με μικρές ‒όταν μόνο μερικές μεμονωμένες βάσεις άλλαξαν‒ όσο και με μεγάλες ‒όταν μεγαλύτερα τμήματα αντιγράφηκαν αλλάζοντας γονιδιακή θέση.

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας αποτυπώνεται στη βιοποικιλότητα που απαντά σήμερα.

Οι οργανισμοί δεν διαθέτουν τον ίδιο αριθμό γονιδίων και χρωμοσωμάτων. Ακριβώς λοιπόν επειδή το γονιδίωμά τους διαφέρει τόσο πολύ, τέτοιου τύπου ερωτήματα δεν έχουν πολύ νόημα. Έτσι, όταν θέλουμε να συγκρίνουμε πολύ απομακρυσμένους εξελικτικά οργανισμούς, επιλέγουμε ορισμένο αριθμό γονιδίων που έχουν κοινή προέλευση. Στη συνέχεια οι πληροφορίες από τα γονίδια αυτά συνδυάζονται προκειμένου να εκτιμηθεί ο βαθμός συγγένειάς τους.

Το 2008 διενεργήθηκαν νέες αναλύσεις για την καταγωγή των ζώντων οργανισμών στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν αλληλουχίες 150 γονιδίων. Τα πιο απομακρυσμένα ζώα από τον άνθρωπο είναι οι σπόγγοι, οι οποίοι έχουν και τις περισσότερες εξελικτικές διαφορές στο DNA τους. Από τα πιο περίπλοκα ζώα, τα πρώτα που φαίνεται ότι διαφοροποιήθηκαν είναι τα κτενοφόρα, θαλάσσιοι οργανισμοί που μοιάζουν κάπως με μέδουσες ή, κατά άλλους, τα κνιδόζωα (οι μέδουσες, τα κοράλλια και οι θαλάσσιες ανεμώνες).

Η αναζήτηση της πηγής της νεότητας συνιστά διαχρονικό όνειρο του ανθρώπου. Ίσως τώρα βρισκόμαστε πιο κοντά από ποτέ στην πραγμάτωσή του.

Με ένα συνδυασμό φαρμάκων και μετατροπής γονιδίων ο Ronald DePinho, του Harvard Medical School των ΗΠΑ, διεξάγει αγώνα κατά των τελομερών, τα οποία εν πολλοίς καθορίζουν το χρόνο λήξης της ζωής μας.

Πρόκειται για μικρές προεκτάσεις στις απολήξεις των χρωμοσωμάτων.

Κάθε φορά που το κύτταρο διαιρείται τα τελομερή μικραίνουν. Όταν φτάσουν σε ένα κρίσιμο μήκος, ο γενετικός χρόνος λήγει και το κύτταρο πεθαίνει. Έτσι ο εγκέφαλος και άλλα όργανα, όπως και οι μύες, εξασθενούν σταδιακά, ενώ το δέρμα αποκτά ρυτίδες. Παρ’ όλα αυτά, τα κύτταρα έχουν τη δυνατότητα να σχηματίσουν το ένζυμο τελομεράση, που δημιουργεί εκ νέου τα τελομερή επιβραδύνοντας έτσι τη διαδικασία γήρανσης. Όμως ποσότητα τελομεράσης ικανή να πετύχει κάτι τέτοιο παράγεται μόνο στα βλαστοκύτταρα.

Στα λοιπά κύτταρα η παραγωγή τελομεράσης είναι τόσο περιορισμένη που το ένζυμο αδυνατεί να εμποδίσει τη διάσπαση των τελομερών – απλώς καθυστερεί τον αναπόφευκτο θάνατο του κυττάρου.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, την Παρασκευή 11 Μαρτίου ισχυρός σεισμός 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έπληξε το πυρηνικό εργοστάσιο Φουκουσίμα Daiichi, που βρίσκεται στις ανατολικές ακτές της Ιαπωνίας. Οι ηλικιωμένοι αντιδραστήρες αντέδρασαν ικανοποιητικά, παρά το γεγονός ότι η ένταση του σεισμού ήταν πολύ πιο ισχυρή από τα 8,2 ρίχτερ που θεωρητικά θα μπορούσε να αντέξει το εργοστάσιο.

Τα ιαπωνικά πυρηνικά εργοστάσια κλείνουν αυτομάτως σε περίπτωση σεισμού. Όπως προέβλεπε ο σχεδιασμός, οι ράβδοι ελέγχου γλίστρησαν ανάμεσα στα ηλεκτρικά στοιχεία των καυσίμων στους τρεις από τους έξι αντιδραστήρες που ήταν σε λειτουργία. Οι ράβδοι ελέγχου απορροφούν τα νετρόνια που αποστέλλονται από τις πυρηνικές σχάσεις στο καύσιμο. Έτσι ρυθμίζονται οι αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Το πυρηνικό εργοστάσιο τα έβγαλε πέρα και μετά τη διακοπή της τροφοδότησης των αντιδραστήρων από το ηλεκτρικό δίκτυο που σημειώθηκε λόγω του σεισμού. Ο εφοδιασμός έκτακτης ανάγκης λειτούργησε, κι έτσι οι ζωτικής σημασίας αντλίες ψύχρανσης συνέχισαν να διοχετεύουν κρύο νερό στους αντιδραστήρες. Μέσα στο χάος της φυσικής καταστροφής η κατάσταση παρέμενε ακόμη υπό έλεγχο.

Η κατάσταση άλλαξε άρδην όταν μία ώρα αργότερα ένα κύμα τσουνάμι ύψους δέκα μέτρων ξεχύθηκε πάνω από τα υδατοφράγματα που περιστοίχιζαν το εργοστάσιο. Τα φράγματα μπορούσαν να αντέξουν σε κύματα ύψους 5,7 μέτρων. Το τσουνάμι γέμισε με νερά τις γεννήτριες ντίζελ παρασύροντας τις δεξαμενές καυσίμων σαν να ήταν καρυδότσουφλα. Τότε η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος διακόπηκε. Τα φώτα έσβησαν στην αίθουσα ελέγχου των αντιδραστήρων, ενώ στα παλιά όργανα με αναλογικό μηχανισμό της δεκαετίας του 1970 οι δείκτες «βούτηξαν» στο μηδέν.

Συνιστά παράδοξο το γεγονός ότι η λειψυδρία απειλεί να πνίξει τις περιοχές των ακτών της Πολιτείας της Λουιζιάνας. Κάθε ώρα που περνάει εξαφανίζεται μια έκταση ίση μ’ ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Βασικότερη αιτία για αυτό είναι τα πάμπολλα υδατοφράγματα του ποταμού Μισισιπή τα οποία καθιστούν την περιοχή φτωχή σε φερτά υλικά και ιζήματα με αποτέλεσμα τον περιορισμό της επιχωμάτωσής της και άρα την διατήρησή της πάνω από το επίπεδο της θάλασσας.

Έχουν καταστρωθεί μεγαλεπήβολα σχέδια διάσωσης των απειλούμενων περιοχών. Για τα πρώτα από αυτά έχει ήδη δρομολογηθεί η υλοποίηση τους.

Ο Albert Naquin βρίσκει συχνά το σπίτι του μέσα στο νερό. Τα τελευταία έξι χρόνια η πόλη στην οποία ζει, στα νότια της Πολιτείας της Λουιζιάνα έχει πλημμυρίσει πέντε φορές. Όπως όλα δείχνουν η κατάσταση θα επιδεινωθεί.

Το νησί Jean Charles αποτελεί ένα μικρό κομμάτι ξηράς μέσα σ’ έναν από τους πιο ευάλωτους υδροβιότοπους του κόσμου. Κάθε μέρα η θάλασσα του Κόλπου του Μεξικού πλησιάζει όλο και πιο πολύ τα σπίτια που έχουν τόσο άσχημα πληγεί. Οι ετήσιοι τυφώνες φέρνουν μαζί τους όλο και περισσότερα νερά αλλάζοντας όλο το τοπίο. Εκεί όπου πρωτύτερα υπήρχε στεριά, οι άνθρωποι κυκλοφορούν με βάρκες ενώ ο μοναδικός δρόμος που οδηγεί προς το νησί Jean Charles βυθίζεται κάτω από τα νερά πολλές φορές το χρόνο.

«Στο 30% του έτους ο δρόμος είναι πλημμυρισμένος», λέει ο Albert Naquin. Είναι ο αρχηγός των ινδιάνων Biloxi-Chitimacha που ζουν στην περιοχή εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Η παρουσία τους ωστόσο στη περιοχή μπορεί σύντομα να αποτελεί παρελθόν. Από το 2002 και μετά έχουν εγκαταλείψει την κοινότητα 250 κάτοικοι. Σήμερα στην περιοχή παραμένουν μόλις 70. Οι περισσότεροι σκέφτονται σοβαρά να εγκαταλείψουν την πόλη που γεννήθηκαν πριν να είναι πολύ αργά. «Αργά ή γρήγορα η κοινότητα μας θα εκλείψει. Μαζί με αυτήν θα σβήσει και η ινδιάνικη κουλτούρα μας», σημειώνει ο Albert Naquin.

Κάθε ημέρα που περνά, η έκταση της Πολιτείας της Λουιζιάνα συρρικνώνεται. Οι υδροβιότοποι της ακτής – ένα μοναδικό οικοσύστημα που συνίσταται από ρηχά και βαθιά έλη στα οποία ζουν αλιγάτορες, πέστροφες και ερωδιοί – απορροφώνται από τον Κόλπο του Μεξικού. Κάθε ώρα εξαφανίζεται έκταση αντίστοιχη ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου.

Από το 1930 και μετά έχουν βυθιστεί στη θάλασσα 6.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα στεριάς – μια περιοχή περίπου δυο φορές μεγαλύτερη από την έκταση της Εύβοιας. Η θέση της ακτής σήμερα είναι τριάντα χιλιόμετρα εγγύτερα της Νέας Ορλεάνης απ’ ότι ήταν τη δεκαετία του 1930 – και ο ρυθμός αυτός επιταχύνεται.

Ένα set από τραγούδια προς τιμήν του Johnny Cash.