μία σύντομη ιστορία του σχολείου – απόσπασμα από την παρουσίαση για τα 100 χρόνια του σχολείου (όλο το παρακάτω υλικό προέρχεται από το blog του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του σχολείου μας http://sg45ds.blogspot.com/)
Εδώ που βρίσκεται το σχολείο μας, κάποτε βρισκόταν ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο! Ονομαζόταν Κουλέ Χαμάμ Μεζαρλιτζί (Νεκροταφείο του Λουτρού του Πύργου). Κουλέ σημαίνει Πύργος, Χαμάμ είναι το λουτρό (αυτό λίγο πιο πάνω από το σχολείο μας… υπάρχει ακόμη), άρα Μεζαρλιτζί, το νεκροταφείο.
Η γειτονιά μας ονομαζόταν Πιντί Χασάν: δηλαδή, του Χασάν του Φιλάργυρου. Η ονομασία Πιντί Χασάν προέρχεται από ένα τέμενος, δ ηλαδή μικρό τζαμί, που υπήρχε στη γωνία Κασσάνδρου με Αγίας Σοφίας, από τον 15ο αιώνα, μέχρι τον 20ο.
Το 1906 η γειτονιά αυτή είχε 151 σπίτια, 20 καταστήματα, 2 καφενεία, ένα χάνι, μία βρύση στην οδό Κασσάνδρου (δεν υπήρχαν βρύσες στα σπίτια, μην το ξεχνάμε… οι άνθρωποι έπαιρναν νερό για το σπίτι τους, από τις κοινές βρύσες που υπήρχαν στους δρόμους).
Η Θεσσαλονίκη γίνεται ελληνική πόλη το 1912. Το σχολείο ιδρύθηκε το 1914 και αρχικά στεγαζόταν σε ιδιωτικό κτίριο στην οδό Κασσάνδρου, με Αισχύλου. Τον Αύγουστο όμως του 1917 ξεσπά η μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης που καταστρέφει σχεδόν όλο το κέντρο της πόλης.
Πιθανόν το κτίριο του σχολείου να καταστράφηκε, γι’ αυτό και την ίδια χρονιά αρχίζει να χτίζεται το πρώτο κτίριο στο χώρο του πρώην νεκροταφείου. Από τότε και για εκατό χρόνια, μέχρι σήμερα, λειτουργεί σχολείο στο χώρο που βρισκόμαστε.
Το κτίριο του 1917 είχε 6 αίθουσες και στο τέλος του διαδρόμου ένα μικρό γραφείο. Υπήρχε υπόγειο που χρησίμευε ως αποθήκη τροφίμων, την εποχή που πρόσφερε το σχολείο συσσίτιο, δηλαδή γεύμα για τους μαθητές. Υπήρχε και χώρος αποθήκευσης ξύλων, για τη θέρμανση των αιθουσών, αλλά και κουζίνα για την προετοιμασία των γευμάτων.
Τέλος, υπήρχε και ένα δωμάτιο στο οποίο έμενε η κυρία που καθάριζε το σχολείο. Το πρώτο αυτό σχολείο ήταν μικρό και πρόχειρα φτιαγμένο. Ωστόσο υπήρχε σχολική βιβλιοθήκη και στη αυλή ένας κήπος.
Η Άνω Πόλη, μέχρι το 1912, που η Θεσσαλονίκη έγινε ελληνική, ήταν ο μαχαλάς των Μουσουλμάνων. Οι Χριστιανοί και οι Εβραίοι της πόλης ζούσαν πιο χαμηλά, στο κέντρο. Το 1922 υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης και τότε αποφασίστηκε για την Ελλάδα και την Τουρκία, η ανταλλαγή πληθυσμών.
Η ανταλλαγή του πληθυσμού σήμαινε πως όσοι χριστιανοί ζούσαν στη χώρα της Τουρκίας, έπρεπε να φύγουν και να ζήσουν στην Ελλάδα! Κι όσοι μουσουλμάνοι ζούσαν στην Ελλάδα, έπρεπε να φύγουν και να ζήσουν στην Τουρκία! Οι δύο χώρες θα αντάλλασσαν τον πληθυσμό τους!
Η γειτονιά μας λοιπόν, στην Άνω Πόλη, άδειασε από αυτούς που έφυγαν και γέμισε από αυτούς που ήρθαν… οι περισσότεροι είχαν γεννηθεί κάπου στη Μικρά Ασία, στον Πόντο, στην Ανατολική Θράκη… Πολλοί είχαν χάσει τους γονείς τους, λόγω του πολέμου που μόλις είχε τελειώσει…
Το 1930 όλα τα δημοτικά σχολεία γίνονται μεικτά, δηλαδή τα αγόρια και τα κορίτσια πηγαίνουν στο ίδιο σχολείο. Μόνο όμως στα δημοτικά, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο… ήταν ακόμα χωριστά μέχρι το 1976!
«Το σχολικόν έτος 1940-41, το σχολείον ελειτούργησεν ελλιπώς, ένεκα των εξαιρετικών πολεμικών συνθηκών. Τα μαθήματα αρξάμενα των 20ην Σεπτεμβρίου 1940 διεκόπησαν την 28ην Οκτωβρίου του αυτού έτους, συνεπεία του κατ’ αυτήν την ημέρα κηρυχθέντος Ιταλοελληνικού Πολέμου. Επανελήφθησαν δε ταύτα την 10ην Ιουνίου του ιδίου έτους, οπότε διακοπέντα αύθις επανελήφθησαν από τη 1ης Σεπτεμβρίου & διήρκεσαν μέχρι τέλους Δεκεμβρίου, οπότε έληξε το σχολικόν έτος 1940-41. Λόγω της, ως άνω, ελλιπούς λειτουργίας του σχολείου, κατά την υπ’ αριθμ. 72.235 εγκύκλιον του Υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, οι μαθηταί πασών των τάξεων εβαθμολογήθησαν εις τρία μόνον μαθήματα, τα θεωρητικά, την Ελληνικήν Γλώσσαν και τα Μαθηματικά και, εκ της βαθμολογίας ταύτης, εξήχθη ο γενικός, επί τη προαγωγή και απολύσει βαθμός αυτών.» (Από το αρχείο του σχολείου).
Ο Γεώργιος Μάνιος, από τον οποίο πήρε το σχολείο μας το όνομά του, διορίστηκε το 1914 δάσκαλος σ’ αυτό το σχολείο και παρέμεινε μέχρι και την σύνταξή του, 36 ολόκληρα χρόνια. Από το 1922 μάλιστα, μέχρι και το 1950 ήταν ο διευθυντής του σχολείου. Τη δεκαετία του ’50 εξέδωσε το σχολικό εγχειρίδιο «Ιστορία της Νέας Ελλάδος» για την Στ΄τάξη. Σήμερα, εκτός από το σχολείο, κι ένας δρόμος της Άνω Πόλης έχει πάρει το όνομά του.
Το 1942 γεννήθηκε στην οδό Μουσών, απέναντι από την εκκλησία των Ταξιαρχών, ο Αντώνης Σουρούνης. Δημοτικό σχολείο πήγε εδώ, στο δικό μας σχολείο. Όταν μεγάλωσε, έγινε συγγραφέας και σε ένα από τα βιβλία του, έγραψε για τη γειτονιά, το σχολείο και τα παιδικά του χρόνια:
«Ήταν πριν πολλά χρόνια, τότε που οι άνθρωποι δεν είχαν ακόμα χωριστεί σε πλούσιους και φτωχούς κι όλα πάνω στη γη ήταν μικρά, στενά και λίγα. Tα σπίτια μας ήταν μικρά, τα μαγαζιά ήταν μικρά, η οδός Mουσών ήταν στενή, το κρεβάτι μου ήταν στενό, οι εκκλησίες ήταν μικρές, οι φίλοι μου ήταν μικροί. Kαι τα ρούχα μας ήταν στενά και λίγα, αφού ο παπα-Γιώργης που μας τα ‘δινε δε μας μετρούσε με τη μεζούρα. O κόσμος ήταν κι αυτός μικρός κι έπιανε από το δάσος του Σέιχ Σου μέχρι τη θάλασσα του Λευκού Πύργου. H ίδια η γη ήταν τόσο μικρή, που όταν πήγα σχολείο και την είδα πάνω στο τραπέζι του δάσκαλου μπόρεσα να την αγκαλιάσω. Tα αυτοκίνητα και τα αεροπλάνα ήταν τόσο λίγα, που όταν έβλεπες ένα χειροκροτούσες και το κοίταζες μέχρι να χαθεί, γιατί θ’ αργούσες πολύ να ξαναδείς άλλο. Tηλέφωνο ούτε ακούγαμε ούτε βλέπαμε. Για να το δει κανείς, έπρεπε να φάει ξύλο. Aν ήταν μικρός, στο γραφείο του διευθυντή του σχολείου· αν ήταν μεγάλος, στο γραφείο του διευθυντή της αστυνομίας. Tο φαΐ ήταν τόσο λίγο, που όταν το είχαν οι άνθρωποι μπροστά τους κάνανε το σταυρό τους σαν μπροστά σε εικόνισμα. Kλέφτες δεν υπήρχαν, γιατί οι άνθρωποι δεν είχαν τίποτα να τους κλέψεις. Tο μόνο που έκλεβαν κάθε τόσο τα παλικάρια ήταν καμιά όμορφη κοπέλα, κι αυτό γιατί ο μπαμπάς της τσιγγουνευόταν να τους τη δώσει κι αφού εκείνη προηγουμένως τους είχε κλέψει την καρδιά».
Το 1957 χτίζεται το νέο διδακτήριο. Το κτίριο που έχουμε και σήμερα. Όσοι μαθητές φοίτησαν από τότε, σ’ αυτό το σχολείο πήγαν, σ’ αυτές τις αίθουσες έμαθαν γράμματα, σ’ αυτήν την αυλή έπαιξαν!
