«Η αγάπη είναι η ακριβής αντανάκλαση της συνείδησης της αληθινής φύσης μας. Γεννιόμαστε αβοήθητοι. Αμέσως μόλις συνειδητοποιούμε τους εαυτούς μας συνειδητοποιούμε τη μοναξιά. Χρειαζόμαστε τους άλλους ανθρώπους, φυσιολογικά, συναισθηματικά, πνευματικά’ τους χρειαζόμαστε, αν θέλουμε να γνωρίζουμε κάτι, ακόμα και τους εαυτούς μας». C. S. Lewis.

Η συναισθηματική νοημοσύνη θεωρείται μια ανώτερη ικανότητα, από την οποία εξαρτάται στην ουσία το πόσο καλά μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει τις ικανότητές του για να έχει επιτυχία στο επάγγελμά του, μια ευτυχισμένη συντροφική σχέση, ενδιαφέρουσες και στέρεες κοινωνικές επαφές, γενική ευεξία και σε ένα μεγάλο βαθμό ευχαρίστηση στη ζωή. Ο Gardner μέσα από τη θεωρία του, των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης, επινόησε ήδη ένα μοντέλο της περίφημης συναισθηματικής νοημοσύνης η οποία έγινε αργότερα γνωστή από τον D. Goleman το 1996. Η συναισθηματική νοημοσύνη δεν βάζει σε πρώτη γραμμή τις πνευματικές ικανότητες των ανθρώπων αλλά τη νοημοσύνη των συναισθημάτων. Αυτή θεωρείται πολύ πιο σημαντική, από τη ψυχρή νοημοσύνη της σκέψης, προκειμένου να οικοδομηθεί μια πιο ολοκληρωμένη ζωή.

Για να μπορέσουμε να χειριστούμε με λειτουργικό τρόπο τα συναισθήματά μας χρειάζεται να διαθέτουμε οπωσδήποτε τα ακόλουθα στοιχεία: Α) Γνώση των συναισθημάτων μας. Είναι σημαντικό να τα γνωρίζουμε καλά, για να μπορούμε έτσι να οργανώνουμε κάθε φορά τους τρόπους της αντίδρασής μας. Β) Έλεγχο των συναισθημάτων μας. Όσο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε τα συναισθήματα και τις διαθέσεις μας, το ίδιο σημαντικό είναι να μπορούμε να τα χειριζόμαστε θετικά για μας. Γ) Κίνητρα. Η ικανότητα να ανακαλύπτουμε κίνητρα για τον εαυτό μας, να προετοιμαζόμαστε διαρκώς για νέες επιδόσεις και να νιώθουμε ενθουσιασμό για καινούργια πράγματα, κυρίως όταν προκύπτουν δυσκολίες ή όταν κάτι στη ζωή μας εξελίσσεται εντελώς διαφορετικά από ότι έχουμε σχεδιάσει. Δ) Κατανόηση. Είναι επίσης σημαντικό να κατανοούμε τα πιστεύω και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να μπαίνουμε ως ένα βαθμό στη θέση τους και να χτίζουμε καλύτερες σχέσεις μαζί τους (ενσυναίσθηση). Ε) Ικανότητα χειρισμού των σχέσεων. Η ικανότητα να δημιουργούμε τις σχέσεις αλλά και να τις διατηρούμε μέσα στο χρόνο. Σημαντική είναι επίσης εδώ η ενίσχυση της κριτικής ικανότητας και η εκπαίδευση στην εποικοδομητική αντιμετώπιση των συγκρούσεων. Γενικά, είναι αναγκαίο να ακούμε με προσοχή τους άλλους κι να έχουμε την ικανότητα να εκφραζόμαστε καθαρά.

Καίριες συναισθηματικές ικανότητες μπορούν πράγματι να διδαχθούν και να βελτιωθούν στα παιδιά. Τα σχολεία μας συνεχίζουν να εστιάζουν την προσοχή στις ακαδημαϊκές δεξιότητες, αγνοώντας τη συναισθηματική νοημοσύνη. Η συναισθηματική σφαίρα είναι ένα πεδίο το οποίο, όσο και τα μαθηματικά ή η ανάγνωση, μπορεί να χειριστεί κανείς με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιδεξιότητα, και απαιτεί το δικό της μοναδικό σύνολο ικανοτήτων. Το συναισθηματικό ταλέντο είναι μια μετα-ικανότητα που καθορίζει πόσο καλά μπορούμε να χειριστούμε οποιαδήποτε ικανότητα διαθέτουμε. Οι άνθρωποι που δεν είναι σε θέση να βάλουν σε τάξη και να ελέγξουν τη συναισθηματική τους ζωή, δίνουν εσωτερικές μάχες που υπονομεύουν την ικανότητά τους για σωστά προσανατολισμένη εργασία και καθαρή σκέψη.

Στο νηπιαγωγείο, μέσα από τα «Βήματα για τη Ζωή» ένα πρόγραμμα κοινωνικών-ατομικών δεξιοτήτων, βοηθάμε τα παιδιά στην αναγνώριση-διαχείριση των συναισθημάτων τους, καθώς και στην επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν από τις μεταξύ τους σχέση. Εμείς οι δάσκαλοι αλλά κυρίως οι γονείς, σαν οδηγοί και μέντορές τους, πρέπει να τους δείξουμε τον δρόμο έτσι ώστε να πορευτούν μέσα  στον δύσκολο κόσμο των συναισθημάτων.

Υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν, ότι ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς συμπεριφέρονται στα παιδιά τους (είτε πρόκειται για άτεγκτη πειθαρχία, είτε για ενσυναισθητική κατανόηση, αδιαφορία ή ζεστασιά) έχει βαθιά και διαρκή επίδραση στη συναισθηματική τους ζωή. Παρόλο που κάποιες συναισθηματικές δεξιότητες «ακονίζονται» με τους φίλους όσο περνούν τα χρόνια, οι συναισθηματικά επαρκείς γονείς μπορούν να κάνουν πολλά για να βοηθήσουν τα παιδιά τους.

Στρατηγικές γονέων: 1) Αγαπάμε τον εαυτό μας και τον φροντίζουμε. 2) Προβλέπουμε έτσι ώστε να μην χρειάζεται να αντιδρούμε μετά. 3) Αποφεύγουμε τα τρίγωνα. Μην επιτρέπουμε στο παιδί να οδηγείται στο να χρησιμοποιεί τον έναν γονιό εναντίον του άλλου. 4) Δημιουργούμε, σωματικά και συναισθηματικά, ένα ασφαλές περιβάλλον. Αποφεύγουμε τον σαρκασμό και τον θυμό. 5) Χρησιμοποιούμε τις φυσικές συνέπειες για να διδάξουμε μαθήματα ζωής. 6) Χρησιμοποιούμε την ενσυναίσθηση όταν εμφανίζονται αυτές οι συνέπειες. 7) Επικοινωνούμε με αγάπη. Θέτουμε έναν θετικό τόνο. 8) Χρησιμοποιούμε λέξεις που βοηθούν τον άλλον να σκεφτεί. Αποφεύγουμε λέξεις που δημιουργούν αντιπαράθεση. 9) Επιδοκιμάζουμε τη θετική συμπεριφορά. 10) Μένουμε ουδέτεροι στην αρνητική συμπεριφορά. 11) Επιτρέπουμε στο παιδί μας να εκφράσει λεκτικά τα συναισθήματά του. 12) Περιορίζουμε στο ελάχιστο την τηλεόραση. Ενθαρρύνουμε ευκαιρίες για επικοινωνία και επαφή. 13) Κάνουμε επιλογές τέτοιες με τις οποίες θα μπορούσαμε και εμείς να ζήσουμε. 14) Να είμαστε συνεπείς αλλά όχι άκαμπτοι. 15) Αποφεύγουμε τους αγώνες ισχύος. 16) Αποφασίζουμε τίνος είναι το πρόβλημα και αν είναι δικό μας, το λύνουμε. Αν δεν είναι δικό μας δεν το λύνουμε εμείς. 17) Τέλος, να υπάρχει αίσθηση του χιούμορ.

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι, στη ζωή υπερισχύει αυτός που έχει αγαπηθεί πιο πολύ!

Σ.Τ.