Τα πάντα για τον Πόντο από την κυρία Ναταλία Π.
-Καλημέρα σας κυρία Ναταλία.
-Καλημέρα παιδί μου, τι θα ήθελες;
-Θα ήθελα να μου πείτε κάποια πράγματα για τον Πόντο.
Ωραία! Θα σου πω ότι θέλεις .Ξεκίνα σε παρακαλώ.
-Υπέροχα! Πότε και από πού ήρθαν οι συγγενείς σας από τον Πόντο;
-Για πρώτη φορά οι συγγενείς μου ήρθαν από το Γούζουλο Νικόπολης του Πόντου στην Προσοτσάνη Δράμας το 1920, καθώς επίσης ήρθε και μεγάλη πλειοψηφία κατοίκων του χωριού. Το Γούζουλο είναι 55 χιλιόμετρα Νοτιοανατολικά της Νικόπολης. Είχε 600 κατοίκους με ένα μεγάλο σχολείο, νηπιαγωγείο και μια πανέμορφη λιθόκτιστη εκκλησία.
-Πώς έγινε η αιτία να φύγετε και να έρθετε στην Προσοτσάνη;
-Μετά τη σφαγή των Αρμενίων στις 14/4/1915 οι τούρκικες στρατιωτικές αρχές έδωσαν εντολή σε 16 χωριά της Περιφέρειας της Μονής Βαζελώνος να αφήσουν τα χωριά τους και να φύγουν στα χωριά της Αργυρούπολης .Όλη η περιουσία των Ελλήνων λεηλατήθηκε από Τούρκους κατοίκους και στρατιώτες. Αιτία που έφυγαν οι Έλληνες ήταν οι άγριοι διωγμοί και οι απειλές των Τούρκων. Στις 17 Ιουνίου 1917 εκκενώθηκε το χωριό και οι Έλληνες κάτοικοι του με τους κατοίκους των γειτονικών χωριών εντοπίστηκαν στους νομούς Χαρπούτ, Ικονίου και Σεβάστειας. Το 1919 όσοι επέζησαν συγκεντρώθηκαν στα Άδανα όπου τους περιέθαλψε εκεί η ελληνική κοινότητα. Κατόπιν ειδικής άδειας της Ελληνικής Κυβέρνησης το 1921ήρθαν στην Ελλάδα, επιβιβάστηκαν στον Πειραιά και κατόπιν με τρένο ήρθαν στην Δράμα και μετά εγκαταστάθηκαν στην Προσοτσάνη Δράμας.
-Λοιπόν… Θα ήθελα να μου πείτε ένα έθιμο που είχαν παλιά αλλά κάποιοι Πόντιοι το τηρούν ακόμα.
-Θα σας μιλήσω για τον ποντιακό γάμο. Η ώρα του αποχωρισμού συνταράσσει τον ψυχικό δεσμό μάνας και κόρης και εκτός από τις ευχές και συμβουλές που δίνει στην κόρη της, έκκληση κάνει στην συμπεθέρα της να αγαπά την κόρη της όπως αγαπά τον γιό της και να πηγαινοέρχονται στα σπίτια τους τα συμπεθερικά
-Μπορείτε να μου πείτε κάποιες ιστορίες που σας διηγήθηκαν οι συγγενείς σας;
-Βεβαίως. Καθημερινά ακούγαμε ιστορίες για τον Πόντο και από τους συγγενείς που ήρθαν από εκεί. Είναι η νοσταλγία της πατρίδας που γεννήθηκαν, που έζησαν, έκαναν οικογένειες και ξαφνικά η απάνθρωπη συμπεριφορά των Τούρκων τους ταλαιπώρησε πάρα πολύ καθώς και όλο τον ελληνικό μικρασιατικό λαό.
-Θυμάστε κάποιο νανούρισμα που σας λέγανε οι γονείς σας;
-Μα φυσικά! Την κούνια που κοίμιζαν τα παιδιά την έλεγαν κουνίν. Για να τα κοιμίσουν δεν αρκούσε το κούνημα της κούνιας αλλά χρειαζόταν και κάποιο μελωδικό τραγούδι για να γλυκάνει την ψυχή τούς.
Κοιμέθ αρνίμ ‘ κοιμέθ πουλί μ’
Και παρ’τα αυγής ‘ τον ύπνον,
Εσύ ακόμα θα τρανύντς,
Είσαι πολλά μικρινόν.
Μικρό μου ,χαϊδεμένο μου
μικρό λαλαχεμένο
ας την αγάπη το πολλά
οξωκά ‘ κι βγαίνω.
Μικρό, μικρό, μικρίτικο
μικρό μαργαριτάριν
εσύ είσαι ο πόθος μου ,
εσύ ‘ σαι και το θάρριμ’.
Νάνι, νάνι το μικρόν τ’ αρνίν
πως κοιμάται απές σο κουνίν.
νάνι, νάνι το πουλίν, το μικρότ ’ αρνίν
ατό, πότε θα τρανύν’.
Μικρόν πουλίν,μικρόν,
μικρόν ας ση φωλέαν
τα μαύρα τα ματάκια σου
είναι σαν την ελαίαν.
-Γνωρίζετε κάποια φαγητά ποντιακά;
-Γνωρίζω. Βασική πηγή προϊόντων τα κηπευτικά και οι καλλιέργειες σιταριού και καλαμποκιού.
Δευτερεύουσα πηγή τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το γάλα όλα τα παράγωγα του, τα δημητριακά, τα ψάρια, το βοδινό κρέας, αγελαδινό βούτυρο και η μεγάλη ποικιλία λαχανικών ήταν οι συνηθέστερες πρώτες ύλες τους.
Τα φαγητά τους ήταν:
Κορκότα ( παρόμοιο με το πλιγούρι)
Σιρβάς (σούπα με κορκότο και γιαούρτι)
Καβουρμάν (κρέας καβουρδισμένο στο λίπος τους που το διατηρούσαν όλο το χειμώνα)
Κουκουβάκας (μανιτάρια)
Σουτζούκια
Ξυνόγαλο
Μύδια γεμιστά
Χαψία (είδος γαύρου)
Πισία (τηγανόψωμα)
Κιντέατα(σούπα με τσουκνίδες)
Πίτες διάφορες (γιουφκάδες στο σάτς ή φυλλωτά σιρόν)
Όμως υπάρχουν και πολλά ακόμη φαγητά.
Επίσης μπορώ να συμπληρώσω κάτι στα ήθη και τα έθιμα;
-Μα φυσικά! Πείτε μου.
-Οι Έλληνες ποντιακής καταγωγής διατηρούν ακόμη τα ήθη και τα έθιμα των ποντίων, την ποντιακή γλώσσα, τους ποντιακούς χορούς και τα τραγούδια.
-Μάλιστα. Λοιπόν ευχαριστώ κυρία Ναταλία για όλα. Να έχετε μια όμορφη μέρα. Γεια σας!
-Γεια σου παιδί μου, τα λέμε!
Η Χριστιάνα Γ. μαθήτρια της ΣΤ’ τάξης του σχολείου μας, μας μεταφέρει τις διηγήσεις της Φανής Τσακμακίδου.
Άκουσα πάρα πολλές φορές ιστορίες για το χωριό του παππού μου, από την θεία της μητέρας μου Ευθυμίας (Θυμίας) Μαναρίδου, μιας καλοσυνάτης γυναίκας που αγαπήσαμε όλα τ’ αδέλφια μας πάρα πολύ.
Η θεία Θυμία καταγόταν από το χωριό Πουλάχ που ήταν κοντά στο χωριό Γούζουλου και γνώριζε πάρα πολύ καλά την οικογένεια του παππού μου Αναστασίου Τσακμακίδη και Φανής Κανίδου- Τσακμακίδου για το πόσο αξιοπρεπείς άνθρωποι ‘ήταν και πόσο σωστά ανάθρεψαν τον γιό τους Σταύρο Τσακμακίδη (πατέρα μου).
Μας έλεγε ότι, την ημέρα της εορτής του Άγιου της Εκκλησίας του χωριού, οι κάτοικοι όλων των γειτονικών χωριών επισκεπτόταν το χωριό για να συνεορτάσουν όλοι στο πανηγύρι χορεύοντας και τραγουδώντας ποντιακά τραγούδια. Ερχόταν κάθε χρόνο και ο δεσπότης της περιοχής τον οποίο ο παππούς και η γιαγιά μου, μετά το τέλος της λειτουργίας, φιλοξενούσαν στο σπίτι τους. Από τον πατέρα μου, Σταύρο Τσακμακίδη, δεν άκουσα ιστορίες γιατί ήμουν οχτώ χρονών όταν πέθανε. Έχω ακούσει μερικές ιστορίες και από τα μεγαλύτερα αδέλφια μου που τους διηγιόταν ο πατέρας μου.
Τάξη: Στ 2016-2017