Στο 3ο εργαστήριο «Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ – Κοινωνική Συναίσθηση & Ευθύνη» ασχοληθήκαμε με τα ανθρώπινα δικαιώματα και πιο συγκεκριμένα με το διαδίκτυο και τους κινδύνους του.Το project που δουλέψαμε είχε τίτλο: «Διαδίκτυο ασφαλώς» και αν το σκεφτούμε ως λογοπαίγνιο, σημαίνει ότι:
α) Φυσικά και χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο αφού πλέον είναι πτυχή της καθημερινότητάς μας.
β) Όταν αυτό συμβαίνει, λαμβάνουμε υπόψιν βασικούς κανόνες ασφαλούς πλοήγησης.
Για την επίτευξη των στόχων μας οι μαθητές και οι μαθήτριες
α) συμπληρώσανε ερωτηματολόγια, οι απαντήσεις των οποίων συζητήθηκαν και σχολιάστηκαν
Ερωτηματολόγιο
Σε ποια ηλικία ξεκίνησες να χρησιμοποιείς το διαδίκτυο και για ποιο λόγο;
_______________________________________________________________
Ποια ήταν η πρώτη σου ηλεκτρονική συσκευή;
_______________________________________________________________
Μπαίνεις στο διαδίκτυο κυρίως από…
_______________________________________________________________
Σε βοήθησε κάποιος να χρησιμοποιείς το διαδίκτυο;
_______________________________________________________________
Σε ποια ηλικία απέκτησες κινητό τηλέφωνο;
_______________________________________________________________
Χρησιμοποιείς μόνος σου το διαδίκτυο ή με την επίβλεψη των γονιών σου;
_______________________________________________________________
Σου έχουν επιβληθεί περιορισμοί από τους γονείς σου;Αν ναι, ποιοι;
_______________________________________________________________
Πόσο συχνά χρησιμοποιείς το διαδίκτυο μέσα στην εβδομάδα;
_______________________________________________________________
Πόση ώρα παίζεις παιχνίδια τις καθημερινές;
_______________________________________________________________
Πόση ώρα παίζεις παιχνίδια τα Σαββατοκύριακα;
_______________________________________________________________
Νιώθεις ότι παραμελείς τα μαθήματά σου για χάρη του διαδικτύου;
_______________________________________________________________
Πιστεύεις ότι αντιμετωπίζεις πρόβλημα εθισμού;
_______________________________________________________________
Πιστεύεις ότι γνωρίζεις τους κινδύνους του διαδικτύου;
_______________________________________________________________
Έχεις φτιάξει προφίλ σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο;
_______________________________________________________________
Έχεις πέσει ποτέ θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού;
_______________________________________________________________
Αν ναι, ποια ήταν η αντίδρασή σου;
_______________________________________________________________
Έχεις προκαλέσει διαδικτυακό εκφοβισμό με αλλοίωση φωτογραφιών;
_______________________________________________________________
Έχεις προκαλέσει διαδικτυακό εκφοβισμό χρησιμοποιώντας απρεπές λεξιλόγιο;
_______________________________________________________________
Πιστεύεις ότι μπορείς να ξεχωρίσεις μία αληθή από μία ψευδή είδηση στο διαδίκτυο;
_______________________________________________________________
Χρησιμοποιείς το διαδίκτυο για ηλεκτρονικές αγορές; Με ποιον τρόπο πληρώνεις;
_______________________________________________________________
Χρησιμοποιείς το διαδίκτυο για βοήθεια στα μαθήματα του σχολείου σου;
_______________________________________________________________
Χρησιμοποιείς το διαδίκτυο για να διαβάσεις ηλεκτρονικά βιβλία;
_______________________________________________________________
Επίλεξε από τις δραστηριότητες της παρένθεσης και τοποθέτησέ τις με σειρά από το 1(η πιο συχνή) έως το 7 (η λιγότερο συχνή)
ανεβάζω φωτογραφίες/βίντεο
παίζω παιχνίδια μόνος/η μου
παίζω παιχνίδια με φίλους
διαβάζω για σχολικές εργασίες
παρακολουθώ βίντεο με τραγούδια
βλέπω ταινίες online
«κατεβάζω» δωρεάν περιεχόμενο
β) επιχειρηματολόγησαν με κείμενα για θέματα όπως ο «εθισμός στο διαδίκτυο» και «οι κίνδυνοι του διαδικτύου»
γ) παρακολούθησαν σχετικά βίντεο
δ) ενημερώθηκαν για τα συμπτώματα και τις συνέπειες του εθισμού στο διαδίκτυο
Ο εθισμός στο διαδίκτυο
Μορφές εθισμού στο διαδίκτυο
Εθισμός γενικά είναι η συνήθης ψυχολογική ή ψυχοπαθολογική εξάρτηση από μια ουσία η μια κατάσταση που είναι πέρα από τον έλεγχο του ατόμου. Πρόκειται για ανεξέλεγκτη και παθολογική αναζήτηση και χρήση του αντικειμένου του εθισμού, ανεξάρτητα από τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτό στην υγεία και την κοινωνική του ζωή. Η απότομη απομάκρυνση από το αντικείμενο του εθισμού προκαλεί ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις.
Εθισμός στο διαδίκτυο ορίζεται η υπέρμετρη, ανεξέλεγκτη και παρορμητική χρήση του διαδικτύου που παρεμποδίζει τη φυσιολογική ζωή του ατόμου και δημιουργεί άγχος και δυσφορία στο οικογενειακό, φιλικό και εργασιακό (σχολικό) του περιβάλλον.
Ο εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάποιον που περνά πολύ μεγάλο μέρος της ημέρας του χρησιμοποιώντας το Facebook, το Twitter, το Instagram και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τόσο πολύ που επηρεάζεται η ποιότητα ζωής του και παραγκωνίζονται άλλες πτυχές της ζωής του.
Ο εθισμός σε video games είναι η υπέρμετρη χρήση και εξάρτηση σε ηλεκτρονικά παιχνίδια (συνήθως μέσω διαδικτύου). Μοιάζει πολύ με την εξάρτηση από τυχερά παιχνίδια (τζόγο), το άτομο δεν έχει έλεγχο στο πόσο και πότε παίζει και η εξάρτησή του αυτή έχει συνέπειες στην καθημερνή του ζωή.
Πρώτοι οι κινέζοι ήταν αυτοί που έδωσαν ορισμό και προσδιόρισαν τα κριτήρια του εθισμού στο internet το 2008. Σύμφωνα λοιπόν με εκείνο τον ορισμό, εθισμένοι στο διαδίκτυο θεωρούνται όσοι περνούν τουλάχιστον 6 ώρες την ημέρα στο διαδίκτυο και έχουν εκδηλώσει τουλάχιστον ένα σύμπτωμα τους 3 μήνες πριν τη διάγνωση. Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται η σφοδρή επιθυμία να συνδεθεί το άτομο στο διαδίκτυο, πνευματική και σωματική δυσφορία, δυσκολία στη συγκέντρωση και τον ύπνο και έντονος εκνευρισμός.
Γενικές πληροφορίες- Επιδημιολογικά χαρακτηριστικά
- Παιδιά ηλικίας 8 – 18 ετών περνούν κατά μέσο όρο 44.5 ώρες την εβδομάδα μπροστά σε μια οθόνη.
- Στην Ελλάδα το 2,4% των εφήβων είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο. Τα περισσότερα είναι αγόρια, παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών και ζουν στην επαρχία.
- Τα αγόρια είναι συχνότερα εξαρτημένα από το διαδίκτυο, αλλά τα κορίτσια έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες αν είναι εξαρτημένα στο διαδίκτυο, να εμφανίσουν καταθλιπτική συμπεριφορά κατά την εφηβεία και αργότερα.
- 50% των εφήβων νιώθουν εξαρτημένοι από το κινητό τους (67% των εφήβων έχουν κινητό τηλέφωνο)
- Τα παιδιά είναι στο διαδίκτυο 3-8 ώρες την ημέρα. Το 1/3 του χρόνου αυτού είναι συνδεδεμένα σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
- Τα παιδιά που είναι εξαρτημένα στο διαδίκτυο είναι ευάλωτα και σε άλλες καταστάσεις (π.χ. είναι διατεθειμένα να συναντήσουν κάποιον που γνώρισαν μέσω διαδικτύου ή να δώσουν προσωπικά τους στοιχεία σε μια ιστοσελίδα)
- Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι περισσότερο διαδεδομένος στις χώρες της Ασίας από ότι της Ευρώπης και της Αμερικής
- 23% των νέων (12 – 20 ετών) δηλώνουν ότι νιώθουν εθισμένοι στα video games. Περισσότερα είναι τα αγόρια έναντι των κοριτσιών.
Χαρακτηριστικά παιδιών και έφηβων εθισμένων στο διαδίκτυο
- Υπερβολικός χρόνος:Τα παιδιά περνούν πολύ χρόνο την ημέρα στο διαδίκτυο (μηνύματα, mail, σερφάρισμα, συμμέτοχή σε chat rooms, έρευνα για κάποια εργασία στο σχολείο). Πολλοί γονείς δεν αναγνωρίζουν έγκαιρα τον εθισμό των παιδιών τους, επειδή θεωρούν ότι το χρειάζονται για το σχολείο, ενώ τα παιδιά το χρησιμοποιούν για πολύ διαφορετικούς λόγους.
- Απομάκρυνση από φίλους ή άλλες δραστηριότητες: Όσο τα παιδιά χρησιμοποιούν το διαδίκτυο όλο και περισσότερο απομακρύνονται από τη φυσική επαφή με τους άλλους. Αυτό γίνεται εμφανές όταν προτιμούν να μείνουν στο σπίτι και να ασχοληθούν με τον υπολογιστή παρά να συναντήσουν τους φίλους τους.
- Ψέματα: Όταν οι γονείς ρωτάνε για τον χρόνο ή το τι κάνουν στον υπολογιστή, το κινητό ή το τάμπλετ τους, τα παιδιά τους αποπροσανατολίζουν προκειμένου να μην αντιληφθούν τον πραγματικό χρόνο που ξοδεύουν στο διαδίκτυο.
- Κούραση και άλλα σωματικά συμπτώματα: Τα παιδιά φαίνονται και συμπεριφέρονται σα να τους λείπει ύπνος. Έχουν μαύρους κύκλους και πρησμένα ή κόκκινα μάτια. Φαίνονται κουρασμένα όλη την ώρα, λόγω του ότι έμειναν όλη νύχτα ξύπνιοι μπροστά σε μια οθόνη, ή επειδή ξυπνούν πολύ πρωί για να προλάβουν να μπουν στο ίντερνετ πριν πάνε στο σχολείο.
- Άρνηση: «Δεν έχω κανένα πρόβλημα». Τα παιδιά ισχυρίζονται ότι δεν περνούν πολύ χρόνο στο ίντερνετ ή ότι όλες αυτές τις ώρες κάνουν κάποια εργασία για το σχολείο. « Όλοι το ίδιο κάνουν, δεν είναι και τίποτε τρομερό». Αυτές οι φράσεις ή παρόμοιες θα ακούγονται πολύ συχνά όσο περισσότερο χρόνο περνούν online.
- Μειωμένη ακαδημαϊκή απόδοση και σχολική άρνηση: Το παιδί δίνει λιγότερη προσοχή στα μαθήματα και στο σχολείο, παραμελεί τις υποχρεώσεις και τις σχολικές του ευθύνες με αποτέλεσμα να πέφτει η απόδοση, άρα και οι βαθμοί του στο σχολείο και να μην αποδίδει σωστά. Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές που αρνείται να πάει στο σχολείο και να διαβάσει, γιατί έχει την απαίτηση να μείνει στο σπίτι και να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.
- Συναισθηματικά ξεσπάσματα: Όταν τα παιδιά ρωτηθούν πόσο χρόνο είναι online ή αν τους γίνει κάποια παρατήρηση για τον χρόνο αυτό, τα παιδιά μπορεί να ξεσπάσουν σε θυμό ή να εκνευριστούν πάρα πολύ, όπως και όταν δεν υπάρχει σύνδεση στο διαδίκτυο ή πρόσβαση σε υπολογιστή, κινητό ή tablet.
- Χάνουν την αίσθηση του χρόνου όταν είναι στο internet.
Χαρακτηριστικά παιδιών και εφήβων με εθισμό σε video games
- Απασχόληση και εμμονή με κάποιο (διαδικτυακό) παιχνίδι.
- Απομόνωση και απόσυρση όταν δεν παίζει αυτό το παιχνίδι.
- Αίσθημα στέρησης (όλο και περισσότερη ώρα αναζητά να παίζει το παιχνίδι).
- Το παιδί έχει προσπαθήσει να σταματήσει το παιχνίδι αλλά δεν τα έχει καταφέρει.
- Το παιδί χάνει το ενδιαφέρον του για άλλες δραστηριότητες ή χόμπι.
- Το παιδί συνεχίζει να θέλει να παίζει το παιχνίδι, αν και αναγνωρίζει τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει αυτό στη ζωή του.
- Το παιδί λέει ψέματα για τις ώρες που παίζει το παιχνίδι κάθε μέρα.
- Το παιδί βλέπει το παιχνίδι σαν μια διέξοδο από το άγχος και την ενοχή που βιώνει στην καθημερινότητά του.
- Το παιδί έχει θυσιάσει την κοινωνική του ζωή και τις φιλίες του εξαιτίας του παιχνιδιού.
- Περνά τις περισσότερες ώρες που δεν έχει σχολείο παίζοντας.
- Αποκοιμιέται στο σχολείο εξαιτίας των πολλών ωρών που έπαιζε την προηγούμενη μέρα/βράδυ.
- Προτιμά να παίξει παρά να βρεθεί με τους φίλους του.
- Θυμώνει πολύ ή βρίσκεται σε πανικό αν δεν μπορεί να παίξει το παιχνίδι.
- Ο λόγος, οι αντιδράσεις και οι σκέψεις του παιδιού επηρεάζονται από το παιχνίδι που παίζει.
Η διάγνωση του εθισμού στο διαδίκτυο στα παιδιά
Παρακάτω παρατίθενται τα κριτήρια που θα πρέπει να πληροί κάποιο παιδί για να χαρακτηριστεί εθισμένο από το ίντερνετ
Διαρκής ενασχόληση με το διαδίκτυο: Το παιδί είτε σκέφτεται συνεχώς την τελευταία φορά που ήταν online ή σχεδιάζει τι θα κάνει την επόμενη φορά που θα έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Χρειάζεται όλο και περισσότερο χρόνο για να είναι ικανοποιημένο: Το παιδί χρειάζεται να είναι όλο και περισσότερο χρόνο συνδεδεμένο στο διαδίκτυο για να νιώσει ικανοποιημένο.
Αδυναμία διακοπής: Το παιδί έχει προσπαθήσει αλλά έχει αποτύχει στο να μειώσει, να ελέγξει ή να σταματήσει να συνδέεται στο διαδίκτυο.
Συναισθηματικές αλλαγές: Το παιδί είναι ανήσυχο, γίνεται ιδιότροπο, καταθλιπτικό ή ευέξαπτο όταν προσπαθεί να μην χρησιμοποιεί το διαδίκτυο.
Μένει online περισσότερο από όσο θα ήθελε: Αν και θα ήθελε να είναι στο internet συγκεκριμένο χρόνο, το παιδί επαναλαμβανόμενα μένει online περισσότερο από τον χρόνο που θα ήθελε.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ισχύει κάποιο ή κάποια από τα επόμενα:
Χρήση διαδικτύου ως διαφυγή: Το παιδί προσπαθεί να ξεφύγει από τα προβλήματα που το απασχολούν ή να ανακάμψει από ενδεχόμενη κακή διάθεση (άγχος, κατάθλιψη, ενοχή, το αίσθημα του αβοήθητου) χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο.
Ψέματα: Σε μια προσπάθεια να κάνει ακόμα περισσότερο τον χρόνο που θα είναι online, το παιδί λέει συνεχώς ψέματα στους γονείς του, τους φίλους ή τους δασκάλους για τη διάρκεια της σύνδεσής του στο διαδίκτυο κάθε μέρα.
Κίνδυνος ή απώλεια: Η συνεχής χρήση του διαδικτύου μπορεί να θέσει το παιδί σε κίνδυνο ή να το κάνει να χάσει ευκαιρίες στις σχέσεις ή κάποια εκπαιδευτική ή επαγγελματική προοπτική
