Τα νήπια και το εκπαιδευτικό προσωπικό του 2ου Νηπιαγωγείου Αριδαίας, ευχαριστούμε θερμά τη Σχολική Επιτροπή Π.Ε. Δήμου Αλμωπίας, καθώς επίσης και το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων της Σχολικής μας Μονάδας, για την από κοινού συμβολή τους στις εργασίες συντήρησης και καλλωπισμού του σκίαστρου – κιόσκι – του αύλειου χώρου του σχολείου μας, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις εκπαιδευτικές μας δραστηριότητες.
Από τη Διεύθυνση του 2ου Νηπιαγωγείου Αριδαίας
Αγαπητοί μας γονείς,
σας αναρτούμε ένα ενδιαφέρον άρθρο το οποίο επιμελήθηκε η ψυχολόγος της σχολικής μας μονάδας και αφορά την έκθεση των παιδιών στην οθόνη.
Από τη Διεύθυνση του 2ου Νηπιαγωγείου Αριδαίας
Πόσο κινδυνεύουν τα παιδιά από την εκτόξευση του χρόνου που περνούν μπροστά στις οθόνες;
Με τις οθόνες να έχουν καταστεί ένα είδος κανονικότητας στην εποχή της πανδημίας και της κοινωνικής αποστασιοποίησης, προκύπτουν ανησυχίες και ερωτήματα για τον βαθμό επίδρασής τους στη σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία των μικρών παιδιών και των εφήβων.
Κατά πόσο, λοιπόν, αυξήθηκε ο χρόνος έκθεσης των ανηλίκων στην οθόνη λόγω των περιοριστικών μέτρων και του κλεισίματος των σχολικών μονάδων; Πόσο δικαιολογημένες είναι οι ανησυχίες των γονέων και πώς μπορούν να αντισταθμιστούν τυχόν επιπτώσεις; Υπάρχει κάποιο θετικό στοιχείο για γονείς και παιδιά στην τρέχουσα δύσκολη κατάσταση;
Η αναπόφευκτη αύξηση του χρόνου επί της οθόνης
Κανένας δεν θα μπορούσε να λάβει υπόψη του τον αστάθμητο παράγοντα μίας πανδημίας, που θα ξεσπούσε σχεδόν 1 χρόνο πριν. Στο σήμερα περνάμε ακόμη περισσότερες ώρες μπροστά από μία οθόνη προκειμένου να μειώσουμε τις μετακινήσεις μας και να καλύψουμε ένα ευρύ φάσμα αναγκών.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η εταιρεία Ipsos για λογαριασμό του Global Myopia Awareness Coalition (GMAC) το διάστημα 29 Μαΐου-2 Ιουνίου 2020 στις ΗΠΑ, «ο χρόνος έκθεσης των παιδιών στην οθόνη έχει διπλασιαστεί από τότε που ξεκίνησε η πανδημία της Covid-19»
Όσον αφορά το περιεχόμενο με το οποίο τείνουν να αλληλεπιδρούν περισσότερο οι ανήλικοι, στη δημοσκόπηση της Morning Consult βρέθηκε ότι ο χρόνος επί της οθόνης κατανέμεται κυρίως στο gaming, τα μαθήματα για το σχολείο και τα social media, ενώ, παράλληλα, το YouTube και το Netflix αναδεικνύονται ως οι πιο δημοφιλείς πλατφόρμες ψυχαγωγίας για τα παιδιά και τους εφήβους – σύμφωνα πάντα με τις απαντήσεις των γονιών τους.
Οι πολλαπλές ανησυχίες των γονέων
Εκτός από τον χρόνο έκθεσης στις οθόνες, πολλές από τις παραπάνω μελέτες επιχειρούν να ανιχνεύσουν τις στάσεις και τους –εντεινόμενους τελευταία– προβληματισμούς των γονέων. Στην έρευνα της Ipsos, για παράδειγμα, το 78% των γονέων συμφώνησε ότι ο παρατεταμένος χρόνος έκθεσης στην οθόνη είναι επιβλαβής για την υγεία των ματιών των παιδιών τους και το 76% δήλωσε ότι αναζητά τρόπους που θα τους βοηθήσουν να τον περιορίσουν, ενώ στην αντίστοιχη της Parents Together, αρκετοί γονείς αναφέρθηκαν σε περιστατικά cyberbullying και σεξουαλικής παρενόχλησης με θύματα τα παιδιά τους.
Όσον αφορά τους Έλληνες γονείς, όπως δείχνουν τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου (ΕΚΑΔ)Αποτελέσματα νέας διαδικτυακής έρευνας σε γονείς με αφορμή την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου 2021 | SaferInternet4Kids.gr, το 64% εμφανίζεται ανήσυχο για τον χρόνο που δαπανούν τα παιδιά τους στο Διαδίκτυο και το 68% προβληματίζεται για τον τρόπο που το ψηφιακό περιεχόμενο τα επηρεάζει. Επιπλέον, περίπου 5 στους 10 γονείς αναφέρουν πως έχουν εν μέρει τον έλεγχο της διαδικτυακής δραστηριότητας του παιδιού τους, ενώ ένα 11% δηλώνει ότι δεν γνωρίζει με ποιους συνομιλούν τα παιδιά τους στον ψηφιακό χώρο. Από την άλλη, το 56% των γονιών απαντούν ότι συζητούν συχνά με τα παιδιά τους για την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου και το 81% υποστηρίζει ότι θέτει όρια στον χρόνο που αφιερώνουν μπροστά από μία οθόνη.
Οι ανησυχίες των γονέων δεν περιορίζονται, πάντως, μόνο στα στατιστικά δεδομένα, αλλά αποτυπώνονται και στις τηλεφωνικές κλήσεις που δέχεται η Συμβουλευτική Γραμμή Βοήθειας Ηelp-Line , Γραμμή Βοηθείας του ΕΚΑΔ. Οι προβληματισμοί των γονέων έχουν να κάνουν κυρίως με τον εθισμό των παιδιών στα διαδικτυακά παιχνίδια. Ταυτόχρονα, παρατηρείται ότι παιδιά πολύ μικρής ηλικίας έχουν αποκτήσει πια επαφή με τα ηλεκτρονικά μέσα, ενώ πριν οι γονείς το απέφευγαν περισσότερο. Νήπια 2, 3 και 4 ετών παίζουν παιχνίδια, βλέπουν βίντεο και εκπαιδεύονται μέσω Διαδικτύου.
Τι έχει αλλάξει τον τελευταίο έναν χρόνο πανδημίας; Μια διαφοροποίηση που παρατηρήθηκε αναφορικά με τις κλήσεις που δέχεται η γραμμή, είναι μια αύξηση σε εκείνες που αφορούν το sexting (ανταλλαγή γυμνών φωτογραφιών μέσω διαδικτύου), τον εκφοβισμό μέσω Διαδικτύου και των σεξουαλικών παρενοχλήσεων. Αν και η Γραμμή Βοήθειας του ΕΚΑΔ δεχόταν, από την αρχή της λειτουργίας της, πάρα πολλές αναφορές σχετικά με την υπερβολική χρήση, το εντυπωσιακό που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια και στις αρχές του πρώτου lockdown ήταν ότι οι κλήσεις αυτές μειώθηκαν. Πιθανολογείται ότι οφειλόταν στο σοκ που νιώσαμε όλοι στην αρχή της πανδημίας, λόγω της νέας κατάστασης που βιώναμε και του εγκλεισμού μας στο σπίτι, και στο ότι οι γονείς υποτιμήσαμε ή κάπως παραιτηθήκαμε από τη “μάχη” με τα ηλεκτρονικά μέσα. Ίσως η σκέψη στις αρχές ήταν ότι “αφού δεν είχαμε κάτι καλύτερο να κάνουμε, ας αφήσουμε τα παιδιά να παίξουν στο Διαδίκτυο”. Τα προβλήματα, όμως, άρχισαν γρήγορα να φαίνονται ξανά καθώς σταδιακά άρχισαν πάλι να αυξάνονται οι αναφορές για υπερβολική χρήση και εθισμό. Φτάνοντας στο τώρα και σχεδόν έναν χρόνο μετά, πολλοί γονείς αναφέρουν προβλήματα εθισμού λόγω του παρατεταμένου εγκλεισμού. Περιγράφουν παιδιά που, ενώ ήταν λειτουργικά, δραστήρια, κοινωνικά, τώρα έχει πέσει η απόδοσή τους, έχουν εξαιρετικά μειωμένο κίνητρο σε όλες τις διαστάσεις (π.χ. σχολείο, επαφές με φίλους), δεν έχουν διάθεση για τίποτα παρά μόνο για παιχνίδι μέσω Διαδικτύου. Με άλλα λόγια, περιγράφουν παιδιά παραιτημένα, βυθισμένα, σχεδόν ακινητοποιημένα. Είναι μια εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση που πρέπει να έχουμε κατά νου.
Δικαιολογημένες οι ανησυχίες, ζητούμενο η εξισορρόπηση ψηφιακής και αναλογικής ζωής
Στην πανδημία, ο ψηφιακός χώρος αναγκαστικά μετατράπηκε σε χώρο εργασίας, εκπαίδευσης, διασκέδασης και επικοινωνίας. Η ανησυχία των γονέων είναι φυσιολογική, αλλά είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες που έχει επιφέρει η πανδημία και να παραμείνουμε ψύχραιμοι, επιτρέποντας μικρές παρεκκλίσεις από τους συνήθεις κανόνες. Οι μικρές αυτές παρεκκλίσεις, όμως, να συνοδεύονται και από αντισταθμιστικές δραστηριότητες που να μην περιλαμβάνουν τη χρήση κάποιας οθόνης. Πράγματι όλη αυτή η περίοδος του παρατεταμένου εγκλεισμού των παιδιών έχει αυξήσει κατακόρυφα τον χρόνο στις οθόνες. Σαφώς και εύλογα δημιουργούνται ανησυχίες από τη νέα αυτή πραγματικότητα. Μια ανησυχία είναι κατά πόσο αυτός ο νέος τρόπος ζωής δύναται να παγιώσει μελλοντικές δύσκολες συμπεριφορές και συνήθειες, τόσο στους εφήβους όσο και σε παιδιά μικρότερης ηλικίας.
Δύο τύποι προβληματισμού ανακύπτουν υπό αυτές τις συνθήκες, με τον πρώτο να αφορά στις επιδράσεις της πολύωρης χρήσης της οθόνης στη σωματική και ψυχική υγεία και τον δεύτερο στην απουσία άλλων δραστηριοτήτων από την καθημερινότητα, όπως η φυσική άσκηση, η διαπροσωπική αλληλεπίδραση και η αγκαλιά με αγαπημένα πρόσωπα. Αναφορικά με τις σωματικές επιπτώσεις, αρκετός λόγος έχει γίνει για τις επιδράσεις της πολύωρης χρήσης της οθόνης, η οποία μπορεί να αυξήσει την ευαλωτότητα σε παθήσεις των ματιών. Την ίδια στιγμή η ακινησία για ώρες σε μια καρέκλα γραφείου, επιβαρύνει το σώμα και προκαλεί μια σειρά από επώδυνα συμπτώματα. Αλλά και πέρα από τα σωματικά συμπτώματα, ένα σημείο προβληματισμού, στο πλαίσιο των συνθηκών που διανύουμε, βρίσκεται στην ισορροπία μεταξύ των δραστηριοτήτων της οθόνης και των δραστηριοτήτων μακριά από αυτή. Ποιες εναλλακτικές υπάρχουν μέσα στις παρούσες συνθήκες ώστε να ασχοληθούμε με κάτι ανακουφιστικό για το σώμα και το νου; Θα πρέπει να στραφούμε, ο καθένας προσωπικά, σε ασχολίες και δεξιότητες που έχει αποκτήσει ήδη πριν την περίοδο της πανδημίας.
Όσο για το κατά πόσον η παρούσα συγκυρία θα συνεισφέρει σε περισσότερο ψηφιακά αλφαβητισμένα παιδιά, αυτό που καθίσταται σημαντικό δεν είναι η περαιτέρω εξοικείωση στη χρήση των εφαρμογών και των συσκευών (που θα έρθει αναπόφευκτα), αλλά η εκπαίδευσή της προς την κριτική αξιοποίηση του περιεχομένου και των εφαρμογών. Να μπορούν [τα παιδιά] να αναγνωρίζουν τα fake news, να προστατεύονται στον ψηφιακό χώρο, να αναγνωρίζουν ποιες συναισθηματικές ανάγκες καλύπτουν με τη χρήση μιας οθόνης και πολλά ακόμα παρόμοια ζητήματα.
Ως προς τις μακροπρόθεσμες συνέπειες, είναι δύσκολο να μιλήσουμε ακόμα για αυτές, καθώς πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση με αβέβαιο ακόμα σημείο λήξης. Οι βραχυπρόθεσμες επιδράσεις, ωστόσο, είναι ήδη ορατές. Αρκετοί ενήλικες βιώνουν ήδη κόπωση, συνεπώς μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάτι αντίστοιχο βιώνουν και τα παιδιά που είναι αναγκασμένα να βρίσκονται καθηλωμένα μπροστά από μια οθόνη. Την ίδια στιγμή, τα παιδιά έχουν αποκοπεί σχεδόν από το σύνολο των δραστηριοτήτων εκείνων που τους πρόσφεραν ευχαρίστηση και ικανοποίηση, όπως ο χρόνος με τους φίλους ή ο χρόνος σε οργανωμένες δραστηριότητες απόκτησης δεξιοτήτων (όπως τα ωδεία, τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, οι αθλητικές δραστηριότητες). Αν αυτός ο “χαμένος” χρόνος δεν μετατραπεί σε κάτι εξίσου δημιουργικό για τα ίδια, μέσα στα ασφαλή πλαίσια που υπαγορεύονται από τις συνθήκες της πανδημίας, τότε θα έρθουν αντιμέτωπα με δυσφορικά συναισθήματα. Τα παιδιά δεν νοσούν, αλλά υποφέρουν από την πανδημία, όπως η ανία και η μοναχικότητα.
Τα όρια φυσιολογικής και παθολογικής διαδικτυακής χρήσης εν μέσω lockdown
Ένα ερώτημα που εύλογα εγείρεται αφορά το πώς μπορούν οι γονείς να ξεχωρίσουν τη φυσιολογική έκθεση στην οθόνη, από μία εθιστική διαδικτυακή συμπεριφορά εν μέσω καραντίνας και κλειστών σχολείων, όπου τα όρια ελεύθερου και εκπαιδευτικού χρόνου καθίστανται συγκεχυμένα. Τα όρια ήταν δυσδιάκριτα ήδη πριν από την πανδημία. Μολαταύτα, τα περιοριστικά πλαίσια σχετικά με τις εξωτερικές δραστηριότητες αλλά και η μεταφορά της εργασίας και της εκπαίδευσης στην οθόνη όντως δημιουργούν μια περαιτέρω σύγχυση των ορίων μεταξύ του ωφέλιμου χρόνου στην οθόνη (ο οποίος μπορεί να διατίθεται και για διασκέδαση και επικοινωνία) και των επιβλαβών συνεπειών του χρόνου αυτού. Μεταξύ άλλων, μπορούμε να εντοπίσουμε τέτοιες ενδείξεις στην ποιότητα του ύπνου του παιδιού ή αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, όπως η παράλειψη γευμάτων για χάρη της οθόνης. Επίσης, ενδείξεις μπορούμε να εντοπίσουμε και στη διάθεσή του, αν για παράδειγμα δείχνει εκνευρισμένο ή αν δεν επιθυμεί να ασχοληθεί με κάτι που προηγουμένως το ευχαριστούσε. Σημαντικό, επίσης, είναι να διακρίνουμε αν η χρήση αυτή παρεμποδίζει άλλες δραστηριότητες που ορίζονται ως σημαντικές για την ψυχοκοινωνική υγεία του ατόμου και την εξέλιξη του, όπως οι άμεσες αλληλεπιδράσεις σε φυσικό χώρο και χρόνο, η σχολική επίδοση ή τυχόν δραστηριότητες που μέχρι τότε ήταν σημαντικές για τα άτομα (π.χ. αθλητισμός, μουσική, ζωγραφική, κ.ά.).
Τι μπορούν να κάνουν πρακτικά οι γονείς;
Πρώτ΄απ΄όλα, να μην πανικοβάλλονται! Κατά τη διάρκεια αυτής της πρωτόγνωρης περιόδου, όπου καλούμαστε να αντέξουμε και να ζήσουμε, ο ρόλος μας σαν γονείς είναι κρίσιμος και δύσκολος. Θα ήταν βοηθητικό να θέσουμε ένα πρόγραμμα καθημερινό μαζί με τα παιδιά, το οποίο θα περιλαμβάνει την ώρα της τηλεκπαίδευσης, της διασκέδασης, του ύπνου, του διαβάσματος, κ.λπ. Ας μην ξεχάσουμε ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη την επαφή και το παιχνίδι στο πραγματικό περιβάλλον. Είναι σημαντικό να βρούμε εναλλακτικές πηγές που τα παιδιά θα αντλούν χαρά και ικανοποίηση (π.χ. πατίνι, ποδήλατο, βόλτα στη φύση ή κάτι άλλο ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του παιδιού). Ας έχουμε, επιπλέον, στο νου μας τι κάνουν τα παιδιά στο Διαδίκτυο. Είναι διαφορετικό το να παίζουν ένα παιχνίδι όλη μέρα χωρίς να μπορούν να σταματήσουν και διαφορετικό να το χρησιμοποιούν για να ακούσουν μουσική, να δουν κάποια ταινία, να μιλήσουν με τους φίλους τους. Μπορούν να βρουν και να κάνουν θετικά και δημιουργικά πράγματα μέσω Διαδικτύου. Δεν είναι όλες οι οθόνες πάντα κακές για όλα τα παιδιά κάτω από όλες τις συνθήκες. Αυτό που έχει σημασία είναι να γνωρίζεις το παιδί σου, το περιεχόμενο με το οποίο ασχολείται και το πλαίσιο στο οποίο γίνεται η χρήση των [ψηφιακών] μέσων.
Έχουν ανατραπεί πολλές ισορροπίες για όλα τα μέλη μιας οικογένειας. Όποιες πρακτικές συμβουλές δοθούν αυτή την περίοδο πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις οικογενειακές συνήθειες, πρακτικές και δυνατότητες, ώστε να μην προστίθεται επιπλέον άγχος στους γονείς που προσπαθούν να αντεπεξέλθουν σε αρκετά στρεσογόνες συνθήκες. Μια σημαντική παρότρυνση είναι η παρουσία σωματικής δραστηριότητας μέσα στη μέρα, η οποία ανακουφίζει το σώμα από την πολύωρη ακινησία, επιτρέπει την αποσύνδεση από τις οθόνες και την εκτόνωση: μια βόλτα στη γειτονιά με χαλαρούς ρυθμούς και χωρίς κατ’ ανάγκη σκοπό (π.χ. για αγορές), γυμναστική στο σπίτι –ενδεχομένως με τη μορφή παιχνιδιού–, χαλάρωση υπό τους ήχους ήρεμης μουσικής, χωρίς κάποια άλλη παράλληλη δραστηριότητα. Ίσως είναι μια ευκαιρία τα παιδιά να εξασκηθούν και στην ονειροπόληση, δηλαδή στις νοητικές περιπλανήσεις με τη χρήση της φαντασίας. Επίσης, ωφέλιμη θα ήταν η αύξηση του ποιοτικού χρόνου των γονιών με τα παιδιά, αλλά και των παιδιών μεταξύ τους, μέσω διαφόρων κοινών και ευχάριστων δραστηριοτήτων (π.χ. μαγείρεμα, κηπουρική, επιτραπέζια παιχνίδια, διάβασμα, κ.λπ.), όπως και η διατήρηση κάποιας υποτυπώδους ρουτίνας.
Αντί επιλόγου
Τι θετικό μπορούν να αποκομίσουν γονείς και παιδιά από την τρέχουσα ζόρικη συγκυρία; Ο ποιοτικός, πραγματικά ελεύθερος χρόνος γονέων και παιδιών μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά και για τις δύο πλευρές. Συνεπώς, αν μπορούμε να εντοπίσουμε μια θετική συνέπεια σε αυτές τις πρωτόγνωρες και αγχογόνες συνθήκες των παρατεταμένων περιορισμών και της διάχυτης αβεβαιότητας εξαιτίας της πανδημίας είναι η εστίαση στις σχέσεις εντός του σπιτιού και στις ουσιαστικές προτεραιότητες. Ας θυμηθούμε ότι το πιο ισχυρό όπλο που έχουμε στα χέρια μας είναι η σχέση μας με το παιδί μας. Χωρίς αυτή, δεν μπορούμε ούτε να οριοθετήσουμε ούτε να υποστηρίξουμε ούτε βέβαια το παιδί να απευθυνθεί σε εμάς εάν χρειαστεί κάτι, οπότε ας φροντίσουμε τη σχέση μαζί του αυτή την εποχή περισσότερο από ποτέ.
| Έξτρα βοηθητικές πηγές |
| Πέρα από τη Γραμμή Βοήθειας Help-Line (210-6007686) και το πλούσιο υλικόΥλικό για γονείς | SaferInternet4Kids.gr που παρέχει το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, υπάρχουν μερικές ακόμη αξιόπιστες διαδικτυακές πηγές που θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμες σε όσους γονείς αναζητούν βοήθεια και συμβουλές:
Common Sense MediaScreen Time | common sense media (περιλαμβάνει μία πληθώρα ερωτημάτων και απαντήσεων, τόσο συγκεντρωτικά όσο και ξεχωριστά ανά ηλικία) Internet MattersScreen time advice | internetmatters.org (εξίσου αναλυτικό υλικό, ταξινομημένο με βάση την ηλικία) Q&A με την Τζένι ΡαντέσκιQ&A Jenny Radesky – Positive Parenting Newsfeed | YouTube (συμβουλές από την Καθηγήτρια Αναπτυξιακής και Συμπεριφορικής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν) Επεξεργασία: Μελνίκοβα-Τσιφλικιώτη Τατιάνα, Ψυχολόγος ΑΠΘ |
Αγαπητοί μας γονείς
Ακολουθεί ανάρτηση υλικού από τη τηλεδιάσκεψη που πραγματοποίησε η σχολική μας μονάδα, σε συνεργασία ομάδας σχολείων, με εισηγήτρια την ψυχολόγο του σχολείου μας κ. Τατιάνα Μελνίκοβα Τσιφλικιώτη, την Τετάρτη 31 Μαρτίου 2021.Στόχος μας η συμβουλευτική και στήριξη γονέων και παιδιών εν καιρώ πανδημίας.
Από τη Διεύθυνση του 2ου Νηπιαγωγείου Αριδαίας
Συζητώντας και στηρίζοντας τα παιδιά και τους εφήβους για τον Covid-19. Χρήσιμες επισημάνσεις για γονείς
Τα αυξανόμενα κρούσματα του νέου τύπου κορωνοϊού, Covid-19 και ο παγκόσμιος χαρακτήρας που έχει λάβει η μετάδοσή του έχουν προκαλέσει ανησυχία στη διεθνή κοινότητα. Είναι σημαντικό οι γονείς και τα πρόσωπα που εμπλέκονται με τη φροντίδα των παιδιών και των εφήβων να είναι καλά ενημερωμένοι για το νέο τύπο κορωνοϊού, Covid-19, τους κανόνες υγιεινής και προστασίας καθώς και για τις βασικές οδηγίες πρόληψης για την εξάπλωσή του. Επίσης, είναι σημαντικό να γνωρίζουν ποιες είναι οι ψυχοκοινωνικές ανάγκες των παιδιών και των εφήβων σε παρόμοιες καταστάσεις και με ποιους τρόπους μπορούν να τους στηρίξουν αποτελεσματικά στο πλαίσιο της οικογένειας. Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά βασικές αρχές για την υποστήριξη των παιδιών και των εφήβων σε ανάλογες συνθήκες:
-Φροντίζουμε να ενημερωνόμαστε από επίσημους και έγκυρους φορείς (ενδεικτικά https://eody.gov.gr, https://www.civilprotection.gr/el/koronoios-covid-19-hrisimes-odigies)και γνωρίζουμε τα συμπτώματα και τις απαραίτητες ενέργειες που πρέπει να κάνουμε τόσο σχετικά με θέματα πρόληψης, όσο και αντιμετώπισης.
-Παρακολουθούμε την επικαιροποίηση των στοιχείων στις σχετικές ανακοινώσεις.
-Χρησιμοποιούμε με προσοχή την πληροφόρηση από Μ.Μ.Ε. και διαδίκτυο.
-Είναι σημαντικό τα παιδιά να μην εκτίθενται συνεχώς σε συζητήσεις σχετικά με τον κορωνοϊό, καθώς και να αποφεύγουμε στις συζητήσεις των ενηλίκων στο σπίτι την απόδοση ευθυνών και κατηγοριών σε πρόσωπα και φορείς.
–Λειτουργούμε ως πρότυπα τηρώντας τα απαραίτητα/προτεινόμενα μέτρα προφύλαξης.
-Η υπεύθυνη και ψύχραιμη στάση των ενηλίκων (π.χ. τηρούμε τους κανόνες υγιεινής και σεβόμαστε τις οδηγίες των ειδικών) συμβάλλει στη διατήρηση αντίστοιχης στάσης και από τα παιδιά.
-Προσπαθούμε να διατηρούμε το πρόγραμμά μας, όσο αυτό είναι εφικτό και κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές, όταν χρειάζεται, σύμφωνα και με τις οδηγίες των αρμόδιων φορέων.
-Εξηγούμε στα παιδιά ότι είναι απαραίτητο να εφαρμόζουμε συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης στην καθημερινή υγιεινή και ότι ο κορωνοϊός αποτελεί ίσως μια αφορμή για να τα καθιερώσουμε (π.χ. τακτικό και επιμελές πλύσιμο χεριών).
-Σε μικρότερα παιδιά υπενθυμίζουμε τους κανόνες και επισημαίνουμε τη σημασία τους αξιοποιώντας σχέδια, εικόνες, βίντεο κλπ και χρησιμοποιώντας παιγνιώδεις τρόπους, για να υπενθυμίσουμε την ανάγκη τήρησής τους.
-Συζητούμε με τα παιδιά και αποφασίζουμε κανόνες υγιεινής που πρέπει να υιοθετήσουμε σε σταθερή βάση στο σπίτι, στο σχολείο αλλά και σε εξωσχολικές δραστηριότητες που συμμετέχουν.
-Καθοδηγούμε τα παιδιά στο τι θα πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που βρίσκονται στο σχολείο και αισθανθούν αδιάθετα και σε ποιον θα πρέπει να απευθυνθούν.
-Φροντίζουμε τον εαυτό μας, ώστε να είμαστε σε θέση να φροντίσουμε τα παιδιά μας , μεριμνώντας για την υγεία μας αλλά και για τις δικές μας ψυχολογικές ανάγκες.
-Προσπαθούμε να διατηρήσουμε όσοαυτό είναι εφικτό καθημερινές ρουτίνες που μας χαλαρώνουν (π.χ. διάβασμα, μουσική, κλπ) και παράλληλα φροντίζουμε τον ύπνο και τη διατροφή μας.
-Η επικοινωνία με άλλα πρόσωπα στο οικογενειακό, φιλικό και εργασιακό μας περιβάλλον αποτελεί συνήθως πηγή στήριξης και συμβάλλει στο να αισθανόμαστε περισσότερο συνδεδεμένοι και ασφαλείς.
-Αναζητούμε βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας σε περίπτωση που έχουμε ανάγκη.
-Περιορίζουμε την έκθεση των παιδιών στα Μ.Μ.Ε. (δημοσιεύματα, εικόνες, σχόλια), καθώς και στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα.
-Συζητούμε με τα παιδιά για πληροφορίες που έχουν δει στα Μ.Μ.Ε. και τους έχουν προβληματίσει, ανησυχήσει, παρέχοντας έγκυρη πληροφόρηση.
-Παρατηρούμε τυχόν υπερβολική ενασχόληση των παιδιών με το συγκεκριμένο θέμα και ελέγχουμε τον χρόνο που αφιερώνουν γι’ αυτό στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
-Αποφεύγουμε τη γενικότερη απόδοση κατηγοριών και ευθυνών σε φορείς και πρόσωπα, για να μη μειωθεί το αίσθημα ασφάλειας και προστασίας.
–Αν ένα παιδί έχει νοσήσει, χρειάζεται προσοχή να μην ενοχοποιηθεί το ίδιο για τυχόν μετάδοση του ιού.
–Σε περίπτωση απόδοσης ευθυνών σε κάποιο παιδί ή ενήλικα που νόσησε, εξηγούμε γιατί δεν ευθύνεται ο ίδιος για την ασθένεια.
–Μεριμνούμε για την αποφυγή στιγματισμού άλλων παιδιών/προσώπων που έχουν νοσήσει, έχουν ταξιδέψει ή κατάγονται από άλλες χώρες ανάλογα με τα κρούσματα του ιού.
–Η στενή συνεργασία με το σχολείο είναι σημαντική για τη στήριξη των παιδιών.-Είμαστε σε επικοινωνία με το σχολείο σε περίπτωση που το παιδί εκφράζει έντονα συναισθήματα στο σπίτι σε σχέση με το θέμα (φόβο, θυμό, έντονη ανησυχία) και ενημερωνόμαστε για αντίστοιχες αντιδράσεις/συμπεριφορές στο σχολείο.
-Ενημερωνόμαστε για τους κανόνες που ισχύουν στο σχολείο και τα μέτρα που έχουν αποφασιστεί ώστε να συζητήσουμε σχετικά και στο σπίτι.
-Σε περίπτωση που κλείσει το σχολείο εξηγούμε στο παιδί την αναγκαιότητα του μέτρου αυτού και ενημερωνόμαστε από το σχολείο για το πιθανό χρονοδιάγραμμα επαναλειτουργίας.
-Σε περίπτωση που νοσήσει το παιδί ή άτομο του οικογενειακού μας περιβάλλοντος, συνεργαζόμαστε με το σχολείο έτσι, ώστε να μη στιγματιστεί από τα υπόλοιπα παιδιά και να διευκολυνθεί η επάνοδος του παιδιού στο σχολείο.
-Ζητούμε τη βοήθεια των ειδικών σε περίπτωση που το παιδί βιώνει υπερβολικό άγχος ή φόβο.
Κατευθύνσεις για τη συζήτηση και την ψυχοκοινωνική υποστήριξη παιδιών και εφήβων
Είναι σημαντικό να διευκολυνθούν τα παιδιά να κατανοήσουν το γεγονός, να διατυπώσουν απορίες, ανησυχίες, να εκφράσουν συναισθήματα και να αισθανθούν ότι οι γονείς μπορούν να τους παρέχουν τη στήριξη και την ασφάλεια που χρειάζονται.
Διαθεσιμότητα για συζήτηση
Είμαστε διαθέσιμοι να συζητήσουμε και κυρίως να «ακούσουμε» τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες των παιδιών.
Είμαστε διαθέσιμοι στο παιδί για να μιλήσει μαζί μας, εφόσον το επιθυμεί, χωρίς να το πιέζουμε.
Καθησυχάζουμε τα παιδιά με το να είμαστε περισσότερο διαθέσιμοι για εκείνα και αφιερώνουμε χρόνο για δραστηριότητες μαζί τους.
Απαντούμε στις ερωτήσεις των παιδιών όσες φορές και αν χρειαστεί.
Αίσθηση ασφάλειας
Τα παιδιά έχουν ανάγκη να μας εμπιστευτούν προκειμένου να νιώσουν ασφάλεια.
Ειδικότερα τα παιδιά μικρότερης ηλικίας έχουν την ανάγκη να πιστεύουν ότι οι γονείς μπορούν να τα προστατεύουν από ο,τιδήποτε αισθάνονται ως απειλή.
Επεξηγούμε τους κανόνες υγιεινής και προτρέπουμε τα παιδιά να τους ακολουθήσουν, ώστε να αισθανθούν ότι μπορούν να κάνουν κάτι για αυτό που συμβαίνει και να προστατευτούν όσο το δυνατόν περισσότερο.
Διαβεβαιώνουμε ότι λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση της υγείας.
Κατανόηση του γεγονότος
Διερευνούμε τι γνωρίζουν ήδη τα παιδιά για το γεγονός.
Παρέχουμε πληροφορίες με τρόπο και περιεχόμενο σύμφωνο με την ηλικία και το στάδιο γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών.
Είμαστε ειλικρινείς και σαφείς και δεν δίνουμε πληροφορίες, για τις οποίες δεν είμαστε σίγουροι.
Στα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας
Παρέχουμε απλές, περιεκτικές και κατανοητές πληροφορίες σχετικά με τον κορωνοϊό.
Απαντούμε μόνο στις ερωτήσεις που τίθενται από τα παιδιά.
Ελέγχουμε αν έχουν γίνει κατανοητές οι λέξεις ή οι έννοιες που έχουν αναφερθεί.
Στα παιδιά σχολικής ηλικίας
Παρέχουμε εξηγήσεις με απλά λόγια χωρίς περιττές λεπτομέρειες.
Απαντούμε με ειλικρίνεια και σαφήνεια στις ερωτήσεις των παιδιών όσες φορές και αν χρειαστεί χωρίς να παρέχουμε ψευδείς καθησυχασμούς.
Διαψεύδουμε φήμες και μύθους και βοηθούμε να ξεχωρίσουν αυτό που συμβαίνει από αυτό που φαντάζονται ή φοβούνται ότι μπορεί να συμβεί.
Χρησιμοποιούμε κατάλληλους όρους στο πλαίσιο των οδηγιών από τους επίσημους φορείς υγείας.
Σε εφήβους
Μεταδίδουμε υπεύθυνη και αξιόπιστη ενημέρωση απευθείας στους εφήβους είτε τους βοηθούμε να αναζητήσουν οι ίδιοι αξιόπιστες και επιστημονικά έγκυρες πηγές πληροφόρησης.
Οι υπερβολές και οι ανακρίβειες χρειάζεται να εντοπίζονται και να αποσαφηνίζονται.
Οι έφηβοι θέλουν ειλικρινή, σαφή, έγκυρη και πρόσφατη πληροφόρηση.
Συζητούμε με τους εφήβους σχετικά με τον ρόλο των Μ.Μ.Ε. και συμβάλλουμε να αναπτύξουν κριτική στάση απέναντι στα γεγονότα.
Έκφραση συναισθημάτων και συναισθηματική στήριξη
Είναι σημαντικό τα παιδιά να νιώσουν ότι μπορούν να μιλήσουν και να εκφράσουν δυσάρεστα συναισθήματα (ανησυχία, φόβο, θυμό, ενοχή). Εξηγούμε στα παιδιά ότι στην παρούσα κατάσταση δύσκολα συναισθήματα (όπως θυμός, φόβος, θλίψη) είναι αναμενόμενα και φυσιολογικά.
Διευκολύνουμε το μοίρασμα των συναισθημάτων και της ανησυχίας των παιδιών, καθώς βοηθά στο να μη μεγεθύνονται παράλογοι και υπέρμετροι φόβοι.
Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μιλήσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Είναι σκόπιμο τυχόν παράλογες ανησυχίες να τεθούν σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο.
Εμπλοκή σε δραστηριότητες που δημιουργούν συναισθηματική αποφόρτιση
Ενθαρρύνουμε την εμπλοκή των παιδιών σε ευχάριστες δραστηριότητες που συνήθως κάνουμε στην οικογένεια και μας χαλαρώνουν στο σπίτι.
Βρίσκουμε χρόνο για να διατηρήσουμε κάποιες βασικές συνήθειες που κάνουν εμάς και την οικογένειά μας να αισθανόμαστε καλύτερα και μας αποφορτίζουν συναισθηματικά (π.χ. διάβασμα, παρακολούθηση ταινιών, παιχνίδι, αθλητικές δραστηριότητες, μουσική, έκφραση μέσα από την τέχνη κλπ).
Ενθαρρύνουμε την έκφραση των παιδιών μικρότερης ηλικίας μέσω του παιχνιδιού.
Ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των παιδιών σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες (πχ. εκπαιδευτικά παιχνίδια).
Ειδικά για τα μικρότερα παιδιά φροντίζουμε να εμπλακούν σε μια χαλαρή, ήρεμη δραστηριότητα πριν από τον ύπνο.
Κάνουμε μαζί με τα παιδιά δραστηριότητες που μας αρέσουν και μας βοηθούν να αισθανθούμε καλά, όλοι μαζί, ως οικογένεια. Αυτό συμβάλλει σημαντικά στο να αισθάνονται τα παιδιά πιο ήρεμα και ασφαλή.
Δραστηριότητες που δημιουργούν ηρεμία
Τίτλος Δραστηριότητας «5-4-3-2-1»
Στόχοι
→ Να εξοικειωθούν τα παιδιά σε μια τεχνική ενσυνειδητότητας που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οπουδήποτε.
→ Να μάθουν τα παιδιά να εστιάζουν στο παρόν.
→ Να εξασκήσουν την παρατήρηση του εαυτού και του περιβάλλοντος γύρω τους Διαδικασία
→ Είτε χρησιμοποιώντας την ακόλουθη εικόνα είτε όχι, καθόμαστε με το παιδί στο γραφείο, στον καναπέ, στο κρεβάτι ή σε οποιοδήποτε χώρο του σπιτιού θεωρούμε κατάλληλο και καθόμαστε αναπαυτικά και ήρεμα.
→ Τότε του ζητάμε να παρατηρήσει το περιβάλλον γύρω του και να εντοπίσει 5 πράγματα που βλέπει, 4 που μπορεί να αγγίξει, 3 που ακούει,2 που μυρίζει και 1 που μπορεί να γευτεί.
→ Μπορεί ο γονέας να πραγματοποιεί την ίδια διαδικασία παράλληλα με το παιδί.
Φροντίζουμε τον εαυτό μας (για ενήλικες)
Τίτλος Δραστηριότητας «Καθημερινοί στόχοι φροντίδας για την περίοδο που μένουμε σπίτι»
Στόχοι
→ Αφιέρωση χρόνου στη φροντίδα του εαυτού (σωματική και ψυχική)
→ Ενίσχυση στοχοθεσίας και επίτευξη μικρών αλλαγών στην καθημερινότητα προκειμένου να καλλιεργηθεί ένα αίσθημα σταθερότητας και ελέγχου
→ Ενίσχυση προσωπικών δυνάμεων και λειτουργικότητας Διαδικασία Φτιάχνω τη δική μου λίστα στόχων και σημειώνω καθημερινά τα επιτεύγματά μου. Ενδεικτικοί στόχοι:
Τίτλος Δραστηριότητας «Αναπνέοντας βαθιά»
Στόχοι
→ Χαλάρωση και ενεργητικότητα μέσα στην ημέρα
→ Μείωση του άγχους και χαλάρωση του αυτόνομου νευρικού συστήματος
→ Ενίσχυση θετικής σκέψης
→ Πνευματική ισορροπία Διαδικασία
→ Καθόμαστε σε μια άνετη θέση με ίσιο κορμό (π.χ. σε μια άνετη καρέκλα).
→ Εναλλακτικά μπορούμε να εισπνεύσουμε αργά μετρώντας μέχρι το 4, να κρατήσουμε την ναπνοή μας μετρώντας μέχρι το 4, να εκπνεύσουμε αργά μετρώντας μέχρι το 4, να περιμένουμε 4 δευτερόλεπτα πριν ξεκινήσουμε νέο κύκλο αναπνοών.
→ Ακολουθεί ένας ενδεικτικός τρόπος για βαθιά αναπνοή:
Μελνίκοβα-Τσιφλικιώτη Τατιάνα, Ψυχολόγος ΑΠΘ
Πηγή
© ΠΜΣ Σχολική Ψυχολογία & Εργαστήριο Σχολικής Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ, 2020
Πέμπτη 1 και Παρασκευή 2 Απριλίου 2021.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου, επισκέφθηκε τη σχολική μας μονάδα και συγκεκριμένα τις ψηφιακές μας τάξεις, η τοπική συγγραφέας παιδικών βιβλίων και εκπαιδευτικός κ. Ελένη Τοξίδου, την οποία και ευχαριστούμε πολύ για τον ποιοτικό και δημιουργικό χρόνο με τους μαθητές μας, για την κουβεντούλα μαζί τους, τα δημιουργικά παιχνίδια, την εξαιρετική παρουσίαση σχετικού με την ημέρα παραμυθιού κ.α.. Ευχαριστούμε επίσης θερμά, τη μητέρα νηπίου του τμήματος Β΄ κ. Στεργίου Ιορδάνα συγγραφέα παιδικών βιβλίων και εκπαιδευτικό, που επισκέφθηκε το τμήμα Β΄ και ενεπλάκη σε ποικίλες δραστηριότητες με τα νήπια, σχετικά με την προσφορά του βιβλίου. Σημειώνουμε πως στις ανωτέρω δράσεις μας, συμμετείχε η συντονίστρια εκπαιδευτικού έργου της εκπαιδευτικής μας περιφέρειας κ. Άννα Βαμβάκη , την οποία και ευχαριστούμε θερμά για την αποδοχή της πρόσκλησής μας.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ από τις εκπαιδευτικούς του 2ου Νηπιαγωγείου Αριδαίας
Από τη Διεύθυνση του Νηπιαγωγείου
μήνυμα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη νεότητα (ΙΒΒΥ) για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2.4.2021
Η μουσική των λέξεων – Margarita Engle (Η.Π.Α.)
Όταν διαβάζουμε, το μυαλό μας βγάζει φτερά.
Όταν γράφουμε, τα δάχτυλά μας τραγουδούν.
Οι λέξεις είναι ήχοι από τύμπανα και φλάουτα στη σελίδα,
καλλίφωνα πουλιά που πετούν ψηλά, ελέφαντες που σαλπίζουν,
ποτάμια που κυλούν, καταρράκτες που ξεχύνονται,
πεταλούδες που στροβιλίζονται
ψηλά στον αέρα!
Οι λέξεις μας καλούν να χορέψουμε – ρυθμούς, στίχους, χτυποκάρδια, παλιές ιστορίες και νέες,
φανταστικές και αληθινές.
Είτε είσαι στο σπίτι ασφαλής
ή τρέχεις να περάσεις τα σύνορα για μια άλλη χώρα
και μια ξένη γλώσσα, οι ιστορίες και τα ποιήματα
σου ανήκουν.
Όταν μοιραζόμαστε λέξεις, οι φωνές μας
γίνονται η μουσική του μέλλοντος,
ειρήνη, χαρά και φιλία,
μια μελωδία
ελπίδας.
Απόδοση: Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου