[slideboom id=655325&w=425&h=370]
Η επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1821. Ξεχωρίζουν η μάχη στην Αλαμάνα, όπου βρήκε φρικτό θάνατο ο Αθανάσιος Διάκος και η μάχη στο χάνι της Γραβιάς, στην οποία διακρίθηκε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος.
Οι δυσκολίες
- Η Στερεά Ελλάδα δεν είναι πολύ πυκνοκατοικημένη.
- Οι πρόκριτοι δεν έχουν μεγάλη πολιτική εμπειρία.
- Υπάρχει σημαντική παρουσία οθωμανικού πληθυσμού και στρατιωτών σε Εύβοια και Λαμία.
- Ο Χουρσίτ Πασάς πολεμά στην (κοντινή) Ήπειρο τον Αλή Πασά.
- Θετικό είναι ότι υπάρχουν στην περιοχή φημισμένοι κλέφτες και αρματολοί.
Ανώτατος αξιωματούχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γνωστός από την ανάμιξή του στα πρώτα στάδια της Ελληνικής Επανάστασης. Γεννήθηκε στον Καύκασο και ήταν γιος χριστιανού ιερέα. Εξισλαμίστηκε σε νεαρή ηλικία και κατατάχθηκε στο σώμα των Γενιτσάρων. Απέκτησε την εύνοια του Σουλτάνου Μαχμούτ Β’ και κατέλαβε ανώτατα αξιώματα.
Οι προετοιμασίες (Ιανουάριος – Μάρτιος 1821)
- Σύσκεψη οπλαρχηγών στη Λευκάδα με δοξολογία και ορκωμοσία.
- Ορίζεται η έναρξη στις 25 Μαρτίου.
- Νέα σύσκεψη οπλαρχηγών και προκρίτων στη μονή Οσίου Λουκά (Βοιωτία).
Η έναρξη της επανάστασης
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ:
- Ο Πανουργιάς πολιορκεί και καταλαμβάνει την Άμφισσα.
- Απελευθερώνονται πόλεις και χωριά (Λιδωρίκι, Λιβαδειά, Αταλάντη, Θήβα).
- Οι επαναστάτες φτάνουν στην Αθήνα, οι Τούρκοι περιορίζονται στην Ακρόπολη .
- Η Χαλκίδα πέφτει στα χέρια των Ελλήνων έπειτα από την επέμβαση του Υδραίου πλοιάρχου Αντωνίου Κριεζή.
ΔΥΤΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ:
- Οι Έλληνες κυριεύουν το Αγρίνιο, το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι.
- Ο Φαναριώτης πολιτικός Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος φτάνει στο Μεσολόγγι για να βοηθήσει στον αγώνα.
Ο Πανουργιάς ήταν οπλαρχηγός της επαρχίας Σαλώνων, καταγόμενος από τον Άγιο Γεώργιο Παρνασσίδος και γεννημένος στη Δρέμισα, από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του Αγώνα.
Ο Αντώνιος Κριεζής ήταν αγωνιστής κατά την Eλληνική Επανάσταση του 1821 και αργότερα δύο φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας.Προερχόταν από οικογένεια της Ύδρας και γεννήθηκε στην Τροιζήνα το 1796. Πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις στη Σάμο (Ιούλιος 1821) και στη ναυμαχία των Σπετσών (8 Σεπτεμβρίου 1822). Συμμετείχε το 1825 μαζί με τον Κανάρη στο εγχείρημα για την πυρπόληση του αιγυπτιακού στόλου μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
O Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας Φαναριωτών, μέλη της οποίας είχαν χρηματίσει κορυφαίοι αξιωματούχοι της οθωμανικής διοίκησης (διερμηνείς και ηγεμόνες των παραδουνάβιων περιοχών). Υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της Επανάστασης με ηγετικό ρόλο. Επεδίωξε την υποστήριξη της Αγγλίας για τη λύση του Ελληνικού ζητήματος. Πρωθυπουργός της Ελλάδας το διάστημα 12 Οκτωβρίου 1833 – 31 Μαΐου 1834.
Η αντεπίθεση των Τούρκων
- Ο Χουρσίτ Πασάς στέλνει από τα Ιωάννινα τους πασάδες Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη με πολύ στρατό.
- Τους αντιμετωπίζουν στην Ηράκλεια και στις γέφυρες του Γοργοποτάμου και της Αλαμάνας οι οπλαρχηγοί Πανουργιάς, Ιωάννης Δυοβουνιώτης και Αθανάσιος Διάκος.
- 23 Απριλίου 1821: Μάχες σε Ηράκλεια και Γοργοπόταμο. Οι Τούρκοι διώχνουν τους Έλληνες υπερασπιστές.
- Τραυματίζεται σοβαρά ο Πανουργιάς και σκοτώνεται ο συμπολεμιστής του,επίσκοπος Σαλώνων (Άμφισσας) Ησαΐας .
Κιοσέ Μεχμέτ
Τούρκος στρατηγός και αξιωματούχος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Χουρσίτ πασάς τον διόρισε βαλεσή (διοικητή) του Μοριά. Ξεκίνησε τότε από τα Ιωάννινα, για να καταπνίξει την Επανάσταση και να εγκαταστήσει την έδρα του στην Τρίπολη. Αρχικά κυρίευσε τη Λιβαδειά, αλλά το 1822 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κατόρθωσε να παραλύσει κάθε στρατιωτική του ενέργεια στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα.
Ο Ομέρ Βρυώνης, αλβανικής καταγωγής, υπήρξε ένας από τους ικανότερους στρατηγούς της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μεγάλωσε στην αυλή του Αλή Πασά στα Ιωάννινα. Αργότερα πήγε στην Αίγυπτο. Μετά την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης πήρε εντολή να κατεβεί στην ανατολική Ελλάδα, να καταπνίξει την επανάσταση της περιοχής και να συνεχίσει προς την Πελοπόννησο.
Ο Γιάννης Δυοβουνιώτης (1769-1831) ήταν οπλαρχηγός της Στερεάς. Πολέμησε το 1770 τους Τουρκαλβανούς κατά την επανάσταση των Ορλόφ. Έγινε γρήγορα πραγματικό φόβητρο για τους Τούρκους. Αργότερα ο Αλή πασάς αναγκάστηκε να του δώσει το αρματολίκι του Ζητουνίου και των Σαλώνων. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και με την έναρξη της Επανάστασης ύψωσε τη σημαία στη Μενδενίτσα, όπου κυρίεψε το κάστρο της. Σημαντικότερη στιγμή του υπήρξε το ευφυές σχέδιό του για την αναχαίτιση της στρατιάς του Μπεϊράν πασά στη θέση Βασιλικά, στις 25 Αυγούστου 1821. Του απονεμήθηκε τιμητικά ο βαθμός του στρατηγού.
Ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας (1780-1821) ήταν Έλληνας κληρικός, Φιλικός και αγωνιστής του 1821. Ήταν ο πρώτος επίσκοπος που έπεσε μαχόμενος κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Η μάχη της Αλαμάνας
- Οι Έλληνες μετά από σκληρή μάχη οπισθοχωρούν.
- Ο Αθανάσιος Διάκος ειδοποιείται να εγκαταλείψει τη θέση του.
- Δεν φεύγει και συνεχίζει να πολεμά.
- Τραυματίζεται και πιάνεται αιχμάλωτος.
- Ο Ομέρ Βρυώνης του προτείνει να του χαρίσει τη ζωή με αντάλλαγμα να τον πάρει στο στρατό του.
- Ο Διάκος αρνείται και θανατώνεται με φρικτό τρόπο.
- Οι Έλληνες αγωνιστές εμπνέονται από τη θυσία του και παίρνουν εκδίκηση στο χάνι της Γραβιάς.
ήταν ένας από τους Έλληνες πρωταγωνιστές ήρωες – οπλαρχηγούς του πρώτου έτους της Επανάστασης του 1821 που έδρασε στη Στερεά Ελλάδα. Tο πραγματικό του όνομα ήταν Αθανάσιος Μασσαβέτας . Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1818 και το 1820 έγινε αρματολός στη Λιβαδειά. Τον Απρίλιο του 1821 σε συνεργασία με άλλους οπλαρχηγούς κατέλαβε το φρούριο της Λιβαδειάς και χρησιμοποιώντας το σαν ορμητήριο, έδωσε πολλές νικηφόρες μάχες. Κατέλαβε την γέφυρα της Αλαμάνας και στις 22 Απριλίου 1821 έδωσε μάχη με τα στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη. Στη μάχη αυτή συνελήφθη και αφού μεταφέρθηκε στη Λαμία δολοφονήθηκε με ανασκολοπισμό (λογοτεχνικά αναφέρεται ότι “σουβλίστηκε”) από τους Τούρκους και κάηκε στις 24 Απριλίου 1821.
Η μάχη στο χάνι της Γραβιάς
- Ο Ανδρούτσος κλείνεται στο χάνι με 118 άνδρες.
- Ο Δυοβουνιώτης και ο Πανουργιάς οχυρώνονται στα γύρω υψώματα.
- Κατά τη διάρκεια της μάχης οι οχυρωμένοι στα υψώματα υποχωρούν.
- Οι πολεμιστές στο χάνι συνεχίζουν να αμύνονται.
- Η μάχη σταματάει με μεγάλες απώλειες για τους Τούρκους. (800 Τουρκοι νεκροί και μόνο 6 Έλληνες)
- Ενώ ο Ομέρ Βρυώνης περιμένει κανόνια, ο Ανδρούτσος και οι άνδρες του βγαίνουν από το χάνι και περνούν κρυφά ανάμεσα από τους Τούρκους.
Αποτελέσματα της μάχης
- Ανακόπτεται η πορεία του οθωμανικού στρατούπρος την Πελοπόννησο.
- Τονώνεται το ηθικό των εξεγερμένων Ελλήνων.
- Παραμερίζονται οι δισταγμοί σχετικά με την έναρξη του Αγώνα σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα.
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, από τους σημαντικότερους αγωνιστές του 1821, που οι φίλοι τον αποκαλούσαν Γερο-Χουλιάρα για τις πονηριές και τα ξαφνιάσματά του, γεννήθηκε το 1788 ή το 1790 στην Ιθάκη ή στην Πρέβεζα, και στραγγαλίστηκε στις 5 Ιουνίου 1825, στην Ακρόπολη της Αθήνας, όπου κρατούνταν φυλακισμένος. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία από τους αδερφούς Πετμεζά Το 1821 οργάνωσε δικό του σώμα, πήγε στην Ανατολική Στερεά και έγινε ήρωας με την επιτυχία του στη μάχη της Γραβιάς. Από τότε το άστρο του ανεβαίνει συνέχεια. Οι καπεταναίοι της Στερεάς, εκτιμώντας την αναμφισβήτητη στρατηγική του ικανότητα, τον προτείνουν και γίνεται αρχιστράτηγος .
