Το Νηπιαγωγείο μας φέτος είναι ένα από τα 50 σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που συμμετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα «Ενεργώ ως Πολίτης».
Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, για τη Διαμόρφωση των Μαθητών ως ενεργών Πολιτών. Tο έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης το Ίδρυμα Λαμπράκη και εταίρο το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη.
Η τρίτη μας δράση, σε σύνδεση και με το Αναλυτικό μας πρόγραμμα, Ήταν από την Ενότητα 4: Κανόνες και Δίκαιο
Δραστηριότητα Ζ: Οι κανόνες του παιχνιδιού
Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας έπρεπε τα παιδιά να κατανοήσουν την αναγκαιότητα να υπάρχουν κανόνες σεβαστοί από όλους. Στόχοι της είναι η υποστήριξη των αρχών της ισότητας, του σεβασμού των άλλων, της υπευθυνότητας και της δικαιοσύνης .Γενικά μέσα από αυτήν τη δράση επιδιώκεται να γίνει εισαγωγή στις δημοκρατικές διαδικασίες.
Το κάθε τμήμα επέλεξε ένα ομαδικό παιχνίδι γύρω από το οποίο έκανε τις παρακάτω δράσεις:
Α΄Τμήμα:
Τα παιδιά διαλέγουν το ομαδικό – παραδοσιακό παιχνίδι «Περνά περνά η μέλισσα» και συζητούν για τους κανόνες του. Τους καταγράφουμε σε χαρτί του μέτρου:
- 2 παιδιά διαλέγουν κάτι αντιπροσωπευτικό από χρώμα, φυτό ή ζώο και τραγουδάνε το γνωστό τραγούδι χτυπώντας τα χέρια σχηματίζοντας πυραμίδα.
- Τα υπόλοιπα παιδιά κάνουνε μια γραμμή και περνάνε με τη σειρά από κάτω.
- Όταν τελειώσει το τραγούδι, πιάνουν το παιδί που είναι μπροστά τους.
- Του λένε κρυφά τις επιλογές και το παιδί διαλέγει αυτό που θέλει.
- Όταν διαλέξει πηγαίνει πίσω από το αντίστοιχο παιδί.
- Νικήτρια είναι η ομάδα με τα πιο πολλά παιδιά.
Αφού συμφωνούν ότι τους αποδέχονται, παίζουν για λίγο το παιχνίδι.
Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με το τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχαν αυτοί οι κανόνες και τι θα γινόταν αν παραβιάζονταν από κάποιους.
Αργότερα ξαναπαίζουμε το παιχνίδι με καινούριους κανόνες ευνοώντας όμως μερικούς συγκεκριμένους στις ομάδες:
– Τα παιδιά που πιάνονται στην πυραμίδα και φοράνε παπούτσια με χρατς μετράνε για διπλοί.
– Το παιδί που διαλέγει μια προτίμηση, πηγαίνει τελικά στην αντίπαλη ομάδα.
– Το παιδί που πιάνεται ,παίρνει και τον επόμενο μαζί του και αποφασίζει αυτός και για τους δυο σε ποια ομάδα θα πάει.
Ακολουθεί και πάλι συζήτηση για το αν ήταν δίκαιο ή όχι και κατά συνέπεια για το αν μπορούν να αλλάξουν τους κανόνες αφού είναι άδικοι. Δημιουργήθηκαν δυσαρέσκειες και κάποιοι ενοχλήθηκαν ιδιαίτερα γιατί τελικά έχασαν ,ενώ κανονικά δεν έπρεπε.
Οι καινούριοι κανόνες καταγράφονται επίσης σε χαρτί του μέτρου:
Η δυσαρέσκειά μας για το διαφορετικό παιχνίδι, εκφράστηκε τόσο έντονα κατά τη συζήτησή μας, που αποφασίσαμε να την αποτυπώσουμε και σε σχετικό φύλλο αξιολόγησης των δύο διαφορετικών εκδοχών του παιχνιδιού.
Β΄Τμήμα:
Ξεκινήσαμε την δραστηριότητά μας, παρουσιάζοντας ένα μαντήλι στην ολομέλεια της τάξης και θέτοντας το ερώτημα “Ποιά ομαδικά παιχνίδια γνωρίζουμε που να χρειάζονται ένα μαντήλι για να τα παίξουμε;”.
Από τις πρώτες απαντήσεις των παιδιών ήταν και το παραδοσιακό παιχνίδι της «τυφλόμυγας». Δράττοντας της ευκαιρίας, ανοίξαμε μία συζήτηση σχετικά με το συγκεκριμένο παιχνίδι. Δεδομένου ότι υπήρχαν παιδιά που το γνώριζαν, τους ζητήσαμε να το παρουσιάσουν στους συμμαθητές/τριές τους. Αφού εξηγήσαμε πώς παίζεται και ποιοι είναι οι κανόνες του, καταγράψαμε τον βασικό κορμό του παιχνιδιού σε ένα χαρτί, που τοποθετήθηκε στον πίνακα αναφοράς της τάξης:
Παίξαμε για λίγη ώρα το παιχνίδι της τυφλόμυγας και έπειτα συζητήσαμε για τη σημασία των κανόνων κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, για την πιθανή απουσία τους και τις συνέπειες στο παιχνίδι μας, καθώς επίσης και για το τί θα συνέβαινε εάν δεν τηρούσε κάποιο από τα παιδιά τους κανόνες και πώς θα αισθανόμασταν σε μία αντίστοιχη περίπτωση.
Στη συνέχεια, είπαμε στα παιδιά πως εμείς θα μπερδέψουμε λιγάκι τους κανόνες του παιχνιδιού. Και η τυφλόμυγα που ξέραμε μέχρι τώρα, θα παίζετε «αλλιώς». Ετοιμάσαμε τη νέα δομή του παιχνιδιού και αφού τη διαβάσαμε και σημειώσαμε με διαφορετικό χρώμα τις αλλαγές στους κανόνες, αποφασίσαμε να το δοκιμάσουμε.
Αντιληφθήκαμε λοιπόν, πως με τις αλλαγές μας στην παραδοσιακή τυφλόμυγα, μπορούσε ουσιαστικά να συμμετέχει στο παιχνίδι μόνο ένα παιδί (σύμφωνα με τα νέα κριτήρια) από το σύνολο της τάξης. Έτσι, δε μπορέσαμε να παίξουμε την ενναλακτική τυφλόμυγα.
Συζητήσαμε για τα συναισθήματα που νιώσαμε, για τις λέξεις «δίκαιο» και «άδικο», τη σημασία των κανόνων και πώς πρέπει να είναι φτιαγμένοι με ώστε όλοι να έχουν ίσα δικαιώματα στο παιχνίδι.
Μάλιστα, η δυσαρέσκειά μας για την διαφορετική τυφλόμυγα εκφράστηκε τόσο έντονα κατά τη συζήτησή μας, που αποφασίσαμε να την αποτυπώσουμε και σε σχετικό φύλλο αξιολόγησης των δύο διαφορετικών εκδοχών του παιχνιδιού.
Γ΄Τμήμα:
Στην ολομέλεια της τάξης, και συζητάμε για το αγαπημένο ομαδικό παιχνίδι των παιδιών. Τελικά διαλέγουν το « 3,2,1 Κόκκινο φως» και τα παιδιά το αποτυπώνουν εικαστικά.
Στη συνέχεια αποφασίζουν να το παίξουν αλλά πριν να πραγματοποιήσουν το παιχνίδι καταγράφουν σε ένα χαρτόνι τους κανόνες του παιχνιδιού έτσι ώστε να το παίξουν σωστά χωρίς να μαλώνουν.
Μετά το παιχνίδι μαζεύονται ξανά στην ολομέλεια της τάξης και συζητούν αν τους άρεσε το παιχνίδι και αν ακολούθησαν σωστά τους κανόνες.
Η εκπαιδευτικός θέτει το ζήτημα για αλλαγή των κανόνων κι έτσι διαμορφώνεται ένας καινούργιος πίνακας κανόνων με ποιο ευνοϊκούς κανόνες ιδιαίτερα για το παιδί που φυλάει. Τα παιδιά ξαναπαίζουν το παιχνίδι με τους καινούργιους κανόνες και στη συνέχεια ξανασυζητούν τις εμπειρίες τους.
Τα παιδιά σε ένα φύλλο αξιολόγησης ,καταγράφουν τα συναισθήματα και τις απόψεις σχετικά με τους τροποποιημένους κανόνες:
Έπειτα, προτείναμε στα παιδιά να δημιουργήσουν το δικό τους ομαδικό παιχνίδι. Θέσαμε τα κάτωθι ερωτήματα: α. πώς θα ήθελες να είναι το παιχνίδι σου;, β. ποιοί θα ήταν οι κανόνες και τα κριτήρια συμμετοχής σε αυτό;, γ. τί όνομα θα ήθελες να έχει το παιχνίδι;, δ. πώς θα μπορούσαμε να το κάναμε να διαφέρει σε σχέση με τα συνηθισμένα παιχνίδια; (νικητής, χαμένοι κλπ.).
Απότοκο των παραπάνω, ήταν η ιδέα της δημιουργίας ενός παιχνιδιού, εφάμιλλο με τις «Μουσικές καρέκλες». Όμως, πιο ομαδικό, συνεργατικό, συμπεριληπτικό.
Αποφασίσαμε, και τα τρία τμήματα του Νηπιαγωγείου μας, να βγούμε στον αύλειο χώρο του σχολείου μας και να συζητήσουμε τις προτάσεις μας για το ποιός θα ήταν ο πιο ιδανικός τρόπος να παίξουμε το παιχνίδι μας. Μετά από ποικίλες δοκιμές, καταλήξαμε στη δομή και τους κανόνες του παιχνιδιού, τους οποίους και καταγράψαμε μαζί με τα παιδιά. Το όνομα του νέου μας παιχνιδιού ήταν «Οι καρέκλες της φιλίας», το οποίο και άρεσε πολύ σε όλους.
Δοκιμάζοντας το δικό μας παιχνίδι, αντιληφθήκαμε πως έπρεπε ο ένας να βοηθήσει τον άλλο για να κερδίσουμε όλοι μαζί. Κάθε φορά που η μουσική σταματούσε οφείλαμε να γίνουμε ζευγάρι με ένα άλλο παιδί και να καταφέρουμε να καθίσουμε στην ίδια καρέκλα, με όποιον τρόπο θέλουμε, αρκεί και οι δυο μας να έχουμε ίσο χώρο, χωρίς κάποιο παιδί να πέσει από την καρέκλα ή να μείνει χωρίς καρέκλα. Διαφορετικά θα χάναμε όλοι. Η επιτυχία του νέου μας ομαδικού παιχνιδιού ήταν μεγάλη.
Κλείνοντας την δραστηριότητά μας, συζητήσαμε τις σκέψεις μας σχετικά με τους κανόνες, με το δίκαιο και τη δημοκρατία. Μιλήσαμε για το πού αλλού οφείλουμε να ακολουθούμε τους κανόνες και γιατί. Σε τί μας βοηθούν και ποια η σημασία όλων αυτών των κανόνων για τη ζωή μας ως πολίτες μία χώρας. Έπειτα, καταγράψαμε τα άλλα μέρη και τις συνθήκες όπου ακολουθούμε κανόνες και μοιραστήκαμε σχετικές εμπειρίες.
Όπως ακριβώς στο παιχνίδι έτσι χρειαζόμαστε και κάπου αλλού. Αυτές τις καταγράφουμε σε χαρτί του μέτρου:
- Δε σπρώχνουμε για να πάμε μπροστά στο λεωφορείο.
- Στο σούπερ-μάρκετ περιμένουμε τη σειρά μας στο ταμείο.
- Στο τέννις ακούμε ό,τι μας λέει ο προπονητής.
- Πρέπει να κρατάμε καθαρή την παραλία.
- Στο σχολείο περιμένουμε να μιλήσουμε με τη σειρά μας σηκώνοντας το χέρι.
- Στο σπίτι μαζεύουμε τα παιχνίδια στο δωμάτιό μας.
- Στον παιδότοπο παίζουμε στα φουσκωτά με τη σειρά.
- Για να πάρουμε παγωτό στο παγωτατζίδικο περιμένουμε στη σειρά .
Σε γενικές γραμμές τα παιδιά κατάφεραν εντελώς βιωματικά να αντιληφθούν την ανάγκη για πιστή τήρηση των κανόνων ( όπου αυτοί υπάρχουν )γιατί μόνο έτσι εξασφαλίζεται η ομαλή συνέχεια αυτού με το οποίο ασχολούνται κάθε φορά. Έτσι μόνο μπορούν να απολαμβάνουν και να ευχαριστιούνται το παιχνίδι , το μάθημα ,το άθλημα , μια εξωσχολική δραστηριότητα και κάθε είδους κοινωνική εκδήλωση!
Έχει μεγάλη σημασία των κανόνων και συγκεκριμένα των δίκαιων κανόνων οι οποίοι πρέπει να προβλέπουν όλα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πολιτών.
