Τι είναι η ηθική κατανάλωση;
Η κα Σταυριανή Κουτσού, καθηγήτρια στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ), στο Τμήμα Γεωπονίας της Σχολής Γεωτεχνικών Επιστημών και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, μας εξηγεί.
Των: Γκουλιώνη Βάιας και Βράντζα Ελένης
Ηθική κατανάλωση είναι η συνειδητοποίηση από όλους μας ότι η κατανάλωση διάφορων προϊόντων (τρόφιμα, ρούχα, συσκευές κλπ) εκτός από την ικανοποίηση προσωπικών μας αναγκών, ταυτοχρόνως επηρεάζει και άλλους ανθρώπους, καθώς επίσης και το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σκεφτούμε ότι πίσω από κάθε αγορά προϊόντος υπάρχουν άνθρωποι που το παρήγαγαν, αυτοί που το μεταποίησαν, αυτοί που το μετέφεραν κλπ, οι οποίοι περιμένουν μέσω της δικής μας αγοράς να αμειφθούν δίκαια για την δουλειά που κατέβαλαν. Επίσης θα πρέπει να μας ενδιαφέρει κάτω από ποιες συνθήκες έχει παραχθεί το προϊόν. Μήπως π.χ. έχει παραχθεί με την χρήση παιδικής εργασίας; Μήπως αυτοί που το παρήγαγαν εργάζονται σε πολύ κακές συνθήκες ή/και είναι πολύ χαμηλά αμειβόμενοι; Παράλληλα, θα πρέπει να σκεφτούμε τι φυσικοί πόροι καταναλώθηκαν για να παραχθεί το προϊόν αυτό και πόσοι φυσικοί πόροι (ενέργεια) καταναλώθηκαν για να φτάσει στο σπίτι μας.
Πολλές φορές αισθανόμαστε αδύναμοι να επηρεάσουμε όλο το σύστημα παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων. Ωστόσο, ως συνειδητοποιημένοι πολίτες, επιδιώκοντας τη σωστή πληροφόρηση και κάνοντας τις σωστές επιλογές στις αγορές μας, μπορούμε να το επηρεάσουμε σε κάποιο βαθμό, έτσι ώστε να γίνει πιο δίκαιο για όλους. Π.χ. με το να αποφεύγουμε να αγοράζουμε προϊόντα που γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο παράχθηκαν, τι ανθρώπινους και φυσικούς πόρους χρησιμοποίησαν. Επίσης με το να προτιμούμε να αγοράζουμε προϊόντα που παράγονται σχετικά κοντά στον τόπο κατοικίας μας (τοπικά προϊόντα) σε σχέση με τα ίδια ή παρόμοια που παράγονται χιλιόμετρα μακριά και ξοδεύονται μεγάλες ποσότητες ενέργειας για να φτάσουν σε εμάς. Αυτές οι πράξεις, αν γίνουν μαζικά, μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές.
Επομένως, η αγορά ενός προϊόντος έχει πολλές διαστάσεις: δεν είναι μια απλή πράξη ικανοποίησης των προσωπικών μας αναγκών, αλλά ταυτοχρόνως έχει και άλλες διαστάσεις, τις οποίες θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη ως ενεργοί και σκεπτόμενοι πολίτες. Η τιμή δεν θα πρέπει να είναι το μοναδικό κριτήριο αγοράς τους, αλλά και άλλα κριτήρια, όπως αυτά που αναφέραμε παραπάνω θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.
Σήμερα είναι γνωστά τα πολύ μεγάλα προβλήματα και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει και καλείται να αντιμετωπίσει στο άμεσο μέλλον η ανθρωπότητα και ο πλανήτης: μεγάλη αύξηση του πληθυσμού, κοινωνικές ανισότητες, εξάντληση φυσικών πόρων, κλιματική αλλαγή. Μέσω της ηθικής κατανάλωσης μπορεί ο καθένας από μας να συμβάλει, σε κάποιο βαθμό, στην μείωση των επιπτώσεων των παραπάνω προβλημάτων. Ηθικοί καταναλωτές είναι οι καταναλωτές που έχουν ήθος, δηλαδή που δεν ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους, αλλά και για τις συνέπειες των αγορών τους στους άλλους και στο περιβάλλον. Να, αυτό είναι η ηθική κατανάλωση.
