Ο νόμος 3500/2006 (ΦΕΚ Α’ 232) ορίζει ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι έγκλημα που διώκεται αυτεπάγγελτα. Ως τέτοια ορίζεται η βίαιη και κακοποιητική συμπεριφορά ενός ατόμου προς ένα άλλο (σύντροφο πρώην ή νυν, παιδί, γονέα) εντός του οικογενειακού πλαισίου. Περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που παραβιάζουν τη σωματική, λεκτική, συναισθηματική, σεξουαλική, οικονομική ακόμη και τη θρησκευτική ελευθερία των θυμάτων, με απώτερο στόχο ο θύτης να αποκτήσει και να διατηρήσει τον έλεγχο του θύματος ή των θυμάτων.
Είθισται να αποκρύπτεται λόγω του στιγματισμού που επιφέρει πιστεύεται ότι επιφέρει. Ο θύτης έχει την πεποίθηση ότι η συμπεριφορά του είναι δικαιολογημένη και βάσιμη καθώς και ότι δεν πρόκειται να γνωστοποιηθεί σε τρίτους και να υποστεί, έτσι, τις ανάλογες συνέπειες. Το θύμα, από την άλλη, λόγω της επαναληψιμότητας και της συστηματικότητας αυτής της συμπεριφοράς καταλήγει να πιστέψει ότι είναι αποδεκτή και παραβλέψιμη.
Οι επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας είναι εξαιρετικά σημαντικές και μακροχρόνιες. Περιλαμβάνουν άγχος, μετατραυματικό στρες, ψυχοσωματικά συμπτώματα, χαμηλή αυτοεκτίμηση μέχρι και σκέψεις αυτοκτονίας. Το θύμα εγκλωβίζεται σε έναν κύκλο βίας, χάνει τον έλεγχο της ζωής του και εγκαταλείπει την ιδέα της φυγής και της ανεξαρτητοποίησης. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως «μαθημένης αβοηθησίας».
Οι παγκόσμιες ερευνητικές καταγραφές καταδεικνύουν τη γυναίκα ως το συνηθέστερο θύμα της ενδοοικογενειακής βίας. Πρόκειται για ένα διαχρονικό φαινόμενο, με βαθιές ρίζες, που δε γνωρίζει ταξικούς ή οικονομικούς περιορισμούς. Σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, κάθε χρόνο, 6% έως 10% των γυναικών υφίστανται ενδοοικογενειακή βία. Μια από τις πιο ακραίες μορφές της είναι οι ενδοοικογενειακοί φόνοι για ζητήματα τιμής .
Στις 11 Μαΐου 2011 στην Κωνσταντινούπολη η Ελλάδα υπέγραψε τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας. Η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 2018. Το 2012 ξεκίνησε σταδιακά η λειτουργία εξειδικευμένων δομών (Συμβουλευτικά Κέντρα, Ξενώνες Φιλοξενίας, Γραμμή SOS 15900). Στις 27 Ιουνίου 2023 ιδρύθηκε το νέο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, με σκοπό την προώθηση πολιτικών για την ισότητα των δύο φύλων.
Από το 2014 έως το 2017, σύμφωνα με τις καταγραφές της Ελληνικής Αστυνομίας, σημειώθηκαν πάνω από 13.700 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, με τις γυναίκες να αποτελούν το 70% των θυμάτων. Το 2021 σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των καταγγελιών, της τάξης του 72,9%. Έτσι, το 2022, σε σχέση με το 2020, ο αριθμός των γυναικών που κατήγγειλαν ενδοοικογενειακή βία στην αστυνομία υπερδιπλασιάστηκε, φτάνοντας σε ποσοστό το 137,6%,
με τα ¾ των θυμάτων που προχώρησαν σε καταγγελία να είναι γυναίκες. Αντίστοιχα, το μεγαλύτερο ποσοστό των δραστών να αποτελούν οι σύζυγοι των θυμάτων.
Βήματα για την προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας έχουν γίνει μέσω νέων νομοθετικών μέτρων. Πιο συγκεκριμένα, οι ποινές για τους δράστες θα εκτίονται, χωρίς να δίνεται αναστολή και χωρίς να μπορούν να μετατραπούν με οποιονδήποτε τρόπο ενώ η παρουσία των θυμάτων στο δικαστήριο δεν θα είναι υποχρεωτική, καθώς θα αρκεί η ανάγνωση της κατάθεσής τους και της καταγγελίας τους.
Ζωή Γκανιάτσου
Σχολική Ψυχολόγος