Εκδηλώσεις

Συνάδελφοι,

Η στιγμή αυτή, για ’μένα, είναι εξαιρετική. Γνωρίζω, βέβαια, τα αισθήματά σας προς το πρόσωπό μου.

Αποχαιρέτησα τους μαθητές. Αποχαιρέτησα τους γονείς. Ειπώθηκαν, εκ μέρους τους, λόγια εγκωμιαστικά που με τιμούν και θα παραμείνουν στη μνήμη μου για το υπόλοιπο του βίου μου. Ακόμη, γράφτηκαν στις τοπικές εφημερίδες επαινετικοί σχολιασμοί και αναρτήθηκαν στα τοπικά κανάλια ανάλογοι χαρακτηρισμοί.

Απ’ όλα αυτά, σταχυολογώ δύο που με συγκίνησαν περισσότερο. Το πρώτο: «τον αγάπησαν όλοι οι μαθητές του». Επιτρέψτέ μου, εδώ, ένα σχόλιο. Πιστεύω, ειλικρινά, ότι αυτή η αγάπη δεν οφείλεται μόνο στην επιείκειά μου, αλλά και σε άλλους λόγους που και εσείς γνωρίζετε πολύ καλά. Ωστόσο, αισθάνομαι την ανάγκη να είμαι εξομολογητικός απέναντί σας. Η επιείκεια αυτή, που σε κάποιες παιδαγωγικές συνεδριάσεις έγινε αντικείμενο τής κριτικής σας, απορρέει απ’ την ιδιοσυγκρασία μου αλλά και την αυστηρή προσήλωση στην Αριστοτελική ρήση «επιείκεια βέλτιον δίκαιον». Και εννοεί, βέβαια, ο Μέγας Αριστοτέλης ότι η επιείκεια είναι η υψηλότερη έκφραση της δικαιοσύνης.

Το δεύτερο εγκωμιαστικό, που κι αυτό με συγκίνησε πολύ, έρχεται από έναν άλλο «δρόμο». Και είναι, όπως συνηθίζουμε να λέμε τα τελευταία χρόνια, εναλλακτικό. Δεν το βρήκα σε κάποια τοπική εφημερίδα ούτε στα τοπικά κανάλια ούτε και στη συνοδευτική κάρτα εκείνης της μεγάλης ανθοδέσμης που μου πρόσφεραν οι μαθητές. Το βρήκα, δίκην συνθήματος, γραμμένο σ’ έναν τοίχο: «ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ for ever». Η λέξη «Νικολόπουλος» γραμμένη με κεφαλαία γράμματα και η φράση«for ever» με μ ικρά και ιδιοτύπως καλλιγραφικά. Και γνωρίζετε, συνάδελφοι, απ’ την εκπαιδευτική σας εμπειρία, ότι, όταν τα παιδιά γράφουν στους τοίχους ή, άλλες φορές, στα παγκάκια ή τις φλούδες των δέντρων «for ever», είναι η στιγμή, ας το εκφράσω Σεφερικά, που η ψυχή τους κάνει πανιά!..

Ο πιο εσώψυχος, όμως, αποχαιρετισμός είναι προς εσάς, τους συναδέλφους μου, την «ομήγυριν των ομοτέχνων», όπως συνήθιζαν να λένε οι καθηγητές της εποχής, που ήμουν και εγώ μαθητής. Άλλωστε, εσείς είσθε το περιβάλλον μου με τον υψηλότερο βαθμό κατανόησης.

Θα σας αποχαιρετήσω, λοιπόν, με μια σύντομη αλλά και αληθινή ιστορία. Τη διάβασα, παλαιότερα, στις επιφυλλίδες μιας έγκριτης και μεγάλης κυκλοφορίας αθηναϊκής εφημερίδας. Νομίζω, το ανάγνωσμα αυτό, το θυμάμαι αρκετά καλά. Θα ακολουθήσει, στηριγμένο στην ιστορία αυτή, ένα αποκλειστικά δικό μου συμπέρασμα. Το συμπέρασμα αυτό, ας το εκλάβετε ως τη συναδελφική αποχαιρετιστήρια σκέψη μου.

Η ιστορία: Είμαστε στα 1940. Έχει κηρυχθεί ο ελληνοϊταλικός πόλεμος. Ένας προωθημένος ελληνικός λόχος βρίσκεται ακριβώς απέναντι απ’ την κύρια δύναμη του ιταλικού πυροβολικού.

Τα ξημερώματα της άλλης ημέρας θα αρχίσει σφοδρή μάχη. Ο Διοικητής του λόχου, ένας ευφυής και καλλιεργημένος λοχαγός, αντιλαμβάνεται την τραγικότητα της κατάστασης. Εκτιμά, μάλιστα, ότι οι περισσότεροι απ’ τους άνδρες του, λόγω δυσμενούς θέσης και συντριπτικής υπεροχής του εχθρού, θα αφήσουν τα κόκκαλά τους στο πεδίο της μάχης.

Αποφασίζει, λοιπόν, αυτό το τελευταίο βράδυ της ζωής τους να μην το περάσουν σε μια αγωνιώδη αναμονή ή, έστω, σε μια κατάσταση τελματικής απραξίας. Ο καλός αυτός λοχαγός θέλει «κάτι» να γίνει, ώστε οι στρατιώτες του να ενθουσιασθούν, να ενθαρρυνθούν και, ει δυνατόν, να χαρούν, να γελάσουν. Να δοθεί ένα νόημα, ένα χρώμα, σ’ αυτό το τελευταίο, για τους περισσότερους, βράδυ της ζωής τους.

Καλεί στο Διοικητήριο τούς μορφωμένους στρατιώτες του λόχου, τους ανακοινώνει τις σκέψεις του και τους ζητάει να κάνουν προτάσεις. Μετά από κάποιες στιγμές αμηχανίας ένας στρατιώτης/φιλόλογος παίρνει το λόγο: «Κύριε λοχαγέ, προτείνω να παίξουμε μια παράσταση Καραγκιόζη». Ο λοχαγός απορεί, προς στιγμήν, και του απαντά: «Αυτό είναι αδύνατο, δεν έχουμε τις φιγούρες ούτε τον μπερντέ, δεν υπάρχουν τα υλικά μέσα». Ο φιλόλογος επιμένει: «Κύριε λοχαγέ, επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω μια φράση του Θουκυδίδη, που υπάρχει στο περίφημο κείμενο Επιτάφιος του Περικλέους. Η φράση, κύριε λοχαγέ, είναι «φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας». Και συνέχισε, με παρρησία, ο φιλόλογος: «Εννοεί, βέβαια, ο Θουκυδίδης ότι η δημιουργία, η τέχνη και, ίσως, η όποια προσπάθεια κρίνεται κυρίως απ’ την έμπνευση, το ταλέντο, τον υψιπετή οίστρο, την ιερότητα του σκοπού, την ευκρίνεια των προθέσεων, την ενσυναίσθηση της κρισιμότητας των περιστάσεων και όχι απ’ τα υλικά μέσα. Μπορούμε, κύριε λοχαγέ, να δώσουμε την παράσταση και χωρίς τις φιγούρες και χωρίς τον μπερντέ».

Μεσολαβούν δευτερόλεπτα σιωπής και αμέσως μετά ο λοχαγός, μονολογώντας, ψιθυρίζει: «φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας». Την άλλη στιγμή σηκώνεται όρθιος και, τώρα, με την αποφασιστική φωνή εμπόλεμου αξιωματικού διατάζει: «Να δοθεί η παράσταση».

Η παράσταση δόθηκε: «Ο Καραγκιόζης εύζωνας». Ήταν όλα εκπληκτικά. Ο στρατιώτης/καραγκιοζοπαίχτης, κρυμμένος πίσω από ένα βράχο, έστελνε τη φωνή του απ’ το «υπερπέραν», καθώς αυτή αντηχούσε πολλαπλασιαστικά στους ορεινούς όγκους της περιοχής. Βοηθούσε και η νύχτα με την υποβλητική της δύναμη. Οι στρατιώτες παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον, χειροκροτούσαν, γελούσαν, συμμετείχαν. Στο φινάλε της παράστασης, με προεξάρχουσα τη φωνή του καραγκιοζοπαίχτη, τραγούδησαν όλοι μαζί την «Σαμιώτισσα». Το τραγούδι τους ταξίδεψε στους μακρινούς ορίζοντες ενός κόσμου που αποχαιρετούσαν, δια παντός, αλλά με αξιοπρέπεια. Κοιμήθηκαν ήσυχοι και τα ξημερώματα ρίχτηκαν στη μάχη αισιόδοξοι και αποφασιστικοί.

Το συμπέρασμα, διατυπωμένο αλληγορικώ και ποιητικώ τω τρόπω:

Είμαστε μια χώρα που δεν διαθέτουμε τις φιγούρες ούτε τον μπερντέ.

Μετάφραση: Δεν έχουμε βιομηχανία.

Είμαστε μια χώρα που διαθέτουμε τον Θουκυδίδη. Μετάφραση: Έχουμε πολιτισμό.

ΑΡΑ: Μπορούμε να δώσουμε την παράσταση.

Και πρωταγωνιστές στην παράσταση δεν μπορεί να είναι άλλοι παρά οι Εκπαιδευτικοί.

Συνάδελφοι, Αισθάνομαι υπερήφανος, που υπηρέτησα την Ελληνική Εκπαίδευση.

Σας ευχαριστώ