Την Παρασκευή, 31 Μαρτίου, τα Χρυσά Μολύβια του Τμήματος Ένταξης πήραν μία συνέντευξη από την κ. Μαρία Μόνιου, σχολική ψυχολόγο του ΚΕΔΔΥ Καβάλας. Το θέμα της συζήτησης ήταν ο σχολικός εκφοβισμός. Ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση.
Θα μας πείτε με λίγα λόγια τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός;
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένας όρος που με τον οποίο περιγράφουμε μία κατάσταση κατά την οποία ένα παιδί ή περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν βία και επιθετικότητα απέναντι σε κάποιον άλλο συμμαθητή τους, ο οποίος δεν τους έχει προκαλέσει και γίνονται βίαιοι και επιθετικοί με έναν τρόπο που είναι και συστηματικός και επαναλαμβανόμενος, με σκοπό να τον βλάψουν είτε ψυχικά είτε σωματικά. Είναι κάτι που συμβαίνει στο χώρο του σχολείου και γι’ αυτό ονομάζεται σχολικός εκφοβισμός. Μπορεί δηλαδή να συμβεί μέσα στην τάξη, στο προαύλιο ή στους κοινόχρηστους χώρους του σχολείου (λ.χ. τουαλέτες, γυμναστήριο).
Ο εκφοβισμός και η βία ανάμεσα στους μαθητές μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές. Συνήθως εκδηλώνονται με :
- Χειρονομίες, σπρωξιές, ξυλοδαρμούς
- Φραστικές επιθέσεις, βρισιές, προσβολές, απειλές
- Εκβιασμούς
- Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων
- Κλοπές
- Σεξουαλική παρενόχληση ή και κακοποίηση
- Αποκλεισμό και απομόνωση από παρέες, ομαδικά παιχνίδια και δραστηριότητες
Ποιοι συμμετέχουν σε περιστατικά εκφοβισμού;
Συμμετέχουν τα παιδιά, οι μαθητές. Από τη μια πλευρά, έχουμε αυτόν που ονομάζουμε θύτη και είναι αυτός που ασκεί την άδικη επιθετική συμπεριφορά. Από την άλλη πλευρά, έχουμε αυτόν που ονομάζουμε θύμα και που είναι το παιδί που βιώνει την αρνητική συμπεριφορά. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι υπάρχουν συχνά και κάποια παιδιά που έχουν το ρόλο των παρατηρητών ή αλλιώς των θεατών. Είναι ένα ομαδικό, λοιπόν, φαινόμενο. Δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με ένα ή δύο παιδιά, συχνά εμπλέκονται περισσότερα παιδιά.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του παιδιού-θύτη;
Συνήθως, είναι παιδιά που είναι πολύ δραστήρια, ζωηρά, ενεργητικά. Φαίνεται ότι έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση, ότι δηλαδή πιστεύουν πολύ στον εαυτό τους, αλλά στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει. Είναι, επίσης, παιδιά που πιστεύουν ότι η επιθετικότητα είναι ένας αποδεκτός τρόπος διεκδίκησης, συχνά παραβιάζουν τους σχολικούς κανόνες, ξέρουν να ξεφεύγουν από δύσκολες καταστάσεις και δε νιώθουν τύψεις και ενοχές όταν βλάπτουν κάποιον.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του παιδιού-θύματος;
Είναι συνήθως παιδιά που δεν πιστεύουν πολύ στον εαυτό τους, είναι πιο «μαζεμένα», πιο συνεσταλμένα, δε διεκδικούν εύκολα τα δικαιώματα τους, είναι πιο παθητικά, έχουν λιγότερους φίλους και δέχονται τη βία και την επιθετικότητα των άλλων χωρίς να αντιδράσουν. Σχεδόν πάντα δεν ανταποδίδουν. Μπορεί να έχουν κάποιες φοβίες ή ανασφάλειες και το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι ο φόβος τους είναι βαθιά ριζωμένος. Ακόμη σημαντικότερο είναι ότι πιστεύουν ότι δεν μπορεί να τους βοηθήσει κάποιος με ουσιαστικό τρόπο ή ότι εάν μιλήσουν θα εισπράξουν περισσότερη βία.
Πώς αντιδρούν οι παρατηρητές;
Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες. Υπάρχουν παιδιά που επιβραβεύουν και ενισχύουν το παιδί που ασκεί τη βία, με το να χειροκροτούν, να ζητωκραυγάζουν ή να παίρνουν και αυτοί μέρος σε ό,τι συμβαίνει μπροστά τους. Υπάρχει όμως και μία ομάδα παιδιών που, ενώ θέλουν να βοηθήσουν, φοβούνται πως θα τους βλάψει το παιδί-θύτης και έτσι απομακρύνονται από τη σκηνή ή κάνουν ότι δε συνέβη κάτι. Υπάρχει και μία τρίτη κατηγορία παιδιών, που είναι τα πιο τολμηρά και πιο δυναμικά, που βοηθούν το θύμα ή κάνουν τον θύτη να απομακρυνθεί. Προστατεύουν δηλαδή το παιδί που δέχεται την επίθεση. Συνήθως, όμως, τα περισσότερα παιδιά με τον τρόπο τους, παθητικό ή ενεργητικό, ενισχύουν τον θύτη.
Τι πρέπει να προσέχουν οι δάσκαλοι;
Καλό είναι οι δάσκαλοι να είναι πολύ παρατηρητικοί. Αν δουν ξαφνικά ένα παιδάκι που δε θέλει να έρχεται στο σχολείο, αν πέφτει ανεξήγητα η επίδοσή του στα μαθήματα, αν είναι πολύ ευσυγκίνητο, τότε μπορεί να σκεφτούν ότι υπάρχουν ενδείξεις σχολικού εκφοβισμού. Αν, επίσης, βλέπουν ότι τα προσωπικά του αντικείμενα χάνονται ή είναι κατεστραμμένα, αν προσέξουν πως ένα παιδί δεν θέλει ξαφνικά να βγαίνει στην αυλή και θέλει να περνά τον χρόνο του κοντά στους ενήλικες ή ακόμη αν ένας μαθητής τους ξαφνικά αρνείται να συμμετάσχει σε εκδρομές, τότε πρέπει να αναρωτηθούν. Γενικά, όταν βλέπουν πως υπάρχουν έντονες αλλαγές στην συμπεριφορά ενός παιδιού πρέπει να προβληματιστούν και να εξετάσουν όλα τα ενδεχόμενα.
Τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς;
Και για τους γονείς ισχύουν όλα τα παραπάνω : Ξαφνική σχολική άρνηση, ανεξήγητη πτώση στην επίδοση του παιδιού, ρούχα ή προσωπικά αντικείμενα κατεστραμμένα, μελανιές, δαγκωνιές ή άλλα σημάδια που το παιδί δε μπορεί να εξηγήσει στους γονείς του, συχνά παράπονα για πονόκοιλο, κεφαλόπονο κ.α., μεγάλη αλλαγή στη διάθεση, στο φαγητό ή τον ύπνο του παιδιού, καθυστέρηση να φτάσει στο σπίτι από το σχολείο, γιατί αλλάζει διαδρομές κτλ.
Τι θα συμβουλεύατε ένα παιδί-θύτη;
Θα προσπαθούσα να το κάνει να θυμηθεί έστω και μία στιγμή που αυτό ή ένας δικός του άνθρωπος δέχτηκε μια άδικη επιθετική συμπεριφορά και πώς ένιωσε για αυτό. Περισσότερο όμως θα συμβούλευα ότι η πραγματική δύναμη και σοφία βρίσκεται στο να δημιουργείς σχέσεις σεβασμού με τους άλλους, γιατί αυτό είναι που σου δίνει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση και χαρά στη ζωή. Ωστόσο, η προσέγγιση ενός παιδιού-θύτη είναι συνήθως πιο περίπλοκη και χρειάζεται παρέμβαση σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο.
Τι θα συμβουλεύατε ένα παιδί-θύμα;
Καταρχήν, θα το διαβεβαίωνα ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για αυτό που του συμβαίνει, ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ντρέπεται. Επίσης, θα του έλεγα ότι δεν είναι «κάρφωμα» να μιλήσει και να μας υποδείξει ποιος τον παρενοχλεί, γιατί εμείς οι ενήλικες μπορούμε πραγματικά να το βοηθήσουμε και να κάνουμε κάτι για αυτό που περνά, ότι δηλ μπορούμε να το προστατεύσουμε. Αρκεί να «σπάσει τη σιωπή» του, γιατί τότε μόνο θα αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο. Το πρώτο και μοναδικό βήμα για να πάψει αυτός ο εφιάλτης είναι να μιλήσει σε κάποιον ενήλικο κι όχι μόνο σε φίλους του.
Θα θέλαμε μέσα από την ψυχή μας να ευχαριστήσουμε την κυρία Μαρία Μόνιου, σχολική ψυχολόγο του ΚΕΔΔΥ Καβάλας, για την ανταπόκρισή της στην πρόσκλησή μας, για την γλυκύτητά της και για τον χρόνο που μας αφιέρωσε!!!
https://blogs.sch.gr/kdaykav/2017/04/05/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%B1%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%85/
