Ευγένιος Τριβιζάς: Παραγεμίζουμε τα παιδιά με γνώσεις και αφήνουμε τη φαντασία τους να λιμοκτονεί
H φράση αυτή του Ευγένιου Τριβιζά αντικατοπτρίζει τη φιλοσοφία του: ότι η καλλιέργεια της φαντασίας είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντική με τη μετάδοση της γνώσης. Ο Τριβιζάς τονίζει πως οι ιστορίες, το παιχνίδι και η φαντασία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των παιδιών, καθώς τα βοηθούν να εξερευνήσουν νέες προοπτικές και να αναπτύξουν ενσυναίσθηση.
Ο Ευγένιος Τριβιζάς, γεννημένος στην Αθήνα στις 8 Σεπτεμβρίου 1946, είναι Έλληνας καθηγητής εγκληματολογίας, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και θεατρικός συγγραφέας
Θέλοντας να δώσει, όμως, ένα παράδειγμα για το πώς η ενηλικίωση καταστρέφει την φαντασία, έδειξε μια φωτογραφία από έναν συνδετήρα ύψους 7 μέτρων, στο Όσλο της Νορβηγίας και ανέφερε:
«Η φαντασία είναι η πρώτη που χαρτογραφεί, τα αχαρτογράφητα νερά. Στη φαντασία μας συντελούνται αρχικά τα πιο τολμηρά ταξίδια! Σε μία μελέτη με το όνομα «Break Point and Beyond», οι ερευνητές παρουσίασαν τα αποτελέσματα μιας έρευνας σχετικά με τη δημιουργική σκέψη και για τη μέτρησή της χρησιμοποιώντας τους συνδετήρες.
Το ερώτημα για τους συνδετήρες ήταν πολύ απλό: “Σε τι μπορεί να μας φανεί χρήσιμος ένας συνδετήρας”.
Οι περισσότεροι ενήλικες καταφέρνουν να σκεφτούν το πολύ 10-15 χρήσεις. Αν κάποιος απαριθμήσει πάνω από 145-200 χρήσεις του συνδετήρα θεωρείται ιδιοφυΐα. Η έρευνα ήταν διαχρονική. Αξιολογούσαν τα ίδια άτομα σε διάφορα στάδια της ζωής τους. Σε ηλικία πέντε ετών το ποσοστό των παιδιών που σκόραρε στο υψηλότερο επίπεδο για πάνω από 145 χρήσεις του συνδετήρα ήταν 98%. Σε ηλικία 8-10 ετών το ποσοστό μειώθηκε στο 50% και ούτω καθεξής, έως ότου ενηλικιωνόμαστε όπου η μόνη χρήση που μπορεί να σκεφτεί κάποιος για έναν συνδετήρα είναι να συνδέουμε χαρτιά μεταξύ τους».
Το εκπαιδευτικό του υπόβαθρο περιλαμβάνει σπουδές στη νομική και την οικονομική επιστήμη, ενώ σήμερα κατέχει θέση καθηγητή εγκληματολογίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, με διδακτικό ρόλο στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ και τη διάκριση του ομότιμου καθηγητή σε άλλα ιδρύματα. Είναι ευρέως αναγνωρισμένος για τα δημιουργικά και ευφάνταστα βιβλία του που είναι προσαρμοσμένα για παιδιά ηλικίας τεσσάρων ετών και άνω. Ο Τριβιζάς μπορεί να υπερηφανεύεται για ένα εκτεταμένο λογοτεχνικό ρεπερτόριο, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 200 έργα, όπως μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, αλφαβητάρια, διηγήματα, κόμικς, εκπαιδευτικά βιβλία και συνεργασίες με παιδικά περιοδικά. Αξιοσημείωτες μεταξύ των δημιουργιών του είναι η “Φρουτοπία” και το “Νησί των πυροτεχνημάτων”.
13 υπέροχα πράγματα που έχει πει ο Ευγένιος Τριβιζάς για τα παιδιά
1. Δεν πρέπει να υποτιμάμε τα παιδιά, ούτε να τους φερόμαστε συγκαταβατικά. Καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα απ’ όσα θέλουμε να πιστεύουμε.
2. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να ξεπερνάνε την πραγματικότητα, όχι μόνο να την υπηρετούν. Προσαρμόζοντας το παιδί στη δική μας πραγματικότητα, δολοφονούμε την ικανότητά του να ονειρεύεται.
3. Ήρωες δεν είναι τόσο οι εύποροι γονείς που πολλές φορές λόγω των υποχρεώσεων τους δεν έχουν καιρό να προσφέρουν ποιοτικό χρόνο στα παιδιά τους, όσο εκείνοι που παρά τις αντίξοες συνθήκες παλεύουν και πολλές φορές θυσιάζονται για να τους προσφέρουν ό,τι καλύτερο μπορούν.
4. Ένας δάσκαλος όταν βλέπει ορθογραφικά λάθη πρέπει να σκέφτεται ότι σοβαρότερα από τα ορθογραφικά, είναι τα λάθη της ζωής και από αυτά πρέπει να προφυλάξει κυρίως τους μαθητές του.
5. Το πιο πολύτιμο δώρο για τα παιδιά είναι ο χρόνος που τους αφιερώνουμε. Πιο πολλές ώρες τη μέρα αντικρίζουν τα παιδιά οθόνες τηλεόρασης και κομπιούτερ, παρά τους γονείς τους. Τίποτα όμως δε μπορεί να αντικαταστήσει την ζεστασιά και την αίσθηση της ασφάλειας που προσφέρει η προσωπική επαφή και επικοινωνία. Συνεπώς, στόχος μας πρέπει να είναι η μεγιστοποίηση του ποιοτικού χρόνου που τους αφιερώνουμε. Και μην ξεχνάμε ότι τα διάφορα υποκατάστατα της πραγματικής στοργής, μπορεί να έχουν από αρνητικά ως καταστροφικά αποτελέσματα.
6. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί τα παιδιά βλέπουν προγράμματα για μεγάλους, ενώ θα έπρεπε τα παιδικά προγράμματα να ήταν τόσο καλά που να τα έβλεπαν οι μεγάλοι.
7. Το πιο όμορφο σχόλιο που έχει πει παιδί για παραμύθι μου ήταν ότι είναι όμορφο σαν χαρτοπόλεμος.
8. Το πιο σημαντικό που με έχει μάθει η επαφή μου με τα παιδιά είναι να είμαι χαρούμενος χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο.
9. Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές της ανατροφής των παιδιών μας. Τα παραγεμίζουμε σαν γαλοπούλες με γνώσεις και πληροφορίες, ενώ αφήνουμε τη φαντασία τους να λιμοκτονεί. Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία και αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες.
10. Μόνο αν μάθουμε σε ένα παιδί πιο πολύ από “γιατί;” να ρωτάει “γιατί όχι;” έχουμε ελπίδα να αποφύγουμε τη στασιμότητα, την αδράνεια και την κοινωνική αποτελμάτωση.
11. Αν οι γονείς διαβάζουν στο παιδί μια ιστορία που τους αφήνει αδιάφορους, το παιδί το διαισθάνεται. Αν αντιθέτως απολαμβάνουν οι ίδιοι την όλη διαδικασία, τότε είναι πολύ πιο πιθανόν να μεταδώσουν στο παιδί την αγάπη για το διάβασμα.
12. Η επικοινωνία με τα παιδιά, οι ερωτήσεις και οι παρατηρήσεις τους προσφέρουν μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Τί να πρωτοθυμηθώ; Το αγόρι που όταν η μητέρα του είπε να μην τρέχει για να μην λαχανιάσει της απάντησε ότι «έχει τρέξει πολλές φορές αλλά δεν έχει μεταμορφωθεί ακόμα σε λάχανο» και μου έδωσε την ιδέα για το όνομα του «Αρχέλαου του λαχανιασμένου λάχανου», του δρομέα στα κόμικς της «Φρουτοπίας». Θα αναφέρω μια ακόμα περίπτωση. Είχα ρωτήσει τα παιδιά σε ένα σχολείο αν ξέρουν τι σημαίνει κλωνοποίηση: «Όταν οι άνθρωποι γίνονται κλόουν» απάντησε ένα παιδί. Έτσι γράφω μια ιστορία που διαδραματίζεται στην Χώρα των Σοβαρών Ανθρώπων όπου παρουσιάζονται ξαφνικά διάφορα ανεξήγητα συμπτώματα κλοουνοποίησης.
13. Θυμάμαι όταν διάβαζα την «Λωξάντρα» της Ιορδανίδου που της έδινε η γιαγιά της ένα σακούλι με κουμπιά και ήταν ευτυχισμένη. Έτσι είναι. Τα παιδιά με το τίποτα με ένα σπιρτόκουτο, μπορούν είναι χαρούμενα και αυτό είναι κάτι δημιουργικό, διότι για το παιδί μία κορδέλα μπορεί να είναι ένα ποτάμι, οι πορτοκαλόφλουδες καραβάκια και ένας χάρακας σπαθί. Συνήθως δεν τα αφήνουμε να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους, απλά τους δίνουμε ένα καινούργιο παιχνίδι, το οποίο σε λίγο καιρό θα βαρεθούν και μετά του παίρνουμε και άλλο και άλλο…