Από τον Δρ Ευστράτιος Παπάνης (papanis@papanis.com)
1. Προσπαθήστε να μην αντιδράσετε συναισθηματικά, αλλά αφιερώσετε χρονο, ώστε να εκτιμήσετε πλήρως τα δεδομένα της κατάστασης. Έχει αλλάξει η συμπεριφορά του παιδιού μου, παρατηρείτε συναισθηματικές αποκλίσεις ή εξάρσεις, απομόνωση, ταραχή, αναστάτωση, αδιαφορία για τα μαθήματα, άγχος, αγωνία, διαταραχές ύπνου, όρεξης, προσοχής; Προσπαθεί να αποφύγει το σχολείο ή τη διαδρομή προς αυτό, χάνεται στο διαδίκτυο, έχει έντονες ή συνωμοτικές συζητήσεις με τους συμμαθητές; Έχει μελανιές στο σώμα ή διαμαρτύρεται για πόνους; Πώς αντιδρά βλέποντας περιστατικά εκφοβισμού στην τηλεόραση ή σε συζητήσεις για αυτά; Ρωτήστε την άποψη του για το φαινόμενο και την ένταση του στο σχολείο του. Η επικοινωνία που αρχικά είναι γενική και σταδιακά εξειδικεύεται είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος προσέγγισης.
2. Αποφύγετε να πολώσετε περαιτέρω τις δυναμικες, εκτοξεύοντας απειλές, κρίσεις και ύβρεις προς το σχολείο, τους εκπαιδευτικούς, τις οικογένειες των εμπλεκομένων παιδιών ή τους άλλους μαθητές. Μην κάνετε κήρυγμα και μην αρχίσετε ανούσιες αναφορές στο πώς εκλάμβαναν τον εκφοβισμό στα δικά σας μαθητικά χρόνια.
3. Διαβεβαιώστε το παιδί σας πως έπραξε άριστα, που εμπιστεύθηκε το πρόβλημα σε σας και πως θα σταθείτε με κατανόηση δίπλα του σε κάθε στάδιο της επίλυσης. Το να αγνοεί τις πράξεις του παραβατικού συμμαθητή και να δρα με αυτοπεποίθηση στις κοροϊδίες είναι η απαρχή για την αδρανοποίηση του πταίσαντος.
4. Διασφαλίστε ότι κάθε σας αντίδραση θα έχει τη σύμφωνη γνώμη του παιδιού σας και πως δεν θα το εκθέσετε επ’ ουδενί στους φίλους του και στο σχολείο. Διερευνήστε μαζί τις εναλλακτικές και ανακαλύψτε τις δεξιότητες, που πρέπει να επιστρατευτούν, για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η παρέκκλιση.
5. Επιχειρήσετε να οργανώσετε τα γεγονότα σε χρονολογική σειρά, να προσδιορίσετε επακριβώς τα πρόσωπα, που έλαβαν μέρος στα περιστατικά, να χαρτογραφήσετε τα μέρη, στα οποία ο εκφοβισμός διαδραματίστηκε, να καταγράψετε ποιοι έχουν γνώση ή στάθηκαν μάρτυρες των γεγονότων. Αθροίστε τις μαρτυρίες, τα έγγραφα ή τις φωτογραφίες, που ρίχνουν φως στα δρώμενα, αλλά να είστε προσεκτικοί, όταν προσεγγίζετε άλλους και πολύ περισσότερο, όταν πρόκειται για άλλους ανήλικους μαθητές. Με κανέναν τρόπο μην απειλήσετε οι ίδιοι τα πρόσωπα, που πλήγωσαν το παιδί σας.
6. Αποδείξτε τους ότι η θυματοποίηση και ο εκφοβισμός δεν έγινε με δική τους υπαιτιότητα, δεν οφείλεται σε προσωπική μειονεξία, δεν φανερώνει δική τους δειλία, αλλά θρασυδειλία των παραβατών και ότι η αποκάλυψη των περιστατικών είναι η μόνη δόκιμη λύση.
7. Δεδομένου ότι η βία γεννά ακόμη περισσότερη βία, μην ενισχύσετε καμία προσπάθεια ανταπόδοσης.
8. Αναζητείστε θεσμικές λύσεις, ενημερώστε προφορικά και γραπτά, με επιμονή και με επίσημο τρόπο τους αρμόδιους, το σύλλογο των εκπαιδευτικών και των γονέων, ακολουθήστε τις διαδικασίες, που προβλέπονται από το νόμο, μάθετε τα δικαιώματα σας, απευθυνθείτε σε ειδικούς, για να αναδομήσετε την τρωθείσα αυτοεκτίμηση του παιδιού σας, δημιουργήσετε ασφαλή περιβάλλοντα και δώστε του χρόνο, για να νοηματοδοτήσει τα περιστατικά. Εάν παρά τις εκκλήσεις σας η αντιμετώπιση δεν είναι η δέουσα, καταφύγετε στους προϊσταμένους των υπευθύνων.
9. Μην αντιπαρατεθείτε προσωπικά με τις οικογένειες των μαθητών, που εκφοβίζουν ή ανήκουν σε συμμορίες. Μάθετε εάν αυτοί που εκφοβίζουν συμμετέχουν και σε πιο παραβατικές δράσεις, όπως σε χρήση ή διακίνηση ουσιών, σε κλοπές και ενημερώστε τις αρχές, όταν συγκεντρώσετε μαρτυρίες και αποδείξεις.
10. Εξασφαλίστε ότι το παιδί σας θα παραμένει ασφαλές μέσα και έξω από το σχολείο και προτρέψτε το να επιδιώξει συμμαχίες με άλλα παιδιά, που ασκούν επιρροή στην τάξη.
11. Παρακολουθείτε στενά τις συμπεριφορές και τις ψυχολογικές αντιδράσεις του παιδιού σας, προσπαθήστε να εμβαθύνετε στην ψυχοσύνθεση του και φροντίστε να μην δώσει προεκτάσεις, που θα πλήξουν την ισορροπία και την αυτό εικόνα του, ειδικά εάν είναι ευαίσθητο και περίκλειστο.
12. Ζητήστε από το παιδί να σας δείξει τις συζητήσεις του στα κοινωνικά δίκτυα, ανακαλύψτε μαζί, εάν υφίσταται ψηφιακό εκφοβισμό και καταφύγετε στην υπηρεσία δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος.
13. Διοργανώσετε δράσεις ευαισθητοποίησης, ενημερωθείτε για τις μορφές βίας, προσκαλέσετε εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους και γονείς και αναζητήσετε συλλογικές λύσεις. Ενισχύστε τα αντανακλαστικά του σχολείου στις πολιτικές και στα μέτρα ενάντια του εκφοβισμού και λάβετε μέτρα εάν υπάρχει πνεύμα κωλυσιεργίας, συγκάλυψης ή συμβιβασμού. Εάν ο εκφοβισμός συνεχιστεί, προσφύγετε στη δικαιοσύνη.
14. Ο εκφοβισμός μπορεί να είναι ένα κοινωνικό, ψυχολογικό, εκπαιδευτικό φαινόμενο, αλλά δεν υφίστανται γενικοί κανόνες. Η ιδιοσυγκρασία κάθε μαθητή πρέπει να αναλύεται, ώστε να προσφέρεται η κατάλληλη παιδαγωγική και συμβουλευτική παρέμβαση.
15. Η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης, η συζήτηση και το προβάρισμα σεναρίων, το παίξιμο ρόλων, η διερεύνηση εναλλακτικών συμπεριφορών, η εκμάθηση φράσεων, που αποτρέπουν την ορμή του απειλητικού συμμαθητή, δίχως να επιτείνουν τη βία, η ευαισθητοποίηση συμμαθητών, η θετική γλώσσα για το σώμα και την προσωπικότητα, η ανοχή στη διαφορετικότητα, η αυστηροποίηση των μέτρων κατά του εκφοβισμού και κυρίως η πρόληψη είναι μερικές από τις βασικές προτάσεις.
Νατάσα Μάγκου
