Εργαστήριο δεξιοτήτων: Νηπίων παιδεία: Το πρώτο βήμα στη δημοκρατία
Το συγκεκριμένο εργαστήριο δεξιοτήτων εντάσσεται στη θεματική ενότητα «Ενδιαφέρομαι και ενεργώ – Κοινωνική Συναίσθηση και Ευθύνη» και έχει ως βασικό στόχο να καλλιεργήσει στα παιδιά τις αξίες της δημοκρατίας, του σεβασμού και της συνεργασίας.
Μέσα από δημιουργικές, βιωματικές δραστηριότητες, τα παιδιά εμπλέκονται ενεργά σε δράσεις που ενισχύουν:
-
τον αλληλοσεβασμό και την αποδοχή της διαφορετικότητας,
-
τη συνεργατικότητα και την κοινωνική ευαισθησία,
-
την ομαδική συνοχή και την αυτοεκτίμηση,
-
την κριτική σκέψη, την ενσυναίσθηση και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων με δημιουργικό και συλλογικό τρόπο.
Εργαστήριο 1ο: “Ας γνωριστούμε παίζοντας”
- Παιχνίδια ενεργοποίησης – δεσίματος της ομάδας
Τα παιδιά σφίγγουν το δεξί χέρι, μετά και το αριστερό, πιάνουν τα χέρια τους χωρίς συγκεκριμένη διάταξη, προσπαθούν να ξεμπερδευτούν 
περπατάνε σαν να κρατάνε κάτι βαρύ
περπατάνε στις φτέρνες
- Ένα μπουκέτο με λουλούδια
Το κάθε παιδί έφτιαξε από ένα λουλούδι και στο κέντρο κολλήσαμε τη φωτογραφία του. Στα φύλλα των λουλουδιών τα παιδιά έγραψαν το αγαπημένο τους παιχνίδι.
Εργαστήριο 2ο: “Όλοι έχουμε θέση σε αυτή τη τάξη του Νηπιαγωγείου”
Για να υποδεχτούν τα παιδιά στην τάξη μας τη νέα μας φίλη, τη Δώρα, ετοιμάσαμε το παρακάτω βίντεο:
και στη συνέχεια υποδεχτήκαμε τη Δώρα
Συζητήσαμε όλοι μαζί στην τάξη για τα συναισθήματα της Δώρας. Προσπαθήσαμε να καταλάβουμε πώς μπορεί να νιώθει, ερχόμενη σε έναν καινούριο τόπο, χωρίς φίλους, και βιώνοντας κοροϊδία — τόσο για τον τρόπο που μιλάει, όσο και για τον αδερφό της, που χρησιμοποιεί αναπηρικό καροτσάκι. Μιλήσαμε για το πώς θα αισθανόμασταν εμείς αν βρισκόμασταν στη θέση της, αν έχουμε νιώσει ποτέ μόνοι ή διαφορετικοί, και φυσικά, για το τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να τη βοηθήσουμε να αισθανθεί αποδεκτή και ασφαλής μέσα στην ομάδα.
- Πώς νιώθει η Δώρα όταν την κοροϊδεύουν;
- Πώς νιώθει η Δώρα όταν τη δέχονται στην παρέα τους;
Στη συνέχεια διαβάσαμε την κοινωνική ιστορία για τη διαχείριση των συναισθημάτων.
- Τι πρέπει να κάνει η Δώρα για να ηρεμήσει;
- Παιχνίδι ρόλων. Τα παιδιά δραματοποίησαν τις προτάσεις τους με τους τρόπους που ηρεμούν
- Δημιουργία πίνακα διπλής εισόδου. Τα παιδιά επιλέγουν ποια λύση προτιμούν για να νιώσουν καλύτερα σε διάφορες καθημερινές καταστάσεις.
- Τι με θυμώνει; Πώς ηρεμώ;
Εργαστήριο 3ο: ” Εσύ και εγώ μαζί”
- Διαβάσαμε το παραμύθι “Σοφία, η αγελαδίτσα τραγουδίστρια” μέχρι ένα σημείο και τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες έδωσαν τη δική τους συνέχεια.
και ατομικά το κάθε παιδί έδωσε τη δική του συνέχεια στο παραμύθι
- “Θερμόμετρο συναισθημάτων”
Φτιάξαμε ένα θερμόμετρο συναισθημάτων με τα πιθανά συναισθήματα που μπορεί να βίωνε η Σοφία, η αγελαδίτσα τραγουδίστρια.
Με κάθε κατάσταση που συζητούσαμε, τα παιδιά βοηθούσαν να τοποθετήσουμε το αντίστοιχο συναίσθημα πάνω στο θερμόμετρο, αναγνωρίζοντας τη “θερμοκρασία” που αντιστοιχούσε στο πώς αισθανόταν η Σοφία εκείνη τη στιγμή.
- Εσύ κι εγώ μαζί
Δημιουργήσαμε έναν πύργο με τουβλάκια και σε κάθε τουβλάκι κολλήσαμε χαρτάκι με το αρχικό γράμμα κάθε παιδιού. Το κάθε παιδί προσπαθούσε να αφαιρέσει ένα τουβλάκι από τον πύργο χωρίς να πέσει ο πύργος.
Εργαστήριο 4ο: “Ο εαυτός μου…”
- Ομαδικό παιχνίδι: “Ο κατάσκοπος”
Με τη συνοδεία μουσικής, τα παιδιά περπατούσαν στην τάξη σαν μικροί κατάσκοποι, κρατώντας εφημερίδες μπροστά στο πρόσωπό τους, προσπαθώντας να μην κοιτάξουν κανέναν, αλλά και να μην τα δει κανείς. Όταν η μουσική σταματούσε, τα παιδιά πάγωναν στη θέση τους. Τότε, ξεκινούσε η «κατασκοπική» αποστολή τους: να παρατηρήσουν διακριτικά τον/την διπλανό/ή τους και να εντοπίσουν εξωτερικά χαρακτηριστικά που έχουν κοινά. Μαλλιά, μάτια, γυαλιά, ρούχα, χρώματα… Γελάσαμε, παρατηρήσαμε, και κυρίως ανακαλύψαμε πόσα πράγματα μας ενώνουν, ακόμη κι αν φαινόμαστε διαφορετικοί!
- “Ο εαυτός μου”
Τα παιδιά δημιούργησαν φιγούρες του εαυτού τους και οι φιγούρες τοποθετήθηκαν σε έναν κύκλο. Στο κέντρο του κύκλου, τα παιδιά τοποθέτησαν εικόνες που απεικόνιζαν το αγαπημένο τους φαγητό, βιβλίο και χρώμα. Στη συνέχεια, ψήφισαν από κάθε κατηγορία έως 3 αγαπημένα. Παρατήρησαν με έκπληξη πόσα κοινά έχουν μεταξύ τους και αναγνώρισαν ότι παρόλο που ο καθένας είναι μοναδικός, υπάρχουν πολλά που μας φέρνουν κοντά.
Δημιουργία κολάζ με τις εικαστικές αποτυπώσεις των παιδιών
Εργαστήριο 5o: “…και οι άλλοι”
- Παρακολουθήσαμε το βίντεο “Η εχθρόπιτα” και αφού το παρακολουθήσαμε συζητήσαμε όλοι μαζί σχετικά με αυτό.
– Τι ένιωθαν οι ήρωες της ιστορίας;
– Τι σημαίνει «εχθρός» και πώς αλλάζουν οι σχέσεις μας όταν γνωρίζουμε καλύτερα κάποιον;
– Πώς μπορούμε κι εμείς να επιλύουμε διαφωνίες χωρίς φωνές, θυμό ή απομάκρυνση;
Τα παιδιά, μέσα από τη συζήτηση, πρότειναν τρόπους επίλυσης διαφορών και συμφιλίωσης με άλλα παιδιά. Στη συνέχεια, σε ζευγάρια, κατέγραψαν τις ιδέες τους.
- Δημιουργήσαμε έναν εννοιολογικό χάρτη με τους τρόπους επίλυσης των διαφορών/συγκρούσεων με βάση τις προτάσεις που διατύπωσαν.
- Παιχνίδια ρόλων
Τα παιδιά χωρίστηκαν σε τυχαία ζευγάρια και κάθε ομάδα επέλεξε μια κάρτα με μία κατάσταση διένεξης — μια μικρή “σύγκρουση” που θα μπορούσε να συμβεί στην καθημερινότητά τους. Για να προετοιμάσουν τη δράση τους, συμβουλεύτηκαν τον εννοιολογικό χάρτη με τις προτάσεις επίλυσης διαφορών. Συζήτησαν, συνεργάστηκαν και συναποφάσισαν πώς θα αντιμετώπιζαν την κατάσταση με τρόπο δίκαιο και δημιουργικό. Στη συνέχεια, παρουσίασαν μπροστά στην ομάδα το μικρό τους “θεατρικό”, αναπαριστώντας τόσο τη σύγκρουση όσο και τη λύση της!
- Ομαδική κατασκευή: “Η κουρτίνα της αγάπης”
Κάθε παιδί κλήθηκε να δημιουργήσει τη δική του καρδιά, γράφοντας επάνω ένα μήνυμα αγάπης για τους φίλους του. Οι καρδιές ενώθηκαν και δημιούργησαν μια μεγάλη, πολύχρωμη κουρτίνα, που κρεμάστηκε στην τάξη μας σαν σύμβολο φιλίας, ενότητας και αλληλοσεβασμού.
- Δημιουργία αφίσας με τίτλο: “Οι άλλοι είναι φίλοι μου”
- “Η πίτα της φιλίας”
Τα παιδιά αποφάσισαν τα συστατικά που θα περιέχει η συνταγή της πίτας της φιλίας και ετοίμασαν τα κομμάτια για την πίτα. Στη συνέχεια παίξαμε το παιχνίδι του κρυμμένου θησαυρού με τα συστατικά της. Έβρισκαν το κομμάτι, αναγνώριζαν τη λέξη και συμπλήρωναν την πίτα.
Εργαστήριο 6ο: “Η ταυτότητά μου”
- Αφήγηση παραμυθιού “Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας”
Μέσα από την αφήγηση του παραμυθιού «Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας», τα παιδιά γνώρισαν έναν ξεχωριστό ήρωα που, αν και διαφορετικός από τους υπόλοιπους, κατάφερε να αγαπηθεί γι’ αυτό ακριβώς που είναι. Ακολούθησε συζήτηση και προβληματισμός γύρω από τη διαφορετικότητα, την αποδοχή και τη μοναδικότητα του κάθε παιδιού.
Στη συνέχεια, τα παιδιά εργάστηκαν σε ζευγάρια σε μια συνεργατική εικαστική δράση: ζωγράφισαν από ένα κομμάτι παζλ του Έλμερ, βάζοντας το δικό τους χρώμα και δημιουργικότητα και ένωσαν όλα τα κομμάτια πάνω σε προσχεδιασμένο περίγραμμα του ελέφαντα, δημιουργώντας έναν μοναδικό, πολύχρωμο και συλλογικό Έλμερ.
- “Όλοι είμαστε διαφορετικοί”
Τα παιδιά παρατήρησαν φωτογραφίες ανθρώπων από ποικίλα περιβάλλοντα και με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Οι φωτογραφίες απεικόνιζαν:
-
Άτομα από διαφορετικές ηλικιακές ομάδες
-
Ανθρώπους από διάφορες εθνικές και φυλετικές ομάδες
-
Διαφορετικές ενδυμασίες και τρόπους έκφρασης
-
Ποικιλίες στην εξωτερική εμφάνιση, όπως χρώμα δέρματος, μαλλιών, στυλ κ.ά.
Τα παιδιά ομαδοποίησαν τις φωτογραφίες με βάση την ηλικία, το φύλο, την καταγωγή
και συζητήσαμε για τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους.
- “Ταυτότητες”
Αναζητήσαμε πληροφορίες στο διαδίκτυο για τις πληροφορίες που αναγράφονται στις ταυτότητες και στη συνέχεια φτιάξαμε τις δικές μας ταυτότητες.
- Με πηλό φτιάξαμε αποτύπωμα της παλάμης μας
- Ομαδικό παιχνίδι: “Πες μου κάτι για σένα”
Τα παιδιά κάθισαν σε κύκλο και ο βοηθός της ημέρας άνοιξε το παιχνίδι με τη φράση:
«Θέλω να μάθω για σένα: ποιο είναι το αγαπημένο σου παιχνίδι;»
απευθυνόμενος/η στο παιδί που καθόταν δεξιά του.
Στη συνέχεια, όλα τα παιδιά πήραν με τη σειρά τον λόγο, απαντώντας σε διάφορες παρόμοιες ερωτήσεις, όπως:
- Ποιο είναι το αγαπημένο σου φαγητό;
- Ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα;
- Ποιος είναι ο καλύτερός σου φίλος ή φίλη;
- Ποιο είναι το αγαπημένο σου τραγούδι;
Εργαστήριο 7ο: “Όλοι διαφορετικοί – όλοι ίσοι”
- Κουκλοθέατρο: “Το ζαμπντερφίλιο”
Τα παιδιά παρακολούθησαν την παράσταση “Το Ζαμπντερφίλιο”, μια ιστορία για ένα διαφορετικό πλάσμα που, αν και αναζητά φίλους, δυσκολεύεται να τους βρει, επειδή όλοι το θεωρούν παράξενο.
Μετά την παράσταση, ακολούθησε συζήτηση και επεξεργασία:
-
Πώς αισθανόταν το Ζαμπντερφίλιο;
-
Γιατί οι άλλοι το απέφευγαν;
-
Τι θα κάναμε εμείς αν το Ζαμπντερφίλιο ζητούσε να γίνει φίλος μας;
- Καταγράψαμε τις ιδέες των παιδιών σε ψηφιακό νοητικό χάρτη
- Δημιουργία αφίσας με τους κανόνες συμπεριφοράς στην τάξη
Συζητήσαμε όλοι μαζί για το πώς θέλουμε να συμπεριφερόμαστε στην τάξη ώστε να περνάμε όμορφα και με σεβασμό ο ένας προς τον άλλον. Καταγράψαμε τους κανόνες που συμφωνήσαμε, όπως «μιλάμε ευγενικά», «δεν χτυπάμε ο ένας τον άλλον», «σηκώνουμε το χέρι μας για να μιλήσουμε». Καθένας ανέλαβε να ζωγραφίσει έναν από αυτούς και από κάτω γράψαμε τον κανόνα.
Με τους κανόνες αυτούς φτιάξαμε μια ομαδική αφίσα με τίτλο “Οι κανόνες της τάξης μας”, την οποία αναρτήσαμε σε εμφανές σημείο στην τάξη για να μας θυμίζει καθημερινά τις κοινές μας συμφωνίες.
- Η οικογένειά μου
Συζητήσαμε για την οικογένεια και κάθε παιδί μίλησε για τη δική του οικογένεια. Αναφέρθηκαν στα αγαπημένα τους πρόσωπα, στις καθημερινές τους συνήθειες, σε ξεχωριστές στιγμές που μοιράζονται μαζί και σε ό,τι άλλο θεώρησαν σημαντικό. Ήταν μια όμορφη ευκαιρία για να αναγνωρίσουμε την αξία της οικογένειας και να καταλάβουμε πως κάθε οικογένεια είναι μοναδική με τον δικό της τρόπο.
Δημιουργήσαμε το γενεαλογικό μας δέντρο
Αποτυπώσαμε εικαστικά την οικογένειά μας
Παρακολουθήσαμε στον προτζέκτορα εικόνες που απεικόνιζαν διαφορετικά είδη οικογενειών.
Μέσα από τη συζήτηση, τα παιδιά εντόπισαν ομοιότητες και διαφορές με τη δική τους οικογένεια και κατανόησαν πως κάθε οικογένεια είναι ξεχωριστή, αλλά όλες έχουν κοινό στοιχείο την αγάπη και τη φροντίδα.
Κλείνοντας…
Μέσα από τις δραστηριότητες του Εργαστηρίου Δεξιοτήτων «Νηπίων Παιδεία: το πρώτο βήμα στη Δημοκρατία», τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να αναγνωρίσουν, να εκφράσουν και να σεβαστούν τα συναισθήματα και τη διαφορετικότητα των άλλων, να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, επικοινωνίας και ενσυναίσθησης. Με παιχνίδια, ιστορίες, καλλιτεχνικές δράσεις και συζητήσεις, κάναμε μικρά αλλά ουσιαστικά βήματα προς τη διαμόρφωση μιας τάξης που βασίζεται στην αλληλοκατανόηση, τον σεβασμό και τη φιλία.
