Ας μιλήσουμε σήμερα για τον αέρα που υπάρχει παντού γύρω μας. Δεν μπορούμε να τον δούμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να τον νιώσουμε. Αρκεί να φέρουμε την παλάμη μπροστά στο στόμα μας και να φυσήξουμε δυνατά για να τον αισθανθούμε. Μπορούμε ακόμα να τον ακούσουμε, αν είναι πολύ δυνατός. Αν σήμερα δεν είναι η τυχερή μας μέρα, αρκεί να κάνουμε κλικ με το ποντίκι μας εδώ:
Ο αέρας δεν φαίνεται, φαίνονται όμως τα αποτελέσματά του. Αρκεί να παρατηρήσουμε πώς θροΐζουν τα φύλλα, πώς γέρνουν οι κορφές των δέντρων, πώς ταξιδεύουν τα σύννεφα, πώς κουνιούνται οι τέντες στο μπαλκόνι, πώς τα μαλλιά μπαίνουν στα μάτια μας όταν φυσάει πολύ. Μπορούμε να σκεφτούμε πού αλλού φαίνονται;
- Ο καλύτερος τρόπος όμως για να τον καταλάβουμε, είναι το παιχνίδι.*
Παιχνίδι 1ο: Φτιάχνουμε σαπουνόφουσκες στο μπαλκόνι.
Στόχος της παρακάτω δραστηριότητας είναι να αντιληφθούμε ότι ο αέρας που μας περιβάλλει, αν και αόρατος, είναι πραγματικός κι έχει βάρος. Κι ότι το φως, όταν περνάει μέσα απ’ το νερό, μερικές φορές αλλάζει χρώμα.
Θα χρειαστούμε: 1) Υγρό απορρυπαντικό, 2) καλαμάκια, 3) κύπελλα, 4) χαρτόνι κατασκευών (κανσόν) ή και απλό χαρτί Α4, 5) κηρομπογιές.
Τι πρέπει να κάνουμε:
Βγαίνουμε στο μπαλκόνι ή στεκόμαστε μπροστά σε ένα μεγάλο παράθυρο.
Βάζουμε μια μικρή ποσότητα νερού και απορρυπαντικού στα κύπελλα, έτσι ώστε ο καθένας να έχει ένα κύπελλο με σαπουνόνερο. Βουτάμε την άκρη από το καλαμάκι στο κύπελλο και το μετακινούμε, αφήνοντας το σαπουνόνερο να στάξει μια φορά. Φυσάμε απαλά και φτιάχνουμε μια σαπουνόφουσκα. Παρατηρούμε πως η σαπουνόφουσκα έχει διαφορετικά χρώματα καθώς μεταβάλλεται το χρώμα του φωτός που τη διαπερνά. Τι παθαίνουν οι σαπουνόφουσκες όταν πέφτουν στο έδαφος; Γιατί άραγε;
Μπορούμε να μετρήσουμε τις σαπουνόφουσκές μας; Ποιος κάνει τις περισσότερες; Ποιος τις μεγαλύτερες; Τι χρώμα είναι; Μπορούμε να τις πιάσουμε; Να τις λιώσουμε στο πλακάκι; Πώς τις αισθανόμαστε στο χέρι μας;
Αφού διασκεδάσουμε αρκετά, είναι ώρα να πιάσουμε μερικές με ένα κομμάτι χαρτόνι. Γιατί η σπασμένη σαπουνόφουσκα αφήνει έναν υγρό κύκλο; Μπορούμε αν θέλουμε να σκιτσάρουμε το περίγραμμα και να χρωματίσουμε το σχέδιό μας.
Εξήγηση των αρχών (μόνο για γονείς):
Το φως αναλύεται σε διαφορετικά μήκη κύματος καθώς περνά μέσα απ’ το νερό, επιτρέποντας σε διαφορετικά χρώματα να γίνουν ορατά. Τα υγρά δαχτυλίδια στο χαρτόνι δείχνουν ότι μια φούσκα αποτελείται από νερό που περιβάλλει αέρα.
Παιχνίδι 2ο: Ποιο είναι γρηγορότερο;
Στόχος της δραστηριότητας είναι να καταλάβουμε ότι ο αέρας επηρεάζει τον τρόπο που κινούνται τα πράγματα.
Θα χρειαστούμε: 1) Δύο κομμάτια χαρί Α4, 2) Καρέκλα, για να σταθούμε επάνω.
Τι πρέπει να κάνουμε:
Παρατηρούμε τα δύο χαρτιά που κρατάμε. Είναι ίδια μεταξύ τους; Στη συνέχεια τσαλακώνουμε το ένα. Τι άλλαξε; Ποιο από τα δύο χαρτιά είναι βαρύτερο; Μπορούμε να τα ζυγίσουμε σε μια απλή ζυγαριά. Αν τα ρίξουμε ταυτόχρονα στο έδαφος, ποιο θα πέσει πρώτο; Ανεβαίνουμε στην καρέκλα και αφήνουμε τα δυο χαρτιά να πέσουν ταυτόχρονα. Τι συμβαίνει; Γιατί;
Εξήγηση των αρχών (μόνο για γονείς):
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας πιστεύουν συνήθως ότι όσο μεγαλύτερο ή βαρύτερο είναι ένα πράγμα, τόσο γρηγορότερα θα πέσει. Ο λόγος που το τσαλακωμένο χαρτί πέφτει γρηγορότερα από το επίπεδο, είναι ότι ο αέρας ασκεί πάνω του μικρότερη τριβή (αντίσταση).
Παιχνίδι 3ο: Ο αέρας είναι παντού.
Στόχος μας είναι να καταλάβουμε ότι ο αέρας είναι πραγματικός. Είναι υλικό σώμα.
Θα χρειαστούμε: 1) Μια λεκάνη με νερό, 2) μπαλόνια, 3) πλαστική σακούλα, 4) καλαμάκια, 5) άδειο πλαστικό μπουκάλι.
Τι πρέπει να κάνουμε:
Βάζουμε ένα άδειο πλαστικό μπουκάλι μέσα στη λεκάνη με το νερό και βλέπουμε τις μπουρμπουλήθρες.
Φουσκώνουμε ένα μπαλόνι και το βάζουμε κάτω από το νερό. Αφήνουμε τον αέρα να βγει.
Φυσάμε με το καλαμάκι στο χέρι μας και αισθανόμαστε τον αέρα. Στη συνέχεια φυσάμε με το καλαμάκι μέσα στο νερό.
Φουσκώνουμε ένα μπαλόνι και βάζουμε το στόμιό του μέσα στο στόμιο μιας πλαστικής σακούλας. Αφήνουμε τον αέρα να δραπετεύσει μέσα στη σακούλα.
Παιχνίδι 4ο: Φύσα το να πέσει.
Στόχος μας είναι να καταλάβουμε ότι ο αέρας είναι πραγματικός και μπορεί να μετακινεί αντικείμενα.
–
Θα χρειαστούμε: 1) Κονσερβοκούτι, 2) καλαμάκια, 3) μπαλόνια, 4) ελαστική ταινία, 5) χαρτόδετο βιβλίο.
Τι πρέπει να κάνουμε:
Τοποθετούμε το άδειο κονσερβοκούτι σ’ ένα τραπέζι και προσπαθούμε να το ανατρέψουμε φυσώντας το. Μπορούμε; Για να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό. Προσαρμόζουμε ένα καλαμάκι στο στόμιο ενός μπαλονιού χρησιμοποιώντας ελαστική ταινία. Ακουμπάμε το μπαλόνι στο τραπέζι και στην κορυφή του τοποθετούμε το μπαλόνι. Φυσάμε μέσα από το καλαμάκι. Το μπαλόνι θα γεμίσει και θα ανατρέψει το κουτί.
Στήνουμε ένα βιβλίο όρθιο και προσπαθούμε να το ανατρέψουμε φυσώντας το. Τοποθετούμε τώρα το βιβλίο πάνω σε μια μικρή σακούλα και φυσάμε μέσα σ’ αυτήν. Τι θα συμβεί; Γιατί;
Παιχνίδι 5ο: Βρεγμένο και στεγνό.
Στόχος μας είναι να καταλάβουμε ότι ο αέρας είναι υλικό σώμα και καταλαμβάνει χώρο.
Θα χρειαστούμε: 1) Ένα διαφανές πλαστικό ποτήρι νερού, 2) μία λεκάνη με νερό, 3) χαρτοπετσέτες.
Τι πρέπει να κάνουμε:
Μπορούμε να βάλουμε μια χαρτοπετσέτα κάτω από το νερό χωρίς να βραχεί; Ας προσπαθήσουμε!
Τσαλακώνουμε τη χαρτοπετσέτα και την τοποθετούμε στον πάτο του ποτηριού. Στη συνέχεια σπρώχνουμε το ποτήρι κάτω από την επιφάνεια του νερού με το στόμιο ανοιχτό προς τα κάτω, να ακουμπήσει στον πάτο της λεκάνης. Προσοχή! Δεν πρέπει το ποτήρι να είναι πλαγιασμένο. Κρατάμε σταθερό το ποτήρι. Όταν το βγάλουμε έξω και πιάσουμε τη χαρτοπετσέτα θα δούμε ότι είναι στεγνή.
Επαναλαμβάνουμε με το ποτήρι πλαγιασμένο. Παρατηρούμε τον αέρα που δραπετεύει και το νερό που το αντικαθιστά. Τι συμβαίνει με το χαρτί; Γιατί;
Εξήγηση των αρχών:
Όταν το ποτήρι σπρώχνεται ίσια κάτω από το νερό, ο αέρας δεν μπορεί να διαφύγει, συμπιέζεται και δεν αφήνει το νερό να φτάσει στο χαρτί. Όταν το ποτήρι είναι πλαγιασμένο, ο αέρας διαφεύγει και αντικαθίσταται από το νερό.
- Οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται τη δύναμη του αέρα για να παράγουν ενέργεια.
Η ενέργεια που παράγεται από τον αέρα, λέγεται Αιολική. Ονομάζεται έτσι από τον Αίολο, τον φύλακα των ανέμων. Μπορούμε να διαβάσουμε τι συνέβη όταν ο Οδυσσέας, ο βασιλιάς της Ιθάκης έφτασε στο νησί του Αίολου ενώ προσπαθούσε να επιστρέψει στην πατρίδα του εδώ:
- Απόσπασμα από την Οδύσσεια**
ΡΑΨΩΔΙΑ Κ
Μετά τους Κύκλωπες ο Οδυσσέας έφτασε με τους συντρόφους του στο νησί Αιολία όπου βασίλευε ο Αίολος. Ο Αίολος ήταν αγαπητός στους θεούς, γι’ αυτό ο Δίας του είχε εμπιστευτεί να φυλάει τους ανέμους. Το παλάτι του Αιόλου ήταν πολύ πλούσιο, και φιλοξενούσε τα δώδεκα παιδιά του και τις οικογένειές τους, ενώ καθημερινά διασκέδαζαν, έτρωγαν κι έπιναν.
Ο Αίολος καλοδέχτηκε τον Οδυσσέα και τον φιλοξένησε στο παλάτι του. Ο βασιλιάς της Ιθάκης διηγήθηκε στον φύλακα των ανέμων την ιστορία του, τον πόλεμο της Τροίας και το δύσκολο ταξίδι της επιστροφής, και του ζήτησε να τον βοηθήσει, κάτι που ο Αίολος δέχτηκε με προθυμία. Του έδωσε προμήθειες αλλά κι ένα ξεχωριστό δώρο.
Του έδωσε λοιπόν έναν ασκό, όπου μέσα είχε κλείσει όλους τους ανέμους, με την προϋπόθεση ότι δεν θα έλεγε τίποτα στους συντρόφους του για το περιεχόμενο του ασκού. Έτσι το καράβι ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής με ούριο άνεμο, ενώ ο Οδυσσέας είχε δώσει ρητές εντολές να μην ανοίξει κανείς τον ασκό του Αιόλου.
Οι σύντροφοι του Οδυσσέα όμως πίστεψαν ότι κάτι πολύτιμο είχε μέσα ο ασκός, και ότι ο Οδυσσέας το ήθελε όλο για τον εαυτό του. Αυτό τους κακοφάνηκε, οπότε αποφάσισαν και άνοιξαν παρ’ όλα αυτά τον ασκό του Αιόλου, λίγο πριν φτάσουν στην Ιθάκη. Τότε βγήκαν με ορμή όλοι οι αντίθετοι άνεμοι και απομάκρυναν το πλοίο αμέσως από την πολυπόθητη πατρίδα τους. Οι άνεμοι φυσούσαν με μανία και ο καράβι πάλευε ατέλειωτες ώρες με τα κύματα, ώσπου άραξε σε ένα μακρινό νησί. Ήταν το νησί των Λαιστρυγόνων, αλλά αυτό, είναι μια άλλη ιστορία…
- Μπορούμε αν θέλουμε να να δούμε κι εδώ την ιστορία του Οδυσσέα και του Αίολου:
https://www.youtube.com/watch?v=drFjXM9iQ6w
- Ο Αίσωπος, ο μεγάλος παραμυθάς, έφτιαξε έναν πολύ ωραίο μύθο για τον ήλιο και τον αέρα. Ήθελε να μας διδάξει ότι πολλές φορές είναι ευκολότερο να πετύχουμε κάτι με το καλό, παρά με το άγριο. Μπορούμε να το παρακολουθήσουμε έτσι όπως μας το αφηγήθηκε ο Γεώργιος Δροσίνης στο ποίημά του “Ο Ήλιος και ο Αέρας” στην παρακάτω διεύθυνση:
https://www.youtube.com/watch?v=Sm4oXwlsMTA
Λοιπόν; Μας άρεσε το παραμύθι; Τι μας άρεσε περισσότερο; Πώς κατάφερε ο Ήλιος να νικήσει τον Αέρα; Αν θέλουμε, μπορούμε να το παίξουμε με τη βοήθεια της μαμάς.
Και τώρα; Το παιχνίδι τέλειωσε;
Όχι βέβαια, στο Νηπιαγωγείο το παιχνίδι δεν τελειώνει ποτέ!!!
- Μερικά παιχνίδια ακόμα!
1. Λέξεις αεράτες: Μπορούμε να βρούμε λέξεις που να έχουν μέσα τους τη λέξη αέρας όπως αεροπλάνο, αεροδρόμιο, αερόστατο; Ή τη λέξη άνεμος όπως ανεμόμυλος, ανεμογεννήτρια, ανεμοστρόβιλος;
2. Έχουμε ακούσει ποτέ τις παρακάτω φράσεις; Ξέρουμε τι σημαίνουν;
α) Αυτός λέει λόγια του αέρα ή αερολογίες: Δεν μπορείς να βασιστείς στα λόγια του, λέει ψέματα ή υπερβολές
β) Αυτός είναι φτερό στον άνεμο: Παρασύρεται εύκολα
γ) Αυτός πηγαίνει όπου φυσάει ο άνεμος: Δεν έχει σταθερές απόψεις, αλλάζει εύκολα γνώμη
Μπορούμε να βρούμε κι άλλες;
3. Από ποια φωνούλα αρχίζει η λέξη αέρας; Η λέξη άνεμος; Μπορούμε να βρούμε λέξεις που αρχίζουν από την ίδια φωνούλα;
4. Είμαστε αρκετά γρήγοροι; https://wordwall.net/resource/1190191/%cf%84%ce%bf-%ce%b3%cf%81%ce%ac%ce%bc%ce%bc%ce%b1-%ce%b1%ce%b1 ***
*”Σαπουνόφουσκες, ουράνια τόξα & σκουλήκια”, Sam Ed Brown, εκδόσεις τυπωθήτω
**https://thechildrenslab.net/2018/02/13/ο-αίολοςο-θεός-των-ανέμων
***Ανθή Ζήση, Το Νηπιαγωγείο που ονειρεύομαι