ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ-ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 103ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

“Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ:

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ”

Οι φωτογραφίες είναι από την πρόσφατη επίσκεψη του τμήματος 1 στο κοντινό 92ο δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης. Ευχαριστούμε θερμά  τον διευθυντή του σχολείου Στράτο Μποσδελεκίδη.

Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Μετάβαση είναι το «πέρασμα» από μια γνωστή κατάσταση σε μια άλλη, άγνωστη σε μας, και μπορεί να αφορά οποιαδήποτε πτυχή της ζωής μας, όπως π.χ. είναι η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, από το δημοτικό στο γυμνάσιο, η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία, η μετάβαση από το σχολείο στην αγορά εργασίας ακόμα και η μετακόμιση σε άλλη πόλη ή χώρα κτλ.

Φανταστείτε ένα παιδί που μαθαίνει να κολυμπά. Αρχικά, απολαμβάνει το παιχνίδι στο νερό μέσα στη μικρή παιδική πισίνα. Φορά μπρατσάκια ή σωσίβιο, έχει τουλάχιστον ένα από τους γονείς του κοντά του και κρατά κάποια από τα παιχνίδια του. Νιώθει ασφάλεια. Λίγο καιρό μετά του λένε πως μεγάλωσε και πρέπει τώρα να μάθει να κολυμπά στη μεγάλη πισίνα. Τα μπρατσάκια είναι για τα μικρά παιδιά̇ του τα παίρνουν κι αυτά. Χωρίς να το πολυσκεφτεί, βρίσκεται μέσα σε μια πολύ μεγαλύτερη πισίνα, πολύ πιο βαθιά, χωρίς τα μπρατσάκια, που του παρείχαν ασφάλεια, και χωρίς τα πολλά παιχνίδια. Οι γονείς του, αρχικά, το κρατούν λίγο, αλλά σιγά-σιγά το αφήνουν, ενθαρρύνοντάς το να κλωτσήσει τα πόδια και να κουνά τα χέρια, για να μάθει να κολυμπά από μόνο του. Εδώ, χάνεται η ασφάλεια που ένιωθε και αρχίζει μια εσωτερική αναζήτηση των δυνάμεών του.

Το αν θα καταφέρει, εύκολα ή δύσκολα, αυτό το παιδί να κολυμπήσει, εξαρτάται από μια σειρά από παράγοντες. Είναι η σωστή χρονική περίοδος για να δοκιμάσει το παιδί αυτή τη μετάβαση; Ήταν προετοιμασμένο για αυτήν; Έχει αποκτήσει όλες εκείνες τις δεξιότητες που θα του χρειαστούν για να πετύχει; Πόσο στηρικτικό ή όχι ήταν το περιβάλλον γύρω του;

Ένα παιδί το οποίο έμαθε να κλωτσά τα πόδια του στο νερό, να ξαπλώνει ανάσκελα πάνω στην επιφάνεια και να κρατά την αναπνοή του κάτω από το νερό, ίσως τολμήσει πιο εύκολα να κολυμπήσει στα βαθιά και ίσως, μάλιστα, να το απολαύσει! Αντίθετα, το παιδί που δε λέει να φύγει από την αγκαλιά της μαμάς του και παθαίνει υστερία αν βραχεί το προσωπάκι του ή αρνείται να πατήσει μέσα στο νερό χωρίς τα μπρατσάκια του, δύσκολα θα αντιδράσει σωστά μέσα στη μεγάλη πισίνα.
Ποιο είναι το συμπέρασμα από αυτό τον παραλληλισμό; Για να είναι επιτυχημένη η κάθε μετάβαση θα πρέπει να μας βρει προετοιμασμένους!

Προετοιμάζοντας το παιδί για τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο
Είναι το παιδί μου έτοιμο για το δημοτικό σχολείο; Πώς μπορώ να το βοηθήσω; Ποιες είναι οι απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που θα πρέπει να έχει για να πετύχει σε αυτή τη δύσκολη και σημαντική μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο;

Τι αναμένει η δασκάλα της Α’  τάξης από τα «πρωτάκια» της:
• Να πειθαρχούν σε βασικούς κανόνες συμπεριφοράς μέσα και έξω από την τάξη.
• Να κοινωνικοποιούνται χωρίς δυσκολίες με τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
• Να ακολουθούν προφορικές οδηγίες ενός ή δύο σκελών.
• Να εκφράζονται χρησιμοποιώντας ολοκληρωμένες προτάσεις.
• Να μπορούν να αιτιολογήσουν την άποψή τους
• Να μπορούν να αναλύουν φωνολογικά μια λέξη (π.χ. από ποια φωνή ξεκινά, με ποια φωνή τελειώνει, αν μέσα της έχει μια συγκεκριμένη φωνή, κλπ)
• Να αναγνωρίζουν το όνομά τους γραμμένο κάπου.
• Να μετρούν μέχρι το δέκα.
• Να σειροθετούν και να συγκρίνουν τους αριθμούς 0-10.
• Να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα βασικά σχήματα (κύκλος, τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο).
• Να κατανοούν και να χρησιμοποιούν σε περιγραφές και συγκρίσεις αντικειμένων τις προμαθηματικές έννοιες (πλατύ-στενό, μακρύ-κοντό, ψηλό-χαμηλό, κλπ).
• Να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα χρώματα.
• Να κρατούν με λειτουργική λαβή το μολύβι.
• Να χρωματίζουν, χωρίς να βγαίνουν έξω από τις γραμμές του περιγράμματος.
• Να κάθονται σωστά στην καρέκλα.
Όλα τα πιο πάνω είναι οι σημαντικότεροι στόχοι της προδημοτικής εκπαίδευσης. Άρα, η επιλογή ενός καλού νηπιαγωγείου θα προσφέρει στο παιδί σας πολλές ευκαιρίες, μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες, να καλλιεργήσει τις πιο πάνω δεξιότητες. Παράλληλα με το νηπιαγωγείο, όμως, θα πρέπει κι εσείς να αφιερώνετε χρόνο στο παιδί σας, βοηθώντας το κι εσείς να αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες.

1. Δεξιότητες επικοινωνίας και γενικές γνώσεις
Με τον όρο δεξιότητες επικοινωνίας εννοούμε την ικανότητα του παιδιού από τη μια να επικοινωνεί με σαφήνεια τις ανάγκες του και από την άλλη να κατανοεί τους άλλους (δηλαδή, ομιλία και ακρόαση). Γενικές γνώσεις είναι το ενδιαφέρον που επιδεικνύει το παιδί για να μαθαίνει πληροφορίες για το περιβάλλον του. Τα παιδιά που μπορούν να επικοινωνούν καλά, ως ομιλητές και ακροατές, και που είναι περίεργοι να μάθουν για τον κόσμο γύρω τους, είναι τα παιδιά που είναι έτοιμα να επιτύχουν στο σχολείο, αλλά και σε κάθε τομέα στη ζωή τους.
Συνήθως τα παιδιά που έχουν ανεπτυγμένες δεξιότητες επικοινωνίας και επαρκείς γενικές γνώσεις:
• μπορούν να διηγούνται ιστορίες που έχουν ακούσει
• παίζουν, μόνα ή με φίλους, παιχνίδια φαντασίας
• κατανοούν προφορικές οδηγίες και τις εκτελούν
• μπορούν να εκφράσουν τις ανάγκες τους σε ενήλικες ή συνομήλικούς τους, με τρόπο που να γίνονται κατανοητά

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες – Συμβουλές σε γονείς
• διαβάζουμε στα παιδιά και μετά συζητούμε για αυτά που διαβάσαμε
• ζητούμε από τα παιδιά να μας διηγηθούν μια γνωστή τους ιστορία
• παίζουμε μαζί τους παιχνίδια ρόλων και φαντασίας
• κάνουμε συζητήσεις μαζί τους για διάφορα θέματα, εμπλουτίζοντας έτσι το λεξιλόγιό τους
• κάνουμε συνδέσεις μεταξύ των βιβλίων/παραμυθιών που διαβάζουμε και της καθημερινότητας, π.χ. «Αυτός ο γάτος μοιάζει πολύ με τον Ιγνάτιο από το βιβλίο που διαβάσαμε σήμερα!» ή «Αν ήταν στη θέση σου ο Άρθουρ τι νομίζεις ότι θα έκανε;»

2. Συναισθηματική ωριμότητα
Συναισθηματική ωριμότητα, είναι η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει και να εκφράζει τόσο θετικά όσο και αρνητικά συναισθήματα, με ποικίλους τρόπους, που να ταιριάζουν σε κάθε περίσταση επικοινωνίας. Είναι, επίσης, η ικανότητα της ενσυναίσθησης (το να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου) και της προθυμίας να βοηθήσουν άλλους που έχουν ανάγκη.
Τα παιδιά που είναι συναισθηματικά υγιή και ώριμα, εκφράζουν αυτά που νιώθουν αλλά είναι και σε θέση να κατανοήσουν τους άλλους. Είναι τα παιδιά που κάνουν εύκολα φίλους και βιώνουν τη σχολική ζωή ως μια ευχάριστη εμπειρία. Τα παιδιά αυτά συνήθως:
• βοηθούν άλλα παιδιά που έχουν χτυπήσει ή δείχνουν στεναχωρημένα
• προθυμοποιούνται να βοηθήσουν άλλα παιδιά σε μια εργασία, όταν αντιληφθούν ότι αυτά δυσκολεύονται
• προσπαθούν να σταματήσουν ένα καβγά ή να λύσουν μια διαφωνία
• προσκαλούν άλλα παιδιά σε ένα παιχνίδι ή μια δραστηριότητα
• δείχνουν σημάδια ενσυναίσθησης

 Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες – Συμβουλές σε γονείς
• τα εξασκούμε στην περιγραφή συναισθημάτων, π.χ. «Νομίζω πως ο φίλος σου ο Γιώργος σήμερα είναι λυπημένος. Τον βλέπεις; Δε χαμογελάει.»
• δώστε το καλό παράδειγμα, δείχνοντάς τους πως κι εσείς νοιάζεστε για τους άλλους ανθρώπους. Τα παιδιά αντιγράφουν τις δικές σας συμπεριφορές.
• ενθαρρύνετε τα παιδιά να συμπεριλαμβάνουν άλλα παιδιά στο παιχνίδι τους
• επιβραβεύσετε τα όποτε βοηθούν άλλους, π.χ. «Μου άρεσε πολύ ο τρόπος που βοήθησες την αδερφή σου σήμερα με τα μαθήματά της!»
• μιλήστε στα παιδιά σας για οποιεσδήποτε αλλαγές στην καθημερινή τους ρουτίνα, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένα
• νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο θα πρέπει να συνεργαστούν, έτσι ώστε οι εκπαιδευτικοί να είναι ενήμεροι για το περιβάλλον από το οποίο προέρχονται και στο οποίο θα μεταβούν τα παιδιά. Είναι καλό να κανονίζονται επισκέψεις γνωριμίας και ανταλλαγής εμπειριών και ιδεών, με ή και χωρίς τα παιδιά.
3. Κοινωνικές δεξιότητες
Με τον όρο κοινωνικές δεξιότητες εννοούμε την ικανότητα των παιδιών να συνεργάζονται, να περνούν καλά με τους άλλους και να κάνουν φίλους. Ακόμα, στον όρο αυτό συμπεριλαμβάνεται η ικανότητα ανάληψης ευθύνης, η επίδειξη σεβασμού, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και προσαρμογής σε ρουτίνες. Με βάση την εμπειρία μου έχω διαπιστώσει πως παιδιά με ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες έχουν θετική στάση προς τη μάθηση και είναι πρόθυμα να εξερευνήσουν νέα πράγματα, όπως παιχνίδια, βιβλία κλπ. Τα παιδιά αυτά:
• υπακούουν σε κανονισμούς και ακολουθούν οδηγίες
• έχουν καλές σχέσεις με άλλα παιδιά και ενήλικες
• έχουν πολλούς φίλους και δεν προσκολλώνται μόνο σε μερικούς
• έχουν αυτοέλεγχο
• επιλύουν προβλήματα χωρίς τη βοήθεια ή την παρέμβαση ενηλίκων
• προσαρμόζονται σε καινούριες ρουτίνες
• είναι ανεχτικά με τα λάθη των άλλων
• προσέχουν και φροντίζουν τα προσωπικά τους αντικείμενα
• σέβονται τους άλλους, ειδικά τους μεγαλύτερους
• αρέσκονται στο να δοκιμάζουν νέες δραστηριότητες και να παίζουν καινούρια παιχνίδια

https://blogs.sch.gr/103nipthe/files/2022/06/Η-ΜΕΤΑΒΑΣΗ-ΤΩΝ-ΝΗΠΙΩΝ-ΣΤΟ-ΔΗΜΟΤΙΚΟ-ΣΧΟΛΕΙΟ.docx
Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες – Συμβουλές σε γονείς
• δίνετε στα παιδιά επιλογές ώστε να εξασκηθούν στην ανάληψη αποφάσεων
• να δίνετε το καλό παράδειγμα με τις δικές σας φιλικές/κοινωνικές σχέσεις και υποχρεώσεις
• παίζετε μαζί τους παιχνίδια όπως «Ο Γιάννης λέει…», για να τα εξασκήσετε στο να ακολουθούν οδηγίες και να ακούν προσεχτικά
• να κανονίζετε συχνά συναντήσεις με άλλα παιδιά για να έχουν την ευκαιρία να παίξουν, να μοιραστούν και να περιμένουν τη σειρά τους
• προετοιμάστε τα παιδιά για κάθε αλλαγή ενασχόλησης/δραστηριότητας, π.χ. «Σε 5 λεπτά θα πας για ύπνο».

4. Γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη
Με τον όρο γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη εννοούμε την ικανότητα αναγνώρισης λέξεων και αριθμών, την αρίθμηση και την επάρκεια μνήμης, καθώς επίσης και τις πιο προηγμένες μορφές γραφής και ανάγνωσης. Παιδιά των οποίων η γλωσσική και γνωστική δεξιότητα είναι κατάλληλη για τον ομαλή μετάβαση στο δημοτικό σχολείο:
• αναγνωρίζουν το όνομά τους γραμμένο κάπου
• αναγνωρίζουν κάποιες ταμπέλες σε οικείο τους περιβάλλον (κοντά στο σπίτι ή στο σχολείο τους)
• παίζουν με μολύβια και χρώματα
• αναγνωρίζουν τα χρώματα και τα βασικά σχήματα
• αναγνωρίζουν κάποια από τα γράμματα του αλφαβήτου
• δείχνουν ενδιαφέρον στα βιβλία και απολαμβάνουν να τα μετροφυλλούν
• είναι ικανά να θυμούνται γεγονότα, ιστορίες, οδηγίες κλπ

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες – Συμβουλές σε γονείς

• παίξετε μαζί τους παιχνίδια που περιέχουν γράμματα
  • ακούστε ή και τραγουδήστε γνωστά ή αγαπημένα τους τραγούδια
  • διαβάστε και διηγηθείτε παραμύθια και ενθαρρύνετε τα παιδιά να σας διηγηθούν κι αυτά ιστορίες που τους άρεσαν
  • μετρήστε μαζί τους αβγά, σκαλοπάτια, παπούτσια, δέντρα, αυτοκίνητα, κλπ
  • παίξετε παιχνίδια ομαδοποίησης, ταξινόμησης, σειροθέτησης (με πιρούνια και κουτάλια, όσπρια, ρούχα, κουμπιά, κλπ)
  • μιλήστε για τα γράμματα που είναι μέσα στο όνομά τους και στο δικό σας (βρείτε λέξεις που αρχίζουν/τελειώνουν με αυτά, λέξεις που είναι φαγητά ή ζώα, άλλα ονόματα που αρχίζουν με τα γράμματα αυτά, κλπ)
  • εξηγείστε τους τα σήματα οδικής κυκλοφορίας και τα χρώματα των φαναριών της τροχαίας
  • παίξετε παιχνίδια μνήμης και αριθμητικά παιχνίδια
  • μπορείτε να επινοήσετε μαζί με τα παιδιά δικά σας παιχνίδια και να τα παίζετε μαζί ή ακόμα να τα μάθετε και στους φίλους σας
  • μιλήστε για τα σχήματα αντικειμένων γύρω σας, στο περιβάλλον του σπιτιού, στην αυλή, στο δρόμο.

Σε περίπτωση που παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στους πιο πάνω τομείς, τότε το παιδί θα πρέπει να παραπεμφθεί για αξιολόγηση και πιθανή παρέμβαση σε Λογοθεραπευτή/Λογοπαθολόγο.

5. 
   Σωματική υγεία και ευεξία
   Σωματική υγεία και ευεξία είναι η φυσική ετοιμότητα για το σχολείο, η σωματική ανεξαρτησία, καθώς επίσης και οι ανεπτυγμένες κινητικές δεξιότητες. Τα παιδιά με σωματική υγεία και ευεξία έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση, καλή μνήμη, αυξημένη δημιουργικότητα και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να έχουν τα παιδιά αυξημένη αυτοεκτίμηση και μειωμένο άγχος. Συνήθως αυτά τα παιδιά:
   • καταναλώνουν θρεπτικά γεύματα και δεν πηγαίνουν στο σχολείο πεινασμένα
   • κοιμούνται αρκετά, ώστε να έχουν αρκετή ενέργεια
   • μπορούν να πάνε στο αποχωρητήριο από μόνα τους
   • είναι ντυμένα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες
   • έχουν ανεπτυγμένες τις κινητικές δεξιότητες
   • χειρίζονται μικρά και λεπτά αντικείμενα

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες – Συμβουλές σε γονείς
• παίξετε μαζί τους παιχνίδια που απαιτούν κίνηση
• αφήστε τα να εξασκηθούν στο σκαρφάλωμα
• σιγουρευτείτε ότι κοιμούνται αρκετά (10-12 ώρες ημερησίως)
• δώστε τους ψαλίδι, πινέλα, δαχτυλομπογιές, πλαστελίνη, πηλό, κλπ
• συνηθίστε τα σε σνακ φρούτων, δημητριακών και λαχανικών
• διορθώστε τα όταν δεν κρατούν το μολύβι σωστά

Πώς κρατούμε το μολύβι σωστά:
Ο τρόπος με τον οποίο κρατά το παιδί το μολύβι είναι πολύ σημαντικός, γιατί καθορίζει την κίνηση κατά τη γραφή. Τα δάκτυλα θα πρέπει να ακουμπούν το μολύβι 1-3 εκ. από τη μύτη του μολυβιού και θα πρέπει να είναι σε θέση να κινούνται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Τα παιδιά που γράφουν με το αριστερό τους χέρι θα πρέπει να κρατούν το μολύβι λίγο ψηλότερα (3 εκ.), έτσι ώστε να μπορούν να βλέπουν αυτό που γράφουν. Ο αντίχειρας, ο δείκτης και το μεσαίο δάχτυλο πρέπει να μοιράζονται εξίσου το κράτημα του μολυβιού.

Προβλήματα που παρατηρούνται συχνά:

• το μεσαίο δάχτυλο να είναι στο πάνω μέρος τους μολυβιού
  • ο αντίχειρας να είναι πάνω από το δείκτη
  • ο αντίχειρας να είναι τεντωμένος
  • ο αντίχειρας και ο δείκτης να είναι παράλληλα

Θα πρέπει να τονιστεί ότι, παιδιά τα οποία δεν κρατούν με τον ενδεδειγμένο τρόπο το μολύβι, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει κατά τη γραφή τους, δεν θα πρέπει να προβληματίζουν τους γονείς.

Παιδί, το οποίο η λαβή του μολυβιού του αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα κατά τη γραφή, θα πρέπει να προβεί σε αξιολόγηση από Εργοθεραπεύτρια, για πιο εξειδικευμένη παρέμβαση.

Συμπερασματικά
Το πέρασμα από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό είναι αναπόφευκτη  αλλαγή στη ζωή του παιδιού μας και τη δική μας. Όπως και με τις άλλες αλλαγές, χρειάζεται χρόνος, υπομονή και θετική στάση από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Το παιδί που εισπράττει απαισιοδοξία από το περιβάλλον του αναχαιτίζεται, ενώ αυτό που απολαμβάνει την αισιοδοξία, προχωρά με σταθερό βηματισμό.

ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΛΟΙΠΟΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ!