Στο πλαίσιο της Βασικής Δράσης 1 (ΚΑ1) του ΣΔΕ Βόλου, στον Τομέα της Εκπαίδευσης Ενηλίκων του Προγράμματος Erasmus+ 2021-2027 με κωδικό αριθμό 2022-1-EL01-KA121-ADU-000066629 του προγράμματος Erasmus+, η Σύμβουλος Ψυχολόγος του ΣΔΕ Βόλου, κ. Χριστίνα Ρούμπου, συμμετείχε σε πρόγραμμα επιμόρφωσης με τίτλο “Stress Relief and Well-being Strategies for Teachers”. Ως συμμετέχoυσα σε αυτό το πρόγραμμα είχε την ευκαιρία να εμπλουτίσει τις γνώσεις και τις δεξιότητές της σχετικά με τη διαχείριση του στρες και της βελτίωσης εν γένει της ψυχικής υγείας και ευεξίας μέσω της μείωσης/διαχείρισης του στρες και της ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας.

Στόχος είναι η αξιοποίηση και η εφαρμογή των σχετικών γνώσεων και δεξιοτήτων στο σχολικό πλαίσιο, καθώς κρίνεται ότι η αυτοφροντίδα και η ευεξία είναι πολύ σημαντική τόσο για τους εκπαιδευτικούς (για την αποφυγή και τη μείωση της επαγγελματικής εξουθένωσης, τη βελτίωση της υγείας, της ευτυχίας και της αποτελεσματικότητας στην εργασία) όσο -φυσικά και πρωτίστως- και για τους εκπαιδευομένους, με απώτερο στόχο τη διαμόρφωση θετικού κλίματος μάθησης -και όχι μόνο- στο σχολείο.

Ειδικότερα, η κινητικότητα αφορούσε στη συμμετοχή στο σεμινάριο με τίτλο “Stress Relief and Well-being Strategies for Teachers”, το οποίο οργανώθηκε από τoν εκπαιδευτικό οργανισμό “Europass Teacher Academy” και διενεργήθηκε στην Πράγα της Τσεχίας κατά το χρονικό διάστημα 15-21 Μαΐου 2023. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από την Bára Rodi, γιατρό, εκπαιδεύτρια και συντονίστρια σεμιναρίων ενηλίκων, με υπόβαθρο στην ψυχοθεραπεία Gestalt, και τη Lucie Příšovská  ειδική στις ενσώματες τεχνικές, στο θέατρο και στην αφήγηση ιστοριών. Τις πολιτιστικές δραστηριότητες που ήταν μέρος του προγράμματος, υποστήριξε ο Robert Avakian, επαγγελματίας ξεναγός. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν εκπαιδευόμενοι από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως από τη Φιλανδία, την Ισπανία, την Ελλάδα κ.ά.

Την πρώτη ημέρα του σεμιναρίου έγινε γνωριμία μεταξύ των συμμετεχόντων με τη χρήση δραστηριοτήτων «σπασίματος του πάγου» και δεσίματος της ομάδας, προσδιορισμός των μαθησιακών αναγκών και στόχων, εισαγωγή στη διαχείριση του άγχους μέσω της διερεύνησης βασικών σχετικών όρων, όπως άγχος, ευεξία, ασθένεια, και ο αντίκτυπός τους στη διδασκαλία, καθώς και παρουσιάσεις των συμμετεχόντων, των σχολείων τους και του εκπαιδευτή.

Η δεύτερη μέρα του σεμιναρίου εστιάστηκε στην κατανόηση του άγχους, του στρες, τις φυσιολογικές και ψυχικές επιπτώσεις του στρες, στην πρόληψη και στις στρατηγικές αντιμετώπισής του. Διερευνήθηκαν, επίσης, με τη χρήση σχετικού ερωτηματολογίου η έννοια της επαγγελματικής εξουθένωσης και συζητήθηκαν τα συμπτώματα αυτής, και η έννοια της ευεξίας μέσω αξιολόγησης των προσωπικών διαστάσεων ευεξίας.

Η τρίτη μέρα του σεμιναρίου επικεντρώθηκε στις τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης και ειδικότερα, στην κατανόηση της σημασίας και του αντίκτυπου των τεχνικών χαλάρωσης στο σώμα, στην επίδειξη και εκμάθηση αναπνοών κατά του στρες και του άγχους, της τεχνικής της προοδευτικής μυϊκής χαλάρωσης, στη γιόγκα στο γραφείο κ.ά.

Την τέταρτη μέρα του σεμιναρίου παρουσιάστηκε η σημασία του ύπνου για τη βελτίωση της ευεξίας, και συζητήθηκαν ζητήματα όπως οι τρόποι που ο ύπνος και η διατροφή επηρεάζουν την υγεία, τη μνήμη και τις γνωστικές λειτουργίες, δόθηκαν συμβουλές για καλύτερη ποιότητα ύπνου και διατροφή που υποστηρίζει την μαθησιακή διαδικασία.

Την πέμπτη ημέρα προσεγγίστηκαν ζητήματα όπως η μείωση του άγχους με βάση την ενσυνειδητότητα (MBSR), η αντιμετώπιση των ασυνείδητων σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών για τη μείωση του στρες και διερευνήθηκαν τεχνικές για εξάσκηση στο σχολείο και στο σπίτι τόσο για τη μείωση του στρες όσο και την οικοδόμηση συναισθηματικής ανθεκτικότητας, την αναγνώριση, επισήμανση και κατανόηση των συναισθημάτων, την εξάσκηση της ευγνωμοσύνης, την ανάπτυξη της αυτοσυμπόνοιας μέσω εργαλείων της θετικής ψυχολογίας.

Την έκτη και τελευταία ημέρα του σεμιναρίου έγινε η αξιολόγησή του μέσω αναστοχασμού και δόθηκε η σχετική ανατροφοδότηση, καθώς και η απονομή του πιστοποιητικού παρακολούθησης του προγράμματος.

Εν γένει, επρόκειτο για μια σπουδαία μαθησιακή εμπειρία με έντονο βιωματικό προσανατολισμό και με χρήση μεθόδων και τεχνικών της Εκπαίδευσης Ενηλίκων, με τη διάδραση με τις υπόλοιπες συμμετέχουσες και τους άλλους συμμετέχοντες και την ανταλλαγή καλών πρακτικών να κατέχουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην όλη εκπαιδευτική/επιμορφωτική διαδικασία.

Η κινητικότητα στο πλαίσιο της Βασικής Δράσης 1 (ΚΑ1) του ΣΔΕ Βόλου, στον Τομέα της Εκπαίδευσης Ενηλίκων του Προγράμματος Erasmus+ 2021-2027 με κωδικό αριθμό 2022-1-EL01-KA121-ADU-000066629 αφορούσε στη συμμετοχή στο σεμινάριο με τίτλο «Flipped Classroom and Distance Learning: Following Finland», το οποίο οργανώθηκε από τον εκπαιδευτικό οργανισμό Europass Teacher Academy και διενεργήθηκε στο Ελσίνκι της Φινλανδίας από 11/7/2022 έως και 16/7/2022.

Την ευθύνη του σεμιναρίου είχαν οι εκπαιδεύτριες Mia Tortilla από την Φινλανδία και Pui Ying Law από το Χονγκ Κονγκ. Συμμετείχαν 10 εκπαιδευόμενοι, από Ιταλία (1), Σλοβενία (1), Βουλγαρία (2), Ουγγαρία (2), Πολωνία (3) και ο εκπαιδευτής του Σ.Δ.Ε. Βόλου, Γιώργος Ζήκος.

Την 1η μέρα του σεμιναρίου (Δευτέρα, 11/7/2022) έγιναν οι παρουσιάσεις των εκπαιδευτικών οργανισμών, στους οποίους εργάζονταν οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο. Οι μισοί ήταν εκπαιδευτικοί σε σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, τρεις ήταν εκπαιδευτικοί σε σχολεία δευτεροβάθμιας, ένας ήταν διοικητικός υπάλληλος σε δομή υποδοχής ανήλικων μεταναστών και ένας ήταν εκπαιδευτής ενηλίκων.

Τη 2η μέρα (Τρίτη, 12/7/2022) παρουσιάστηκε μια περιγραφή του εκπαιδευτικού συστήματος της Φινλανδίας.

Καταρχάς, καταρρίφθηκαν κάποιοι μύθοι που σχετίζονται με την εκπαίδευση στη Φινλανδία:

• Η Φινλανδία ΔΕΝ ήταν πάντα πρώτη στη βαθμολογία του προγράμματος PISA.

Αν και είναι ακόμη πολύ πάνω από τον μέσο όρο, η τάση της είναι πτωτική, με χαρακτηριστικότερη την πτώση της επίδοσης των αγοριών.

• Τα σχολεία στη Φινλανδία ΔΙΝΟΥΝ εργασίες για το σπίτι και ΔΙΕΝΕΡΓΟΥΝ τυποποιημένες εξετάσεις.

Ο μύθος ξεκίνησε από ένα ντοκιμαντέρ του Michael Moore που είχε βασιστεί σε μια μεμονωμένη περίπτωση.

• Οι μαθητές στη Φινλανδία ΔΕΝ είναι οι πιο ευχαριστημένοι από όλους τους άλλους του κόσμου.

Οι μαθητές στη Λιθουανία και την Κροατία δηλώνουν τουλάχιστον το ίδιο ευχαριστημένοι, έχοντας μάλιστα 7 και 10 αντιστοίχως περισσότερες ώρες διδασκαλίας την εβδομάδα.

• Η Φινλανδία ΕΧΕΙ ιδιωτικά σχολεία.

Αν και τα ιδιωτικά αποτελούν μόνο το 0,8% των σχολείων.

Κατόπιν, παρουσιάστηκαν βασικά χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης στη Φινλανδία.

• Αξίες, πάνω στις οποίες βασίζεται όλο το εκπαιδευτικό σύστημα:

• • οι βασικές ανάγκες έχουν προτεραιότητα
  • η εμπιστοσύνη πάνω από την ευθύνη
  • η συνεργασία πάνω από τον ανταγωνισμό

• 13 χρόνια υποχρεωτικής (πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας) εκπαίδευσης.
• Η εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν έως και το PhD.
• Παιδαγωγική αυτονομία.

Η εκπαιδευτική ύλη, το εκπαιδευτικό υλικό και οι διδακτικές μέθοδοι αποτελούν επιλογή του διδάσκοντα.

Οι μαθητές μπορούν να ολοκληρώσουν τις τρεις τελευταίες τάξεις σε 2 έως 4 χρόνια, επειδή οι τάξεις αυτές δεν είναι οργανωμένες σε σχολικά έτη, αλλά σε μορφή διδακτικών ενοτήτων, τις οποίες μπορούν να παρακολουθήσουν με το δικό τους προσωπικό πρόγραμμα.

• Διοικητική αυτονομία.

Για την επιλογή του προσωπικού και τη διαχείριση των οικονομικών πόρων η αρμοδιότητα ανήκει αποκλειστικά στην εκπαιδευτική μονάδα.

• Χαλαρή ατμόσφαιρα δίχως τυπολατρία.

 Την 3η μέρα του σεμιναρίου (Τετάρτη, 13/7/2022) ασχοληθήκαμε με flipped classrooms. Πρόκειται για μια διδακτική μέθοδο που αντιστρέφει την παραδοσιακή εκπαιδευτική διαδικασία. Η ύλη των μαθημάτων δεν παρουσιάζεται στην τάξη, αλλά δίνεται για προσωπική μελέτη στο σπίτι, ενώ ο χρόνος στο σχολείο αξιοποιείται για συζήτηση, αλληλεπίδραση και project. Σκοπός της μεθόδου είναι

• να γίνει η τάξη ένα περιβάλλον ενεργητικής μάθησης
• να δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να μαθαίνουν με τον δικό τους προσωπικό ρυθμό
• να δοθεί περισσότερος χρόνος στον εκπαιδευτή για να διδάξει κάθε μαθητή ξεχωριστά, παρά ολόκληρη την τάξη.

Η συνήθης πρακτική κατά την παραδοσιακή διδασκαλία προβλέπει για κάθε διδακτική ώρα

• να δίνεται στους μαθητές υλικό για μελέτη πριν το μάθημα
• να παρακολουθούν το μάθημα
• να έχουν εργασίες για το σπίτι.

Αντιθέτως, στη μέθοδο της ανεστραμμένης τάξης

• οι μαθητές προετοιμάζονται μελετώντας στο σπίτι το εκπαιδευτικό υλικό χρησιμοποιώντας διαδραστικές ψηφιακές πηγές
• στην τάξη εξασκούνται στην εφαρμογή όσων μελέτησαν με ανατροφοδότηση από εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενους
• οι μαθητές στο σπίτι τους ελέγχουν την κατανόησή τους και επεκτείνουν την εφαρμογή της γνώσης σε πολυπλοκότερα θέματα.

(Αν και φαντάζει πολύ δελεαστική αυτή η μέθοδος, ειδικά στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας φαίνεται να μην μπορεί να εφαρμοστεί εύκολα. Ο κύριος λόγος είναι ότι ο χρόνος που μπορεί να διατεθεί από τους εκπαιδευόμενους για δουλειά στο σπίτι είναι πολύ περιορισμένος. Η συνήθης πρακτική στα ΣΔΕ είναι να γίνεται όλη η δουλειά στην τάξη, ώστε να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι να αντεπεξέλθουν στις πολλές υποχρεώσεις που έχουν εκτός σχολείου…)

Την 4η μέρα (Πέμπτη, 14/7/2022) παρουσιάστηκε το Project-based learning. Πρόκειται για τη γνωστή διδακτική μέθοδο, με την οποία οι μαθητές/εκπαιδευόμενοι αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες, δουλεύοντας για μια εκτεταμένη χρονική περίοδο ώστε να διερευνήσουν και να απαντήσουν σε ένα πρωτότυπο, ελκυστικό και πολύπλοκο πρόβλημα. Έχει πέντε κύρια χαρακτηριστικά:

• Είναι μαθητοκεντρική διδακτική μέθοδος.

Ενεργής εμπλοκή των μαθητών σε μια ενεργή διαδικασία μάθησης.

Οι μαθητές αποκτούν τόσο γνώσεις που προσδιορίζονται στο αναλυτικό πρόγραμμα, όσο και βασικές δεξιότητες.

• Αυθεντικότητα/πρωτοτυπία.

Το θέμα που πραγματεύονται οι μαθητές είναι εμπνευσμένο από την πραγματικότητα και σχετικό με τα ενδιαφέροντά τους.

Οι μαθητές μαθαίνουν να εφαρμόζουν τη γνώση που είναι σχετική με πραγματικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν.

• Πολύπλοκο καθοδηγητικό ερώτημα.

Η εφαρμογή της μεθόδου ξεκινά συνήθως με ένα ανοιχτού τύπου ερώτημα που έχει σκοπό να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές την ανάγκη να γνωρίζουν.

• Τελικά προϊόντα και προτεινόμενες λύσεις.

Οι μαθητές καταστρώνουν τις δικές τους πρωτότυπες προτάσεις και λύσεις.

Μπορεί να είναι οτιδήποτε, από μια παρουσίαση, ως μια παραγωγή multimedia.

• Τελική παρουσίαση.

Οι μαθητές παρουσιάζουν τα τελικά προϊόντα, τις προτάσεις ή τις λύσεις τους, δημοσίως, σε κατάλληλο κοινό που μπορεί να εκτιμήσει τη δουλειά τους.

Δίνονται οι πηγές της πληροφόρησης, παρέχεται η δυνατότητα ανατροφοδότησης κ.λπ.

Μετά τη θεωρητική παρουσίαση της μεθόδου, δόθηκε συγκεκριμένο παράδειγμα εφαρμογής της, δουλεύοντας το πρότζεκτ «Το εστιατόριό μου».

Κατόπιν, αναφέρθηκαν τα τρία προτερήματα – κλειδιά της μεθόδου για τους μαθητές του 21ου αιώνα. Επιτυγχάνεται η ανάπτυξη

• της αυτονομίας, της υπευθυνότητας και της κοινωνικής συνείδησης των μαθητών
• της κινητοποίησης για μάθηση
• της μνήμης και των δεξιοτήτων τους.

Έπειτα, αναφέρθηκαν τα τέσσερα βήματα εφαρμογής της μεθόδου.

• Επιλογή θέματος.
• Ορισμός του καθοδηγητικού ερωτήματος.
• Σχεδιασμός της διαδικασίας έρευνας για το θέμα.
• Δημιουργία των τελικών προϊόντων.

Επιπροσθέτως, παρουσιάστηκαν παραδείγματα από το https://my.pblworks.org/

Τέλος, δόθηκαν ιδέες χρήσης ψηφιακών εργαλείων για την εφαρμογή της μεθόδου project στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και τη μικτή μάθηση. Για παράδειγμα, τέτοια ήταν

• για διαδικτυακές συναντήσεις των ομάδων, το Google Meet, το Zoom και το MS TEAMS
• για τη διαχείριση του project, το Google classroom, το seesaw και το Trello
• για άμεση επικοινωνία, το Discord και το Slack
• για τη διευκόλυνση της συνεργασίας εξ αποστάσεως, τα Google doc, jamboard, Padlet, Wakelet και MindMeister
• για ψηφιακές δημιουργίες, τα Canva, Genially, Kapwing, Speaker, Storybird, Flipgrid, Sutori και Edpuzzle.

Την 5η μέρα (Παρασκευή, 15/7/2022), προκειμένου να εφαρμόσουμε στην πράξη την εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα GooseChase, αλλά και για να δούμε από κοντά αξιόλογες γωνιές της πόλης του Ελσίνκι, έγινε ένα κυνήγι θησαυρού με χρήση αυτού του app.

Την τελευταία ημέρα του σεμιναρίου (Σάββατο, 16/7/2022) πραγματοποιήθηκε εκδρομή στο νησάκι Seurasaari στα βορειοδυτικά του Ελσίνκι.