Τον 19ο αιώνα ο Ρώσος χημικός Dmitri Mendeleev συνδύασε τις ιδιότητες των 63 μέχρι τότε γνωστών στοιχείων με βάση την ατομική τους μάζα. Παρατήρησε ότι, ταξινομώντας τα στοιχεία από το ελαφρύτερο προς το βαρύτερο, εμφανίζονται περιοδικά στοιχεία με παρόμοιες ιδιότητες. Έτσι, π.χ. μετά τα στοιχεία Li, Be, B, C, N, O, F, Ne, τα επόμενα στοιχεία: Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl και Ar έχουν παρόμοιες ιδιότητες με τα προηγούμενα (το Li με το Na, τo Be με το Mg κτλ.
Ο Mendeleev κατασκεύασε το 1869 μία ορθογώνια διάταξη των στοιχείων που μοιάζει αρκετά με τον σύγχρονο περιοδικό πίνακα τοποθετώντας τα στοιχεία με ανάλογες ιδιότητες σε κατακόρυφες στήλες. Μάλιστα, είχε την προνοη- τικότητα να αφήσει κενές θέσεις προβλέποντας την ύπαρξη στοιχείων που δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί, για να επιβεβαιωθεί πανηγυρικά τα επόμενα χρόνια. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις έκανε κάποιες αλλαγές στη σειρά ταξινόμησης ώστε να εξασφαλίσει ότι στις στήλες του πίνακα ήταν τοποθε- τημένα τα στοιχεία με ανάλογες ιδιότητες. Οι αλλαγές αυτές είναι γνωστές με το όνομα αναστροφές ή πρωθύστερα. Έτσι, π.χ. αν και το Ι (ιώδιο) έχει μικρό- τερη ατομική μάζα από το Τe (τελλούριο) τοποθέτησε το Ι μετά το Τe ώστε να είναι στην ίδια στήλη με τα υπόλοιπα αλογόνα (F, Cl, Br) με τα οποία το ιώδιο παρουσιάζει ανάλογες ιδιότητες (βλ. περιοδικό πίνακα).
